Τις ώρες της συγγραφής ταυτίζεται, συμπάσχει, συμμετέχει στις περιπέτειες των ηρώων του, ενώ όταν ήταν εκείνος παιδί, διάβαζε «όποιο έντυπο έπεφτε στα χέρια του». Ποιος είναι τελικά ο Ευγένιος Τριβιζάς; Γράφει η Αιμιλία Πανταζή

Μεγαλώνοντας άρχισε να πλάθει ιστορίες χρησιμοποιώντας ως υλικά μεγάλες δόσεις φαντασίας, χιούμορ, περιπέτειας. Απόδειξη η λογοτεχνική, παραμυθένια «μαγειρική» του την οποία χαίρονται εξίσου να τη γεύονται ως αναγνώστες, ενήλικες και παιδιά.

Ποιος είναι τελικά ο Ευγένιος Τριβιζάς; Μάγειρας, ταξιδευτής, εφευρέτης ή απλώς… λάτρης της βυσσινάδας;

«Έχω ανακαλύψει 484 χώρες. Η πιο γνωστή από όλες η Φρουτοπία. Το Αβγανιστάν, το Κουφέιτ, το Νησί των Πυροτεχνημάτων, καθώς και το Άνω και Κάτω Βόλτα. Στο Άνω μένουν αυτοί που έχουν πάρει την κάτω βόλτα και αντίστροφα.»

«Ο γαργαλιός, η πιο σημαντική μου εφεύρεση. Ένα μηχάνημα που σε γαργαλάει όταν είσαι λυπημένος και σε κάνει να γελάς.»

«Πάντα όταν διαβάζω έχω κοντά μου ένα ποτήρι βυσσινάδα με παγάκια από δροσοσταλίδες.»

Ο σημαντικός συγγραφέας παιδικών βιβλίων, Ευγένιος Τριβιζάς, αναφέρει σε συνέντευξή του:

«Το καλό παραμύθι είναι διαχρονικό και δια-ηλικιακό. Δηλαδή μπορεί να το απολαμβάνει εξίσου και ο μικρός και ο μεγάλος αναγνώστης, ο καθένας μπορεί να παίρνει από το κείμενο κάτι διαφορετικό, αλλά και ο ίδιος μικρός αναγνώστης μεγαλώνοντας αποκαλύπτει νέες πτυχές και νέους τρόπους ανάγνωσης κάθε φορά που το διαβάζει.»

Υπάρχει νικητής ανάμεσα στη φαντασία και στη γνώση;

«Ο Αϊνστάιν το είχε θέσει ξεκάθαρα. Η φαντασία είναι σπουδαιότερο εφόδιο από τη γνώση, επειδή η γνώση περιορίζεται σε αυτό που καταλαβαίνουμε μια συγκεκριμένη ιστορική στιγμή, ενώ η φαντασία αγκαλιάζει όλα αυτά που θα κατανοήσουμε στο μέλλον. Χωρίς φαντασία μπορούμε να υπηρετούμε μόνο την πραγματικότητα, δεν την ξεπερνάμε.»

Η ηλικία των παιδικών μας χρόνων μοιάζει με… πουκάμισο φιδιού;

«Οι αναμνήσεις, τα σκιρτήματα, τα πρωτόγνωρα συναισθήματα της παιδικής μας ηλικίας δεν είναι πουκάμισο φιδιού το οποίο αποβάλλουμε όταν ενηλικιωνόμαστε, αλλά ένας θησαυρός που μας συνοδεύει σε όλη μας τη ζωή. Μπορεί τον θησαυρό να τον έχουμε παραμελήσει, αγνοήσει ή λησμονήσει, αυτό όμως δε σημαίνει ότι δεν εξακολουθεί να υπάρχει και να περιμένει τη στιγμή που θα τον ξαναβρούμε.»

Κι όταν η παιδικότητα πεθαίνει, τι μένει;

«Το πτώμα της που το αποκαλούμε “ενηλικίωση”, είχε κάποιος σχολιάσει. Το τραγικό είναι ότι συχνά χάνουμε την παιδικότητά μας χωρίς να αποκτήσουμε ωριμότητα. Ευτυχώς ποτέ δεν είναι αργά να απαλλαγούμε από τις παρωπίδες τις σοβαροφάνειας και να ξαναγίνουμε παιδιά. Να ξαναβρούμε δηλαδή τη φρεσκάδα της ματιάς, την πίστη ότι πάντα υπάρχει ελπίδα, ότι μπορούμε να νικήσουμε τους δράκους που μας απειλούν και τους γίγαντες που μας δυναστεύουν.»

Με τη δική του παιδικότητα εν ενεργεία – το λαμπερό του βλέμμα δεν αφήνει ενδοιασμούς για το αντίθετο, ο Τριβιζάς είναι σε θέση να γνωρίζει τους λόγους που τα παιδιά αγαπούν τα παραμύθια, που λειτουργούν θεραπευτικά στην παιδική τους ψυχή…

«Συνδυάζουν την περιπέτεια με το χιούμορ. Τα παραμύθια επιβάλλεται να είναι φανταστικά γιατί το παιδί δέχεται αρκετά μεγάλες δόσεις πραγματικότητας στην καθημερινή του ζωή.» «Η φαντασία και το χιούμορ των παιδικών βιβλίων βοηθάει τα παιδιά να απαλλαγούν από την επιθετικότητα και τα ορμέμφυτα της λίμπιντο με κοινωνικά αποδεκτό τρόπο, να κυριαρχήσουν πάνω στις ανησυχίες και τα άγχη τους και να αντιμετωπίσουν τους φόβους τους, να αυτοαμυνθούν και να αποκτήσουν συναισθηματική ωριμότητα.

Από τα δικά μου βιβλία αρκετά έχουν χρησιμοποιηθεί για θεραπευτικούς σκοπούς, όπως το Ποιος έκανε Πιπί στο Μισσισιπή, που έχει χρησιμοποιηθεί για παιδιά που βρέχουν το κρεβάτι τους και οι Σαράντα Εφιάλτες για παιδιά που τα αναστατώνουν οι νυχτερινοί εφιάλτες.»

Θεωρείται μάστορας της λεξιπλασίας. Άλλοτε δημιουργεί αυθόρμητα νέους λεκτικούς κόσμους κι άλλοτε προσπαθεί για μήνες ώσπου να «λαξεύσει μια καινούρια λέξη». Σεβασμός, ενδιαφέρον και ενδοφλέβια διοχέτευση δημιουργίας για το παιδικό βιβλίο.

«Δυστυχώς το παιδικό βιβλίο πέφτει και αυτό θύμα μιας γενικότερης νοοτροπίας σύμφωνα με την οποία κάθε τι το παιδικό, (είτε ανάγνωσμα, είτε θέαμα, είτε ακρόαμα) είναι απλούστερο, ευκολότερο και σε τελευταία ανάλυση υποδεέστερο από το αντίστοιχο για ενήλικες. Οι σημαντικότεροι συγγραφείς, ποιητές, συνθέτες κ.λ.π. δεν δημιουργούν για το κοινό των παιδιών αλλά για το κοινό των ενηλίκων. Ενώ ετοιμάζουμε λουκούλια πολιτιστικά γεύματα για τους εαυτούς μας, ρίχνουμε μερικά μόνο, πενιχρά πολιτιστικά ψίχουλα στα παιδιά. Μετά αγανακτούμε όταν ανακύπτουν τα πάσης φύσεως κοινωνικά προβλήματα. Μιλώντας ως εγκληματολόγος, είμαι πεπεισμένος ότι πληρώνουμε και θα συνεχίσουμε να πληρώνουμε το τίμημα του εγωισμού και της αδιαφορίας μας. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο απαιτείται, πιστεύω, μια δραστική και κατεπείγουσα μετάγγιση δυνάμεων και ταλέντων από το χώρο των ενηλίκων στο χώρο των παιδιών.»

Δεν αγαπά μόνο τα παιδιά αλλά, όπως έχει πει ο ίδιος χαρακτηριστικά σε παλαιότερες συνεντεύξεις που έχει δώσει στον έντυπο τύπο, βλέπει τον κόσμο μέσα από τα δικά τους μάτια.

«Ένα παιδί όταν ακούει κάτι που δεν το ενδιαφέρει θα σηκωθεί από τη θέση του, θα κάνει φασαρία. Δεν το ανέχεται».

«Το κάθε παιδί είναι διαφορετικά μοναδικό και αναντικατάστατο, ανεξάρτητα από τι ή που ζει και ποια είναι η καταγωγή του.»

«Ποτέ δεν κατάλαβα γιατί τα παιδιά βλέπουν προγράμματα για μεγάλους, ενώ θα έπρεπε τα παιδικά προγράμματα να ήταν τόσο καλά που να τα έβλεπαν οι μεγάλοι».

Η άποψή του για τα σύγχρονα εκπαιδευτικά συστήματα. Άλλες μηχανές σύνθλιψης;

«Η ενθάρρυνση της δημιουργικότητας και η καλλιέργεια της φαντασίας είναι από τις πιο παραμελημένες πλευρές των σύγχρονων εκπαιδευτικών συστημάτων. Τα παιδιά εισέρχονται στο σχολείο προικισμένα με πλούσια φαντασία και αποφοιτούν με φαντασίες ατροφικές ή στραγγαλισμένες. Δεδομένου του κρίσιμου ρόλου της φαντασίας στη δημιουργικότητα και την καινοτομία ο αρνητικός αντίκτυπος στην κοινωνία είναι ανυπολόγιστος.»

…Για το σύγχρονο καταιγισμό καταναλωτικών παιδικών προϊόντων;

«Αποτελεί συχνά υποκατάστατο στοργής και άλλοθι αδιαφορίας. Πολλές φορές μάλιστα για να είμαστε σε θέση να τους προσφέρουμε τα καταναλωτικά αυτά αγαθά τα στερούμε από το σημαντικότερο αγαθό, την παρουσία μας. Πιο πολλές ώρες την ημέρα αντικρίζουν τα παιδιά οθόνες τηλεόρασης και κομπιούτερ παρά τους γονείς τους. Οι οθόνες αυτές όμως αν τις αφήσουμε ανεξέλεγκτες, αντί να πληροφορούν και να διαπλάθουν, μπορεί να αποπροσανατολίζουν και να διαστρεβλώνουν.»

…Για τους πολιτικούς;

«Καλά που δεν είναι φτιαγμένοι όπως ο Πινόκιο, γιατί διαφορετικά θα έπρεπε να καθιερωθεί και επίδομα συντήρησης μύτης».

Ο Ευγένιος Τριβιζας είναι πτυχιούχος Νομικής και Πολιτικών και Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Κατέχει πτυχίο Master of Laws (University College) και είναι διδάκτωρ Νομικής του Πανεπιστημίου του Λονδίνου (London School of Economics and Political Science). Επίσης, είναι Senior Research Fellow του Πανεπιστημίου Λονδίνου. Διδάσκει Εγκληματολογία και Συγκριτικό Ποινικό Δίκαιο στο Πανεπιστήμιο του Reading και διευθύνει το Τμήμα Εγκληματολογικών Μελετών του ίδιου Πανεπιστημίου (Director of Criminal Justice Studies). Έχει διδάξει στο Bramshill Police College, στo Central London Polytechnic και στο London School of Economics. Από το 1993-1998 ήταν επισκέπτης καθηγητής Εγκληματολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Γνώστη είναι και η διαμάχη που είχε ξεσπάσει μεταξύ του Τριβιζά και της εταιρείας Coca Cola όταν θέλησε να λανσάρει ομώνυμο φρουτοποτό. Διεκδίκησε επιτυχώς την πατρότητα του ονόματος, ενώ εξήγησε ότι, το θέμα της «Φρουτοπίας» είναι η αντίσταση των φρούτων μιας μυθικής χώρας, τα οποία αρνούνται να υποκύψουν στην εκμετάλλευση των μανάβηδων και δύο παντοδύναμων και αδίστακτων πολυεθνικών εταιρειών, της Λεμονοστυφέν, η οποία σχεδιάζει να τα κάνει αναψυκτικά, και της Κομποστάλ, που είναι αποφασισμένη να τα κάνει κομπόστα. Η οικειοποίηση και η χρήση του τίτλου ως εμπορικού σήματος από την Coca Cola θα αναιρούσε τον μύθο, το μήνυμα και το πνεύμα του έργου.

Έχει γράψει περίπου 150 βιβλία μεταξύ των οποίων μυθιστορήματα, παραμύθια, θεατρικά έργα, αλφαβητάρια, διηγήματα, κόμικς, εκπαιδευτικά βιβλία, ενώ έχει συνεργαστεί και με παιδικά περιοδικά. Ο Ευγένιος Τριβιζάς γεννήθηκε στην Αθήνα το 1946. 

Storie Umane