Ήταν μόλις 17 ετών όταν, αρχές της δεκαετίας του ’40, παρουσίασε την πρώτη του συναυλία στην Τρίπολη και ταυτόχρονα εντάχθηκε στον αγώνα κατά των Γερμανών κατακτητών. Από τότε φάνηκε καθαρά, ότι η ζωή του θα μοιραζόταν ανάμεσα στη μουσική και σε αγώνες για ανθρωπιστικές αξίες. Ο Μίκης Θεοδωράκης αφιερώθηκε για πάνω από 80 χρόνια στα υψηλά ιδανικά «της ελευθερίας, της δημοκρατίας και του πολιτισμού», όπως είπε ο ίδιος στην ομιλία του, εχθές το βράδυ, καθώς παρέλαβε το επίσημο διάδημα ως νέο μέλος στην Ακαδημία Αθηνών, από τον πρόεδρό της, Σπύρο Ευαγγελάτο.

Ads

«Ασφαλώς πολλοί θα έχουν διερωτηθεί για τη σημερινή παρουσία μου στο βήμα της Ακαδημίας Αθηνών, κυρίως λόγω του προκεχωρημένου της ηλικίας μου. Συνήθως, γι’ αυτά τα εξαιρετικά γεγονότα χρησιμοποιούμε μια εύκολη λέξη, τη «σύμπτωση». Όμως, βαθεία μέσα μου γνωρίζω ότι χθόνιες και ουράνιες δυνάμεις συνωμότησαν, ώστε να μου δοθεί η ευκαιρία να διαλαλήσω μία και μόνη λέξη, που οδηγεί από το Χάος στην Αρμονία: Ουδετερότητα». Αυτός ήταν ο κεντρικός άξονας της ομιλίας του σπουδαίου μουσικοσυνθέτη, που μίλησε με ενθουσιασμό για 40 περίπου λεπτά, αναλύοντας εκτενώς το νέο του όραμα. Αυτό που ο ίδιος ανέπτυξε ως σχέδιο λύτρωσης της Ελλάδας από την «ξένη κυριαρχία» και «αναγνώρισης των αγώνων των ηρώων του 1821», τη «μόνη λύση» για να υπάρξουμε ως κυρίαρχο έθνος στα του έθνους μας.

Πράγματι, η στιγμή ήταν ιστορική. Από τη μια, γιατί το ανώτατο πνευματικό ίδρυμα της χώρας, η Ακαδημία, με καθυστέρηση πολλών ετών, με τον όποιο (δικαιολογημένο ή μη) συντηρητισμό της, υποδέχθηκε τον Μίκη Θεοδωράκη ως επίτιμο μέλος της και από την άλλη, εξαιτίας των λόγων του μεγάλου μας Μίκη. Η ομιλία του δεν ήταν απλώς μία ευχαριστήρια, τυπική ή προσωπική ομιλία. Ήταν ένα ξεκάθαρο σχέδιο για το πώς ο ίδιος οραματίζεται το μέλλον του τόπου, με συγκεκριμένες συνιστώσες (τον αθλητισμό, την ειρήνη και τον πολιτισμό), συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα (κάλεσε την Ακαδημία να μελετήσει την πρότασή του, ώστε να επηρεάσει τη διεθνή κοινότητα και τον ΟΗΕ) και συγκεκριμένο στόχο: να γίνει η Ελλάδα «η Ελβετία της ειρήνης και του πολιτισμού!». Μίλησε για πλήρη εθνική ανεξαρτησία, για περοφρούρηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου, για μία «αόρατη» λέσχη κρατών – οικονομικών γιγάντων, που προωθούν τον πόλεμο για να διατηρήσουν την εξουσία, για μετατροπή της βιομηχανίας πολέμου σε βιομηχανία ειρήνης, για τα άγρια ανθρώπινα ένστικτα, που δε θέλουν τον άνθρωπο δημιουργό ζωής, αλλά όργανο θανάτου. Ουσιαστικά, μίλησε εναντίον του ΝΑΤΟ, αλλά και της ΕΕ, όπως και των μεγάλων οικονομικών συμφερόντων.

Δεν είναι απλώς «μεγάλος» ή «διεθνώς αναγνωρισμένος» ο Μίκης Θεοδωράκης. Είναι ο συνθέτης που κατάφερε να κάνει την υψηλή ποίηση λαϊκό άσμα, ενώ ταυτόχρονα συμφωνικά έργα του ανέβαιναν με τεράστια επιτυχία στο Κόβεντ Γκάρντεν και σε άλλες θρυλικές αίθουσες της Ευρώπης και ενώ ο ίδιος μάχονταν – είτε εξόριστος στην ίδια του τη χώρα είτε στο εξωτερικό – συνεχώς για την ελευθερία και τη δημοκρατία. Ίσως, αν δεν ήταν μάχιμος αριστερός, να είχε γίνει μέλος της Ακαδημίας πολύ νωρίτερα…

«Αρχίζει η συνεδρεία για της υποδοχή του επίτιμου μέλους της Ακαδημίας, κου Μίκη Θεοδωράκη» εκφώνησε από την έδρα, ο Σπύρος Ευαγγελάτος και αναφέρθηκε με θερμούς χαρακτηρισμούς για το Μίκη. Ο τελευταίος άκουγε με τα μάτια χαμηλωμένα, διακριτικά και ήρεμα. Δεν ήταν λίγοι όσοι, μετά το πέρας της εκδήλωσης, υποστήριξαν πως αυτή η βραδιά θα αποδόσει άλλη δυναμική στην προεδρεία Ευαγγελάτου.

Άλλαξε η Ακαδημία; Έγινε πιο προοδευτική, λιγότερο ουδέτερη πολιτικά; Άλλαξε μήπως ο Μίκης; ΄Έγινε λιγότερο μαχητής; Λιγότερο πατριώτης; Μάλλον, τίποτε από τα δύο δε συνέβη. Γι’ αυτό και η βραδιά ήταν ξεχωριστή. Και από τα όσα ακούστηκαν μέσα στην αίθουσα, έγινε κατανοητό πως και ο ίδιος ο τιμούμενος το ένιωθε. Γι’ αυτό και δε μέτρησε τα λόγια του. Στάθηκε υποβασταζόμενος μεν, αγέρωχος δε απέναντι στο κοινό, και δεν αρκέστηκε καν σε ένα πολιτικό μήνυμα, αλλα ανέπτυξε πλήρως το σχέδιό του, για «μια Ελλάδα που θα ανήκει πλέον στη ζώνη της ουδετερότητας. Που με σύμβολα τη Ακρόπολη και του Δελφούς, θα παράγει μόνο πολιτισμό και ειρήνη. Δεν υπάρχουν φίλοι ή σύμμαχοι. Για ποια Ευρωπαϊκή Ένωση μιλάμε; Υπάρχουν μόνο λαοί πλούσιοι και φτωχοί, διατάσσοντες και διατασσόμενοι. Υποτάσσοντες και υποτασσόμενοι. Και εμείς στους δεύτερους. Είμαστε στην δαγκάνα του κακού – την οικονομία. Και από την άλλη, έχουμε τον πόλεμο, που τριγυρνά εδώ και δεκαετίες στη γειτονιά μας. Βαλκάνια και Μέση Ανατολή. Όλοι οι λαοί υπολογίζονται για μελλοντικά θύματα. Γι’ αυτό και η μόνη διέξοδος και διαφυγή είναι η ουδετερότητα. Ο ελληνικός λαός είναι έτοιμος να αφιερωθεί ολόψυχα σε  ένα ιδεώδες, την Ειρήνη και σε μία προσπάθεια, τον Πολιτισμό. Και τα δύο θεωρώ τα έχει στο αίμα του». Με τα λόγια έκλεισε την ομιλία του ο Μίκης. Στο κοινό, ακαδημαϊκοί, καλλιτέχνες, επιστήμονες και πολιτικοί. Όλοι τον άκουσαν (κάποιοι με τα μάτια κλειστά, αλλά ας μη γίνει λόγος). Όλοι τον χειροκρότησαν, ξανά και ξανά. Να δούμε πόσοι θα «αγκαλιάσουν» τα όσα είπε.