Ο Θάνος Μικρούτσικος, είναι πάντα και ποικιλοτρόπως παρών! Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι μέσα στα τελευταία τρία χρόνια, παρά την κρίση, έχει δώσει περίπου 250 συναυλίες! Είναι ο συνθέτης πάμπολλων γνωστών και αγαπημένων τραγουδιών, ο συνθέτης που έδωσε μελωδικό ήχο σε υπέροχους στίχους, ο συνθέτης πολλών γενεών – συμπεριλαμβανομένης και της εκάστοτε νέας γενιάς! Είναι το πολιτικοποιημένο άτομο, που υπερασπίζεται φανερά τις επιλογές του! Της Μαριλένας Γιαννούλη.

Ads

Η συνάντησή μας μαζί του πραγματοποιήθηκε λίγο πριν από την τελευταία συναυλία που έδωσε στην Αίγινα, το Σάββατο 22 Σεπτεμβρίου, στο πλαίσιο της 4ης Γιορτής Φιστικιού, ως προσκεκλημένος της Περιφερειακής Ενότητας Νήσων και του Αντιπεριφερειάρχη Δημήτρη Κατσικάρη. Και -όπως όλοι όσοι είχαν την τύχη να μιλήσουν μαζί του γνωρίζουν- η ευφράδειά τουμετέτρεψε τη συνέντευξη σε μια γοητευτική συζήτηση, από εκείνες που δεν διανοείσαι να διακόψεις…

Δεν τέλειωσε ποτέ το πολιτικό τραγούδι

«Δεν είμαι κοντά στην άποψη να ταυτίσουμε κάθε φορά το τραγούδι με μια περίοδο π.χ. το αντίστοιχο τραγούδι της περιόδου της ευμάρειας ή το τραγούδι της περιόδου της κρίσης, που είναι το πολιτικό τραγούδι» μας απαντάει ο Θάνος Μικρούτσικος όταν τον ρωτάμε για το πολιτικό τραγούδι στη σημερινή εποχή. «Χωρίς να λέω πως δεν υπάρχει κάποια βάση σε μια τέτοια θεώρηση, πιστεύω ότι ότι το πολιτικό τραγούδι υπήρχε πάντοτε και μετά τη 10ετία του ’70»συμπληρώνει και επισημαίνει: «Ξέρετε δύσκολα βρίσκαμε το πολιτικό τραγούδι, επειδή –λογικά- άλλαζε μορφή. Εμείς όμως στο μυαλό μας είχαμε σαν φόρμα το πολιτικό τραγούδι του Θεοδωράκη της 10ετίας του ’60, του Μικρούτσικου της 10ετίας του ’70 και δεν βλέπαμε τα πολιτικά τραγούδια που γεννιόντουσαν εκείνη την περίοδο. Γίνεται το λάθος και λένε πως το τραγούδι αυτό μας τέλειωσε το’80 και το ξαναβρίσκουμε το 2009. Δεν είναι έτσι».

Ads

Και προχωράει σε συγκεκριμένα παραδείγματα: «Τραγούδια όπως είναι οι “Τρύπιες Σημαίες” των Κατσιμιχαίων, ίσως το ωραιότερο πολιτικό τραγούδι της 20ετίας ή ακόμα και το πιο γνωστό “Σιγά μην κλάψω σιγά μην φοβηθώ” του Αγγελάκα, που είναι ένα σοβαρότατο πολιτικό τραγούδι, είναι με άλλες μορφές» για να καταλήξει: «Επομένως η αρχική μου φράση είναι πως το πολιτικό τραγούδι εξακολούθησε να γράφεται σε όλες τις περιόδους. Απλώς και από τα δικά μου τραγούδια -και θα σας πω γιατί αυτό συμβαίνει ενδεχομένως με εμένα μόνο σε σχέση με τη γενιά μου- υπήρχαν τραγούδια τέτοια που συνέχιζαν να ακούγονται και από τη νέα γενιά. Π.χ. το “Αυτούς τους έχω βαρεθεί” ήταν ένα δημοφιλέστατο τραγούδι, που τραγουδήθηκε και το 1990 και το 1995 και το 2000».

Πώς εξηγεί αυτή τη διαχρονικότητα; «Απλώς τα δικά μου τραγούδια, περισσότερο ίσως από τα αντίστοιχα τραγούδια σπουδαίων ή και μεγάλων συνθετών, ακούγονταν τα επόμενα χρόνια γιατί εγώ είχα δώσει πολύ μεγάλη προσοχή στη φόρμα.Το 1975έκανα τα πολιτικά τραγούδια σε ποίηση Μπίρμαν και Χικμέτ, που πέσανε σαν κάτι εξωφρενικά διαφορετικό από όλα τα υπόλοιπα, ακόμα και σπουδαίων συνθετών» θυμάται ο συνθέτης και προσθέτει: «Θέλω να πω ότι δεν ακούγεται ένα σπουδαίο τραγούδι του Μίκη αυτή τη στιγμή από τη νέα γενιά, γιατί εκφράζει μιαν άλλη εποχή. Ενώ το δικό μου επιβίωσε του χρόνου ως προς τη φόρμα της μουσικής, παίζοντας σε μια μελλοντική φόρμα. Γι’ αυτό βλέπετε αυτή την στιγμή που μιλάμε, δημοφιλέστατα στη νέα γενιά να είναι τραγούδια μου που γράφτηκαν πολύ παλιότερα χρόνια, εποχής με θετικό πρόσημο. Αυτή είναι η παρατήρησή μου. Όμως είναι λογικό».

Η πλαστή ευμάρεια επί Σημίτη και Καραμανλή και το lifestyle τραγούδι

«Περάσαμε μια εποχή πλαστής ευμάρειας. Θα σας την προσδιορίσω κυβερνητικά: πρόκειται για την εποχή του Σημίτη κι την εποχή του Καραμανλή. Κοινωνικά τότε τα στρώματα νόμισαν ότι ζουν σε ένα άλλο επίπεδο, με τη βοήθεια του χρηματοπιστωτικού συστήματος, το οποίο επί της ουσίας με τη βοήθεια των μεγάλων ΜΜΕ παρέσυρε όλο αυτό τον κόσμο να παίρνει 12 κάρτες: να παίρνει κάρτα Χριστουγέννων, κάρτα δώρων, κάρτα διακοπών, κάρτα για ξύσιμο της πλάτης, κάρτα για ξύσιμο της μύτης… Και άρχισαν κυρίως η μικροαστική και η μεσοαστική τάξη, να ζουν πολύ πάρα πάνω από τις παραγωγικές δυνατότητες της χώρας»

Ο χαρακτήρας του τότε τραγουδιού; «Αυτή την εποχή επικράτησε ένα τραγούδι που το ονομάζω lifestyleτραγούδι. Δεν έχω τίποτα με τους καλλιτέχνες του lifestyle. Αυτοί παράγονται γι’ αυτή τη δουλειά. Και κάποιοι μπορεί να είναι και ταλαντούχοι στο χώρο τους. Άρα αυτό που θα πω δεν είναι υποτιμητικό. Αλλά το τραγούδι του Ρουβά “Όλα καλά” εκείνη την εποχή, το οποίο εκτοξεύτηκε από τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης και τις τηλεοράσεις πάνω από 2000 φορές μια χρονιά, όταν ο Χάρης και ο Πάνος Κατσιμίχα είχαν 2 μεταδόσεις, τι έλεγε; Μάγκα, βλέπεις τη Μύκονο; Ναι την ξέρω, γιατί την βλέπω στα πρωινάδικα, τα μεσημεριανάδικα, τα απογευματινάδικα. Μπορείς κι εσύ να έχεις αυτή τη μοντέλα για σύντροφο. Το βλέπεις αυτό το ανοιχτό γκάμπριο αυτοκίνητο; Κι αυτό δικό σου είναι. Μπορείς να τα καταφέρεις! Όλα καλά! Αυτό έλεγε αυτό το τραγούδι».

Τι ακριβώς σηματοδοτούσε; «Το εγώ, το ότι εγώ μπορώ, το ελληνικό θαύμα… Κατά το αμερικανικό όνειρο το ελληνικό όνειρο… Μπορείς κι εσύ!» λέει ο Θάνος Μικρούτσικος και συμπληρώνει εμφατικά: «Δεν χρειάζεται το εμείς. Το εγώ είναι. Το εμείς κατακερματίστε το»!
Το αξιακόμας πρόβλημα

«Κι έρχεται η κρίση απότομα, γιατί απότομα και βίαια ήρθε, οπότε ένα κομμάτι των συνειδητοποιημένων παρασέρνει ένα κομμάτι των ημισυνειδητοποιημένων σε μια κατάσταση και λέει: ελάτε παιδιά να ανταλλάξουμε τις διευθύνσεις μας και να ξαναχτίσουμε το εμείς. Κι εδώ τους χρειαζότανε άλλο πράγμα» .

Πώς αυτό μπορεί να αντιμετωπισθεί; «Όταν γίνονται τέτοιες ρωγμές στο σύστημά τους, στο σύστημα της τεχνητής ευμάρειας ενός τέτοιου παλαιοκαπιταλισμού, δεν ξέρω αν τα πράγματα διορθώνονται προς την κατεύθυνση του καπιταλισμού. Αλλά γίνονται ίσως πολύ δυσκολότερα. Παίρνουν ένα άλλο χαρακτήρα, μιαν άλλη μορφή. Υπάρχει τότε η πιθανότητα να γίνει μια σοβαρή προσπάθεια αλλαγής» διαπιστώνει και σπεύδει να το προσδιορίσει: «Πρέπει να βρεθεί και κάποιος σοβαρός φορέας στο μέλλον να καθοδηγήσει τα πράγματα, γιατί θα αλλιώς θα είναι χαοτικό. Γιατί μόνον τότε υπάρχει η περίπτωση μιας ανατροπής. Δεν λέω καθολικής, δεν λέω συνολικής, δεν λέω κάθετης αλλά μιλάω πάντα για μια ανατροπή. Γιατί σε όσα είπα δεν είναι μόνο το οικονομικό είναι και το αξιακό. Το οποίο θα έλεγα ότι σε κάποιες περιπτώσεις είναι πιο σοβαρό και από το οικονομικό. Τώρα βέβαια είναι και οικονομικό, αφού καθημερινά ξυπνάνε στο λεκανοπέδιο 200.000 παιδιά χωρίς γάλα….».

Δεν υπάρχει ηγέτης σαν τον Λένιν

«Ο πολιτισμός δεν είναι μόνο το χνάρι του ανθρώπου πάνω στη γη. Και μόνο αυτό να ήτανε θα αρκούσε να πρέπει να συμβαίνει, γιατί αλλιώς θα υπήρχε μια διακοπή του homosapiens. Είναι και κάτι άλλο» υπογραμμίζει ο γνωστός συνθέτης επεξηγώντας την άποψή του παραθέτοντας ένα παράδειγμα, χαρακτηριστικό της αριστερής καταβολής του: «Το 1918,μετά την επανάσταση των μπολσεβίκων στη Λευκορωσία, στη νεοπαγή τότε Σοβιετική Ένωση, όταν οι Άγγλοι, Γάλλοι και Λευκορώσοι κάνανε μια γενική επίθεση, 7 μέλη των μπολσεβίκων τρύπωσαν σε ένα μικρό θύλακα ανάμεσα στην Πετρούπολη -το τότε Λένινγκραντ- και τη Μόσχα. Η αχανής Ρωσία, η μετέπειτα Σοβιετική Ένωση, δεν υπήρχε.Ηλεκτρισμός δεν υπήρχε. Ξύλα για να ζεσταθούν δεν υπήρχαν, γιατί τα δάση τα κατείχαν οι άλλοι. Με αποτέλεσμα, όπως φαίνεται και από φωτογραφίες, να βάζουνε κάτι μεγάλα καζάνια και όλοι όσοι ζούσαν σε αυτό το θύλακα παίρνανε από ένα πιάτο σούπα. Δεν είχαν καν τρόπο να ζεσταθούν. Τότε στο αντίσκηνο του Λένιν πάει ο Επίτροπος Παιδεία και Πολιτισμού, ο Λουνατσάρσκι, μια μεγάλη προσωπικότητα που τον ξέρουμε λίγοι και του λέει: “Αυτό είναι ένα καινούργιο μεγάλο ποίημα του Μαγιακόφσκι και πρέπει να τυπωθεί σε 150.000 αντίτυπα σύντροφε Λένιν”. Ο Λένιν λέει: “Πώς να το τυπώσω, δεν υπάρχει ξύλο για να φτιάξουμε το χαρτί. Με τα ελάχιστα ξύλα ζεσταίνονται ελάχιστοι άνθρωποι. Έχεις όμως δίκιο”. Υπογράφει λοιπόν να τυπωθεί σε 150.000 αντίτυπα. Το παίρνει ο Λουνατσάρσκι και όπως πάει να βγει από το αντίσκηνο, του φωνάζει ο Λένιν: “Δώσε εντολή από αύριο να ανοίξουν τα Μπολσόι. Τώρα μας χρειάζεται η μεγάλη τέχνη”».

Και καταλήγει συγκρίνοντας με τα καθ’ ημάς: «Βέβαια ο Λένιν ήταν ηγέτης που βγαίνει κάθε 100 με 200 χρόνια. Ας έβγαινε στην Ελλάδα ένας ηγέτης να πει“τώρα μας χρειάζεται το Ηρώδειο, το Μέγαρο, το Εθνικό, το Κρατικό”….Γιατί τώρα πρέπει να ανοίξουν, να γίνονται πράγματα και να τα χρηματοδοτήσουμε με τα ελάχιστα χρήματα που έχουμε. Δεν έχει τα κότσια να το κάνει κάποιος. Αυτό θα ήταν φοβερό. Αλλά χρειαζόμαστε και ηγέτες βεληνεκούς»…

Ο Κύρκος, ο Κουβέλης και η στήριξη στο ΣΥΡΙΖΑ

Κρατώντας «την επιφύλαξη και την ελπίδα ότι μπορεί από την Αριστερά κάτι να γίνει» ο Θάνος Μικρούτσικος εξηγεί τη στάση του στις δύο τελευταίες εκλογικές αναμετρήσεις: «Όταν στηρίζω κάτι το κάνω πάντα φανερά, ακόμα κι αν συμφωνώ με κάτι κατά 70 ή και 60%. Γιατί ποτέ δεν μπορείς να συμφωνείς με κάτι στο 100%. Για 1η φορά ψήφισα ΣΥΡΙΖΑ στις δύο τελευταίες εκλογές για συγκεκριμένους λόγους» και αποσαφηνίζει: «Ο καθοριστικός λόγος είναι ότι αυτός ο χώρος, δηλαδή ο χώρος του ΚΚΕ Εσωτερικού, που έγινε Συνασπισμός και μετά ΣΥΡΙΖΑ, από το 1968 δεν είχε κατεύθυνση. Να το πω πρακτικά για να το καταλάβετε: ήταν αριστεροδέξιος. Ενώ ευαγγελίστηκε την ελευθερία στο κομουνιστικό κίνημα, ενώ μίλησε για με εξάρτηση από τη γραφειοκρατική Σοβιετική Ένωσηκαι γι’ αυτό το ’68 διασπάστηκε από το ΚΚΕ, εν τούτοις πήγε πότε δεξιά, πότε αριστερά και μπέρδεψε το σύμπαν».

Ο ρόλος της ηγεσίας του; «Ο ηγέτης με το γλυκό πρόσωπο, ο μακαρίτης ο Κύρκος, το 1978 συμπεριφέρθηκε σαν ο πιο άκαμπτος και πιο δογματικός ηγέτης του ΚΚΕ, σφάζοντας εν μία νυκτί τη Β’ Πανελλαδική, που ήταν το άνθος των νεολαίων εκείνης της εποχής σε αυτό το χώρο. Και το κυριότερο, όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου έκανε τρεις κινήσεις που τις θεωρώ πολύ σημαντικές για την Ελληνική πραγματικότητα, το ΚΚΕ Εσωτερικού του γύρισε την πλάτη. Θα αναφερθώ στη μία από αυτές: τη μεγάλη αναδιανομή του ’82 με ’84…». Και ολοκληρώνει με μια κάποια πικρία: «Μετά πήγε με τον Σημίτη, όταν πια ο χώρος της σοσιαλδημοκρατίας εξέφραζε τα μεγάλα αστικά στρώματα».

Η δική του αντίδραση; «Αυτό με έκανε από τότε να μην έχω σχέση με αυτό τον χώρο. Ύστερα και το τελευταίο δεξιό κομμάτι έφυγε με τον Κουβέλη» λέει και προσθέτει: «Δεν θεωρώ τον Κουβέλη δεξιό ως προς τη Νέα Δημοκρατία αλλά ως προς την Αριστερά, αφού δεν θέλει κάποια αλλαγή του συστήματος… Έχει κάποιες ευαισθησίες αλλά αυτό που λέω το βλέπουμε και από την τωρινή πρακτική του, που επί της ουσίας προτίμησε το ΠΑΣΟΚ και τη Ν.Δ. από το συζητήσει σοβαρά με τον ΣΥΡΙΖΑ».

Τι τον επηρέασε; «Τον τελευταίο χρόνο άρχισαν να υπάρχουν κάποιες αναλύσεις και εκτιμήσεις από τη μεριά του ΣΥΡΙΖΑ, οι οποίες είχαν μια ενδιαφέρουσα κατεύθυνση. Αυτή η κατεύθυνση ολοκληρώθηκε σε δύο σημεία, δηλαδή «έξω από το μνημόνιο» και στην προοπτική κυβέρνησης της Αριστεράς με πρόταση στον Κουβέλη, που κινείται στη διαχωριστική γραμμή και στο ΚΚΕ, του οποίου ενδεχομένως ήξεραν την απάντηση. Αυτά ήταν που με έκαναν να πάω στον ΣΥΡΙΖΑ».

Δεν παντρεύτηκα τον Τσίπρα

«Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι παντρεύτηκα τον Τσίπρα. Με ποια έννοια; Με την έννοια ότι όταν ένα κόμμα του 4,5% σε ελάχιστο χρόνο γίνεται 27% και εν δυνάμει 35%,χρειάζεται πολύς χρόνος και σπουδαία πρόσωπα για να αφομοιώσει αυτή την αλλαγή, που δεν ξέρω πόσο και εάν υπάρχουν» λέει ο Θάνος Μικρούτσικος ενθυμούμενος: «Σε μια τηλεοπτική εμφάνισή μου είπα ότι και 10 Λένιν να υπήρχαν και 15 Μαρξ και 20 Έγκελς, δεν ξέρω αν θα μπορούσαν σε τόσο λίγους μήνες να αφομοιώσουν αυτή την κατάσταση. Μακάρι να γίνει. Θα γίνουν πολλά λάθη βέβαια. Αν γίνει, εδώ είμαι εγώ».
«Τον Τσίπρα τον πιστεύω. Όχι τυφλά αλλά τον πιστεύω.Είναι ταλαντούχος πολιτικός» λέει και επισημαίνει: «Ξέρετε, μερικές φορές υπάρχουν στη μουσική συνάδελφοί μου τραγουδοποιοί, οι οποίοι γράφουν καταπληκτικά τραγούδια. Κι όταν είναι πάνω στην σκηνή, η σκηνή τους σβήνει…»

«Λέγανε πως πέθαναν οι χαρισματικοί ηγέτες, στην πολιτική, σε ό,τι αφορά το περίφημο μπαλκόνι… Τι πάει να πει αυτό; Ποτέ δεν παθαίνει ή έννοια του χαρισματικού ηγέτη» υποστηρίζει και ολοκληρώνει την σκέψη του: «Άσχετο με τον αν είσαι χαρισματικός, είναι σημαντικό να έχεις τη σωστή κατεύθυνση. Με το να είσαι χαρισματικός ακόμα καλύτερα»!
«Νομίζω ότι ο Τσίπρας έχει το χάρισμα. Αν και η κατεύθυνσή του αποδειχθεί ότι είναι αυτή που πρέπει, τότε υπάρχει μια ελπίδα και από αυτό το πολιτικό σύστημα» απαντάει σε σχετική ερώτηση, υπερτονίζοντας τα «50 εάν», που συνοδεύουν αυτή την σκέψη του…

Πιστεύετε πως“η πιο όμορφη θάλασσα είναι αυτή που δεν έχουμε ακόμα ταξιδέψει”, ρωτήσαμε τον Θάνο Μικρούτσικο για να λάβουμε την άμεση απάντηση: «Αυτό το πιστεύω. Να σας πω και κάτι άλλο, που θα το δέσω με κάποιο άλλο τραγούδι. Αυτά τα δύο κάνουν το σύνολο.“Η πιο όμορφη θάλασσα είναι αυτή που δεν έχουμε ακόμα ταξιδέψει. Και τα πιο όμορφα παιδιά δεν έχουν γεννηθεί ακόμα…”. Πολύ ωραία, αυτή είναι η ελπίδα στο βάθος του τούνελ! Μαζί όμως με τον ρεαλισμό της Λούξεμπουργκ: “Η γη θα γίνει κόκκινη. Ή κόκκινη από ζωή ή κόκκινη από θάνατο. Θα παλέψουμε εμείς γι’ αυτό”. Αυτά τα δύο μαζί είμαι εγώ»!

Εκείνο το βράδυ, στη συναυλία τουστην Αίγινα, ο Θάνος Μικρούτσικος ο δημοφιλής συνθέτης δήλωσε ότι «υποκλίνεται βαθύτατα στη νέα γενιά», χάρη στην οποία κινητοποιείται, τραγούδησε «για του έθνους ξανά την τιμή» και αποθεώθηκε. Στο πλάι του είχε τους πολύ καλούς ερμηνευτές Κώστα Θωμαΐδη και Άννα Λινάρδου, τον καταπληκτικό Θύμιο Παπαδόπουλο στα πνευστά και τον επίλεκτο πιανίστα – συνθέτη Θοδωρή Οικονόμου.

Τα τραγούδια του, πιο ζωντανά από ποτέ, τραγουδήθηκαν από τους χιλιάδες παριστάμενους κάθε ηλικίας: 60άρηδες, 40άρηδες και 20άρηδες!

* Οι φωτογραφίες της συναυλίας είναι του Νίκου Γιαννούλη