Σύγχρονες εταιρείες και οργανισμοί -μεταξύ των οποίων τα μέσα ενημέρωσης- έχουν συχνά να επιδείξουν μεγάλους χώρους γραφείων ανοικτής διάταξης, χωρίς διαχωριστικά, που -υποτίθεται ότι- ευνοούν τη συνεργασία των εργαζομένων και άρα την παραγωγικότητα. Όμως, η επέλαση του κορονοϊού και η ανάγκη για πιο ασφαλείς συνθήκες εργασίας, εάν πρόκειται να επανέλθουν οι εργαζόμενοι μαζικά από την τηλεργασία πίσω στις παλιές θέσεις εργασίας τους, ήδη έχει εγείρει προβληματισμούς κατά πόσο πρέπει οι χώροι εργασίας να γίνουν πιο παραδοσιακοί, με διαχωριστικά από πλεξιγκλάς ή άλλα, ώστε να μην προκαλείται πανικός στους πάντες με το παραμικρό… φτάρνισμα συναδέλφου.

Όπως αναφέρει το Αθηναϊκό Πρακτορείο, ιδίως στις ΗΠΑ, οι οποίες συνήθως προηγούνται σε τέτοια ζητήματα και καθορίζουν τις μελλοντικές τάσεις και για άλλες χώρες, έχει ανοίξει σε όλη την κλίμακα, από τις μικρές νεοφυείς εταιρείες (start-ups) μέχρι τους γίγαντες της Γουόλ Στριτ, μία συζήτηση μεταξύ επιχειρηματιών, εργαζομένων, εταιρειών ντιζάιν και επίπλων, καθώς και ειδικών σε θέματα επαγγελματικής υγείας για το πώς πρέπει να αναδιαμορφωθούν οι χώροι εργασίας εν μέσω πανδημίας. Ο ιός είναι πιθανό, σύμφωνα με τους «Τάιμς της Νέας Υόρκης», να σηματοδοτήσει το τέλος των τεράστιων «κοινοβιακών» γραφείων και την επιστροφή στην εποχή των μικρών κλειστών γραφείων.

Πέρα από τις μάσκες, τα αντισηπτικά πάνω στα γραφεία, τον καθαρισμό των κλιματιστικών συστημάτων (και τη ρύθμιση της ροής του αέρα μακριά από τα γραφεία) και τον καλό φυσικό αερισμό των χώρων με ανοικτά παράθυρα, κερδίζει έδαφος η αντίληψη ότι χρειάζονται πιο δομικές αλλαγές στους χώρους εργασίας. Αν και ασφαλώς καμία νέα διευθέτηση δεν μπορεί να διασφαλίσει πλήρη προστασία έναντι του κορονοϊού που προκαλεί τη νόσο Covid-19 και να μηδενίσει τον κίνδυνο μετάδοσης μεταξύ των εργαζομένων.

Οι περισσότερες γνώσεις έως τώρα, σχετικά με τους κινδύνους μετάδοσης στους κλειστούς χώρους εργασίας, προέρχονται από μελέτες σχετικά με τη γρίπη. Μία μελέτη (μετα-ανάλυση) του 2016 πάνω στις σχετικές έρευνες διεθνώς κατέληξε στο συμπέρασμα ότι περίπου το 16% της μετάδοσης των ιών της γρίπης συμβαίνει στα γραφεία, από τους άρρωστους στους υγιείς συναδέλφους τους.

Μία άλλη μελέτη συμπέρανε ότι ένας αποτελεσματικός τρόπος περιορισμού της μετάδοσης στα γραφεία είναι να ενθαρρύνονται οι άρρωστοι εργαζόμενοι να μένουν σπίτι τους με άδεια ασθενείας. Ένα άλλο βασικό μέτρο πρόληψης, σύμφωνα με την επιδημιολόγο δρ Λάιζα Γουίνστον του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια στο Σαν Φρανσίσκο, είναι απλούστατα «να υπάρχουν λιγότεροι άνθρωποι μέσα στον χώρο εργασίας» σε πιο μόνιμη βάση.

Αυτή ακριβώς η συμβουλή έρχεται σε αντίθεση με την κυρίαρχη νοοτροπία των τελευταίων δύο δεκαετιών, που έχει οδηγήσει σε εξάπλωση των γραφείων ανοικτής διάταξης (open-floor ή open-plan). Μία μόδα που ξεκίνησε στο τέλος της δεκαετίας του 1990 από τις ανερχόμενες εταιρείες τεχνολογίας και χαιρετίστηκε ως πηγή δημιουργικότητας και συντροφικότητας. Παράλληλα, όμως, σήμανε στην πορεία το στρίμωγμα περισσότερων ανθρώπων σε ενιαίους χώρους, κάτι που τώρα, εν μέσω πανδημίας, φαντάζει επικίνδυνο.

Η εταιρεία επαγγελματικών επίπλων και σχετικού εξοπλισμού Knoll ανακοίνωσε ότι κατακλύζεται πλέον από αγχωμένους πελάτες -μερικοί είναι επιχειρηματικοί κολοσσοί- που αναζητούν τρόπους να κάνουν τους χώρους εργασίας τους πιο ασφαλείς. Σύμφωνα με τον αντιπρόεδρο της Knoll, Τρέισι Γουίμερ, «δεν μπορούμε να ζητήσουμε από τους εργαζόμενους να επιστρέψουν στο ίδιο γραφείο. Οι επιχειρήσεις αισθάνονται πως πρέπει να αντιμετωπίσουν τον φόβο στη ρίζα του».

Πρακτικά αυτό μπορεί να σημαίνει λιγότερα κοινά γραφεία με υπαλλήλους πολύ κοντά τον έναν στον άλλο, κατάργηση των εταιρικών «μπουφέδων» ή των ασφυκτικών συσκέψεων και συστηματική εργασία ενός μέρους του προσωπικού με τηλεργασία. Επίσης, ευρύτερη χρήση υλικών με αντιμικροβιακές ιδιότητες, όπως ο χαλκός, αλλά και αλλαγές στα συστήματα κλιματισμού ώστε να μη «στοχεύουν» τα γραφεία, γιατί -όπως έχει δείξει και κινεζική έρευνα- το ρεύμα αέρα μπορεί να μεταφέρει σε αρκετά μέτρα απόσταση τον ιό που εκκρίνεται από κάποιον άρρωστο εργαζόμενο.

Πολλές εταιρείες βλέπουν να επιστρέφει το ατομικό γραφείο (τύπου cubicle) με διαφανή διαχωριστικά γύρω-γύρω. Ήδη, εταιρείες επίπλων στην Καλιφόρνια τα διαφημίζουν με μηνύματα όπως «Μείωση της επαφής πρόσωπο-με-πρόσωπο. Κοινωνική αποστασιοποίηση στην πράξη».