Η ειλικρίνεια για τα μικρά παιδιά είναι μία περίεργη υπόθεση. Από τη μία τους ζητάμε να λένε πάντα την αλήθεια, από την άλλη η αλήθεια τους πολλές φορές δεν… αρέσει! Το να καταφέρει κανείς να αποτρέψει τα παιδιά να λένε ψέματα, είναι ένα δύσκολο εγχείρημα. Υπάρχουν άλλωστε τόσες πολλές επιρροές, από την τηλεόραση και τα βιντεοπαιχνίδια μέχρι τα βιβλία, που αποδεικνύουν ότι το ψέμα είναι ένα αναπόστπαστο κομμάτι της ζωής μας.

Τα παιδιά βλέπουν καθημερινά τους γονείς τους να ψεύδονται τόσο στον περίγυρό τους, όσο και στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας, για να παρουσιάζονται πιο πολιτισμένοι. Βλέπουν επίσης, ότι αλλιώς συμπεριφέρονται μέσα στο σπίτι και διαφορετικά στους εξωτερικούς χώους, αντιλαμβανόμενα ότι το ψέμα βρίσκεται παντού.

Παράλληλα, στους περισσότερους γονείς αρέσει να λένε ιστορίες στα παιδιά τους για τον Άγιο Βασίλη, τις νεράιδες και άλλα παραμύθια ή ιστορίες που θα μετριάσουν τους φόβους τους. Μπορεί να το κάνουν από αγάπη αλλά για μερικά παιδιά το ψέμα μπορεί να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στη μετέπειτα συμπεριφορά και κοινωνικοποίηση τους.

Υπάρχουν αμέτρητοι λόγοι που οδηγούν το παιδί στο να πει ψέματα. Για να ξεφύγει από κάποιο «μπλέξιμο», γιατί βλέπει άλλα παιδιά να το κάνουν ή ακόμα και τους ίδιους τους γονείς του. Μπορεί, ακόμα, να έχει παρατηρήσει ότι συχνά η έλλειψη ειλικρίνειας δεν έχει κάποια επίπτωση.

Σκοπός σας, ως γονείς, είναι να εξασφαλίσετε ότι η ανειλικρίνεια θα είναι μία δυσάρεστη κατάσταση για το παιδί σας και έτσι δεν θα καταφεύγει σε αυτήν όταν θα πρέπει να λύσει κάποιο πρόβλημα.

Οι πιο συχνές αντιδράσεις των γονιών στα παιδιά που λένε ψέματα, είναι να τους εξηγούν τι έκαναν λάθος και να βάζουν τιμωρία. Αυτή είναι όμως μια αναποτελεσματική μέθοδος, που δεν πρόκειται να φέρει αλλαγές στο παιδί σας. Αντίθετα οι γονείς θα πρέπει να δοκιμάσουν μία τελείως διαφορετική προσέγγιση για την σωστή αντιμετώπιση του προβλήματος που συνοψίζεται στους παρακάτω τρόπους.

Ειλικρινείς γονείς

Το ειλικρινές παιδί είναι αυτό που έχει γονείς ειλικρινείς και σαφείς. Παραδειγματίζεται αρχικά από την συμπεριφορά των γονέων, από το αν του λένε την αλήθεια, από το αν εκείνοι τηρούν πάντα τον λόγο τους απέναντί του. Το παιδί αρκετά συχνά μπορεί να αντιληφθεί πότε ο γονιός λέει ψέματα, αλλά και αν υπάρχει κάποια επίπτωση για τη συμπεριφορά αυτή.

Σεβαστείτε την αλήθεια του κι ας μην σας αρέσει

Αν αυτά που θα σας πει το παιδί δεν σας αρέσουν (π.χ. ότι αντέγραψε σε κάποιο διαγώνισμα), αντί να το μαλώσετε δείτε το σαν μία ευκαιρία για να το διδάξετε και να του δώσετε να καταλάβει το νόημα τόσο του «λάθους» του όσο και του «σωστού» που θα έπρεπε να γίνει (π.χ. ότι με το να προτιμά να αντιγράψει, αντί να μελετά σοβαρά για ένα διαγώνισμα, αφενός αποκτά μεγάλα κενά στις γνώσεις του που δύσκολα θα καλυφθούν, αφετέρου κινδυνεύει να «πιαστεί» και να ντροπιαστεί μπροστά σε όλους). Γονείς που αποδέχονται και σέβονται την ψυχή των παιδιών τους, είναι γονείς οι οποίοι επιτρέπουν στο παιδί τους να τους μιλήσει ανοιχτά και να χτίσει μια υγιή σχέση μαζί τους.

Επαινέστε την αλήθεια

Είναι ρίσκο να αποκαλύψεις κάτι. Αν, λοιπόν, το παιδί βρει το θάρρος να σας αποκαλύψει κάποια σκανδαλιά του θα πρέπει να ευχαριστήσετε που σας είπε την αλήθεια και να το επιβραβεύσετε για την ηθική που επέδειξε. Θα μπορούσατε να ζητήσετε από το παιδί σας να πει κάτι που συνέβη στο σχολείο και γνωρίζετε ότι είναι αλήθεια. Δεν έχει σημασία τι είναι αυτό, καθώς πρόκειται για έναν τρόπο να έρθετε κοντά του. Όταν το παιδί σας συμμορφώνεται, θα πρέπει να το επαινέσετε με ενθουσιασμό. Μπορείτε να πείτε για παράδειγμα «Μπράβο σου. Μου απάντησες ειλικρινά σε αυτό που σε ρώτησα» και να το κάνετε μία αγκαλιά. Σκεφτείτε να το επιβραβεύετε κι από μόνοι σας για αυτά που σας λέει. Στόχος είναι να το κάνετε αυτό μία με δύο φορές τη μέρα. Σε αντίθετη περίπτωση που θα πιάσετε το παιδί σας να λέει ψέματα θα πρέπει να δείξετε τη δυσαρέσκεια σας και να το αποδοκιμάσετε. Μπορείτε να πείτε για παράδειγμα: «Αυτό δεν είναι αλήθεια και θα μπορούσε να σας φέρει σε μπελάδες έξω από το σπίτι. Είναι καλύτερο να λέμε πάντα την αλήθεια». Έπειτα πρέπει να αντιμετωπίσετε την σκανδαλιά του ορίζοντας τις απαραίτητες επιπτώσεις. Πρέπει, δηλαδή, να καταλάβει ότι ήταν καλό που είπε την αλήθεια, αλλά πως αυτό δεν σημαίνει ότι «την γλιτώνει» εντελώς.

Να μην μπαίνετε στην διαδικασία ανάκρισης

Αυτή είναι μια πολύ λάθος πρακτική που θα σας απομακρύνει από το παιδί. Για παράδειγμα αποφύγετε ερωτήσεις όπως: «αφού έφυγες από το σχολείο, από ποιον δρόμο γύρισες στο σπίτι; Και τι ώρα ακριβώς ήταν» και μην στήνετε το παιδί στον τοίχο. Σκοπός σας είναι να επικοινωνήσετε μαζί του. Η ανάκριση θα κάνει το παιδί να κλειστεί ακόμα περισσότερο στον εαυτό του Κα να σας λέει ακόμα περισσότερα ψέματα.

Δώστε το σωστό παράδειγμα

Πείτε του την αλήθεια για πράγματα που σας συνέβησαν όταν ήσασταν παιδί ή από την καθημερινότητα σας. Το παιδί σας πρέπει να ξέρει ότι δεν τα κάνετε όλα τέλεια κι ότι τα λάθη συμβαίνουν. Δεν χρειάζεται να πείτε μία δραματική ιστορία, κάτι απλό και καθημερινό αρκεί. Μια άλλη επιλογή είναι να παίξετε ένα παιχνίδι την ώρα του φαγητού. Ορίστε κανόνες σύμφωνα με τους οποίους, κάθε άτομο στο τραπέζι θα πρέπει να πει ένα πραγματικό γεγονός που συνέβη στη μέρα του. Και σε αυτή την περίπτωση δώστε ένα μικρό έπαινο στο παιδί που θα παίξει τίμια το παιχνίδι μαζί σας.

Μη δίνετε τόση σημασία στην τιμωρία

Τα παιδιά είναι απίθανο να αλλάξουν συμπεριφορά ή να αναπτύξουν το χαρακτήρα που θέλετε. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να σας αγνοεί ή να σας λέει ψέματα. Προσπαθήστε να χρησιμοποιήστε μια πιο ήπια τιμωρία, όπως μία ελαφριά επίπληξη ή μία σύντομη απώλεια προνομίων. Οι πιο σοβαρές, σκληρές ή διαρκείς τιμωρίες, με φωνές και ξύλο, δεν είναι αποτελεσματικές στα παιδιά που λένε ψέματα. Και το πιθανότερο είναι να έχουν αντίστροφα αποτελέσματα. Τα παιδιά θα φοβούνται να σας πουν την αλήθεια την επόμενη φορά, γιατί πολύ απλά ξέρουν ότι θα βρεθούν σε μπελάδες. Κι αυτό σίγουρα δεν το θέλουν.

Μην το παγιδεύσετε σε ένα ψέμα

Αντίθετα, δώστε του την ευκαιρία να πει την αλήθεια και να βγει από πάνω. Αντιμετωπίζοντάς το με ευθεία ερώτηση πιθανώς να οδηγήσει σε ψέμα, ενώ μιλώντας του ήρεμα για αυτό που έκανε μπορεί να οδηγήσει το παιδί να το παραδεχτεί. Για παράδειγμα, αν το παιδί έρθει στο σπίτι με μελανιασμένο μάτι και του φωνάξετε «θα σε σκοτώσω αν μάθω ότι έμπλεξες σε καβγά! Έμπλεξες σε καβγά;», αυτόματα το οδηγείτε στο να σας πει «Όχι, έπεσα πάνω σ’ έναν τοίχο». Είναι προτιμότερο να του πείτε κάτι του στιλ «ωχ! Τι έπαθε το μάτι σου; Κάτσε να μου πεις».