Η καθηγήτρια Sheila Cordray, (A simulation of social processes in political and economic institutions) εφάρμοσε την ακόλουθη τεχνική για την διδασκαλία της έννοιας «κοινωνία» από την σκοπιά της δομο-λειτουργικής θεωρίας, χώρισε την τάξη τα σε μικρο-ομάδες των 6-7 μαθητών (αγόρια και κορίτσια) και τους έθεσε το εξής πρόβλημα: εσείς οι λίγοι άνθρωποι από τη γη έχετε επιλεγεί με ειδικά κριτήρια για μια πολύ σοβαρή αποστολή. Θα μεταφερθείτε σε έναν άλλο πλανήτη με τις ίδιες συνθήκες για τον ανθρώπινο οργανισμό και εκεί θα δημιουργήσετε τη δική σας κοινωνία.

Η Κορντρέη δεν έβαλε κανένα απολύτως περιορισμό για την μορφή της κοινωνίας και δόθηκε στους σπουδαστές ελευθερία επιλογής των επιμέρους ρυθμίσεων της κοινωνικής τους πραγματικότητας. Το μόνο που τονίσθηκε ιδιαίτερα ήταν ότι η νέα αυτή κοινωνία θα έπρεπε να είναι βιώσιμη.

Θα έπρεπε δηλαδή να διαθέτει τα αναγκαία θεσμικά πλαίσια και τους μηχανισμούς εκείνους οι οποίοι θα επιτρέπουν στα άτομα να διαβιούν χωρίς μεγάλη δυσκολία. Η ευρυθμία παρουσιάστηκε σαν προϋπόθεση της νέας τάξης πραγμάτων. Παρά τις λογικές αμφισβητήσεις και απορίες, όπως μας πληροφορεί η ΚΟΡΝΤΡΕΗ, οι μαθητές δούλευαν με μεγάλο ζήλο και τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά. Αρχικά ζητήθηκε παράταση της προθεσμίας υποβολής των προσχεδίων των νέων κατοικιών, γιατί όλες ανεξαίρετα οι μικρό – ομάδες βρήκαν το χρόνο πολύ περιορισμένο και τα θέματα φοβερά πολύπλοκα. Μια τόσο σπουδαία υπόθεση απαιτούσε προσοχή και έθετε σε λειτουργία όλες τις διανοητικές ικανότητες των σπουδαστών. Ο λαβυρινθικός χαρακτήρας των βιώσιμων θεμάτων είχε προκαλέσει την περιέργεια τους και το πείραμα φάνηκε ότι κέρδιζε τη σκέψη των μικρών διαστημικών αποίκων.

Το οικονομικό σύστημα, το πολιτικό σύστημα, η θρησκεία και η οικογένεια ήταν τα κύρια θέματα για την ρύθμιση των οποίων σημειώθηκαν οι περισσότερες διαφωνίες. Η θεσμική κάλυψη της παιδείας δεν απασχόλησε ιδιαίτερα τους μαθητές! Εκείνο που ήταν σημαδιακό στις ατέλειωτες αντεγκλήσεις τους και αξίζει να υπογραμμισθεί ήταν η σαφής διαφοροποίηση των ιδανικών καταστάσεων από το πρακτικά εφικτό. Επικράτησε από την αρχή ένας ρεαλισμός στην αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων. Μερικοί μάλιστα παραδέχτηκαν στο τέλος ότι θα ήταν αδύνατο, χωρίς τη γνώση που απέκτησαν στην άσκηση αυτή, να αντιληφθούν το μέγεθος των δυσχερειών που παρουσιάζονται σε μια κοινωνία όταν προσπαθεί να αντιμετωπίσει σφαιρικά τη δυναμική των θεσμικών πλαισίων ικανοποιώντας όλες τις κοινωνικές τάξεις της.

Πρόσθετα ενδιαφέρουσα ήταν η απομόνωση δογματικών και αναρχικών τάσεων που εκδηλώθηκαν σποραδικά. Εξτρεμιστικές προτάσεις για απόλυτα, ολοκληρωτικά θρησκευτικές κοινωνίες ή για τον ελεύθερο έρωτα των ατόμων απορρίφθηκαν χωρίς πολλές διαδικασίες. Δεν υπήρξε επίσης ατομικιστική θεώρηση του ανατιθεμένου σε αυτούς έργο. Γενική ήταν έτσι η άποψη ότι το έργο των κοινωνιών είναι μια συλλογική υπόθεση και κανείς δεν εξαιρείται από αυτή.

Η ΚΟΡΝΤΡΕΗ γράφει επιπλέον ότι μόνο μερικές μικρό-ομάδες ανάθεσαν την ευθύνη εγκαθίδρυσης των νέων κοινωνιών και το συντονισμό της επιχείρησης σε ένα αρχηγό. Οι περισσότερες υποχρέωσαν τα μέλη τους να εκτελέσουν το έργο υποδομής με μια κατανομή της εργασίας κατά θεσμούς. Μετά το πέρας των διαβουλεύσεων, οι μαθητές έγραψαν συλλογικές αναφορές στις οποίες επεξηγούσαν με λεπτομέρειες τον καταστατικό χάρτη της δικής τους κοινωνίας. Οι αναφορές αυτές παρουσιάστηκαν κατόπιν σε όλη την τάξη και έγινε η σχετική κριτική.

Η ΚΟΡΝΤΡΕΗ συνόψισε υπεύθυνα τις κεντρικές ιδέες τους και υπέδειξε τα φανερά κοινά σημεία των πολλαπλών θεσμικών τους σχεδίων. Εκτός από την έννοια «κοινωνία», έγιναν εύκολα καταληπτές από τους μαθητές έννοιες όπως «θεσμός», «ρόλος», «τάξη»,«θέση», καθώς και μερικές θεμελιώδεις διαδικασίες όπως η θεσμοποίηση, ο κοινωνικός έλεγχος, η κοινωνική αλλαγή, κλπ.

Η τεχνική αυτή μπορεί φυσικά να διαφοροποιηθεί από τον κάθε δάσκαλο ανάλογα με τον επιδιωκόμενο παιδαγωγικό στόχο του.

Ο φυσικός – εκπαιδευτικός Κ. SAGAN εφάρμοσε με επιτυχία σε σειρά τηλεοπτικών εκπομπών ανάλογα πειράματα που μαγνήτιζαν το συμμετοχικό ακροατήριο του.

* Φωτογραφία – απόσπασμα από πίνακα του Θανάση Πάνου 

schooltime.gr