Όπου κοιτάζω να κοιτάζεις

όλη η Ελλάδα ατέλειωτη παράγκα

παράγκα, παράγκα, παράγκα του χειμώνα

κι εσύ μιλάς σαν πτώμα

Ο λαός, ο λαός στα πεζοδρόμια

κουλούρια ζητάει και λαχεία

κοπάδια, κοπάδια, κοπάδια στα υπουργεία

αιτήσεις για τη Γερμανία

Ακούω τον Σαββόπουλο να τραγουδάει την «Παράγκα» στη σκηνή του Κυττάρου, ευθυτενής, ακμαίος, σαν αιώνιος έβηβος και σκέφτομαι πόσο τραγικά επίκαιρο είναι αυτό το τραγούδι σήμερα. Γι’αυτό άλλωστε τους τελευταίους μήνες ακούω από την αρχή με πάθος όλους τους δίσκους του κυρίως έως «Τα τραπεζάκια Έξω». Δεν προλαβαίνω να ολοκληρώσω τη σκέψη μου και ο ίδιος σχολιάζει. «Μου λένε οι φίλοι πως τα τραγούδια μου μιλούν για το σήμερα και δεν μου αρέσει αυτό. Με κολακεύει βέβαια, αλλά θα προτιμούσα να είχαν ξεπεραστεί τα θέματα αυτά, να αφορούσαν μια άλλη εποχή μόνο». 

Λίγο αργότερα η Ελένη Βιτάλη, η σπουδαία αυτή λαϊκή ερμηνεύτρια με το μέταλλο πυ ανατριχιάζει  στέκεται σε ένα από τα υπέροχα αυτοβιογραφικά της τραγούδια του άλμπουμ «Το απέναντι μπαλκόνι». Ένα ερωτικό τραγούδι, «Ένα χειμωνιάτικο πρωί». «Δε μου λένε τίποτα πια αυτά τα τραγούδια μου» εξομολογείται. «Τί να μου πουν τα τραγουδια που γράφουμε ο καθενας για τον πόνο του στην εποχή με τα μεγάλα βάσανα;»

Ο καθένας τους πήρε ένα κομμάτι του προγράμματος πάνω του. Ο Σαββόπουλος με τις ιστορίες του, τα χρονογραφήματά του, τα παραμύθια του και την ιδιαίτερη ποιητικότητά του. Η Βιτάλη με τον λαϊκό παλμό της ρίζας. Στις ρίζες συναντήθηκαν αργότερα. Εξάλλου ο Σαββόπουλος δεν έκρυψε ποτέ πως το τραγούδι που τον αφορά «έχει μιαν εντοπιότητα» όπως χαρακτηριστικά λέει.  Μοιράστηκαν μεταξύ άλλων τα Λιανοχορταρούδια, το Μυστικό Τοπίο – που  ξαναφαναιρώθηκε σαν καθαρό ζεϊμπέκικο μετά τη μεγάλη συναυλία του Σαββόπουλου το ’83 με τη φωνή της Βιτάλη και τότε – αλλά και τραγούδια λαϊκά της ραχοκοκαλιάς μας.

Η «άστατη» Συννεφούλα έφερε το συγγενές «Τρελή κι αδέσποτη» του Ρασούλη και του Ξυδάκη και το Μακρύ Ζεϊμπέκικο για τον Νίκο Κοεμτζή που συνοδεύτηκε με την περίφημη ιστορία της λογοκρισίας του και της σθεναρής αντίστασης του Χατζιδάκι να συμμορφωθεί με την απόφαση στην κρατική ραδιοφωνία, έφερε τον «Γιάννη τον Φονιά». «Ορίστε, αυτά είναι τραγούδια» σχολιάζει ο Σαββόπουλος, «Ο Γκάτσος σε ένα τετράστιχο έκλεινε όλη την ουσία των πραγμάτων, κι εγώ χρειαζόμουν σελίδες ολόκληρες για να ολοκληρώσω την αφήγησή μου». Κόντρα στο δικό μου αίσθημα που κάθε φορά που ακούω τα τραγούδια του παραδέχομαι από την αρχή πως ο Σαββόπουλος είναι ένας από τους ποιητές της γενιάς του.

Εκνευρίστηκα που έκοψε το μισό ζεϊμπέκικο του Νίκου γιατί είναι «μακρύ»… και σκέφτηκα την επιμονή μας να ακούγεται ολόκληρο στα ραδιόφωνα, κόντρα στις συστάσεις διευθυντών που θεωρούν ένα μεγάλο τραγούδι αντιραδιοφωνικό!

Αποζημιώθηκα αργότερα και με το παραπάνω όταν οι δυο τους ανέσυραν κομμάτια του συνδετικού μας ιστού για να μας υψώσουν μισό μέτρο από τη γη σε μια εποχή που έχει την τάση να καθυλώνει αν όχι να βυθίζει την όποια ενεργή συνείδηση ,γεγονός που δικαιώνει τον τίτλο της παράστασης «Σήκω, ψυχή μου, δώσε ρεύμα». 

Στα μείον της παράστασης κατά την ταπεινή μου γνώμη οι φλατ ενορχηστρωτικές προσεγγίσεις σε ορισμένα λαϊκά τραγούδια που ακούστηκαν με τη φωνή της Βιτάλη οι οποίες αφαιρούσαν το αίμα των τραγουδιών στην προσπάθεια να ακουστούν τα λαϊκά με έναν ίσως πιο σύγχρονο ήχο. Οι εξαιρετικοί μουσικοί πρόσθεσαν με κέφι την πινελιά τους στο σύνολο.

Την εποχή που ο Σαββόπουλος «χάιδευε» τις «ευγενείς αυταπάτες» όπως χαρακτήριζε τους δικούς μας Ολυμπιακούς αγώνες, είχα αναρωτηθεί σε άρθρο που δημοσιεύτηκε τότε στο περιοδικό «Δίφωνο» άραγε πως συνδιαλέγεται ο ίδιος με τα ίδια του τα τραγούδια, που όχι απλά δεν χαϊδεύουν αλλά δείχνουν με το δάχτυλο τις αυταπάτες μας μέσα στον χρόνο. Ιδιαίτερα σήμερα που πληρώνουμε τις αυταπάτες εκείνες με αίμα το ερώτημα μπορεί να είναι ακόμα ανοιχτό.

Ωστόσο τα μεγάλα τραγούδια έχουν τέτοια αυτονομία που η ευγνωμοσύνη προς τον δημιουργό επισκιάζει τα ερωτήματα όσο περνάει ο χρόνος. Γιατί όταν θα έχουμε όλοι αποχωρήσει από τον σύντομο βίο κάποιοι θ’ακούν από τους δέκτες τους «Σ’ αυτόν τον τόπο όσοι αγαπούνε τρώνε βρωμικο ψωμί» και θα αναζητούν να πιάσουν το νήμα της ύπαρξης από την αρχή. 

Κάθε Τρίτη και Τετάρτη στο Κύτταρο
 

Παράταση για λίγες ακόμα εβδομάδες

* Φωτογραφία: Κωνσταντίνος Σαλασίδης για το Κύτταρο