«Selfitis». Είναι ένας σχετικά καινούργιος όρος, στα ελληνικά ίσως θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε τον νεολογισμό «σελφίτιδα». Το αστείο της υπόθεσης είναι ότι ο όρος προήλθε από ένα άρθρο – απάτη (ένα από τα γνωστά πια fake news) αλλά κάποιοι ψυχίατροι αποφάσισαν ότι μπορεί να αποκτήσει επιστημονική ισχύ. Όχι πάντως χωρίς αμφισβήτηση. 

Ο όρος, χρησιμοποιήθηκε, σύμφωνα με την Telegraph, για πρώτη φορά το 2014, για να περιγράψει την ιδεοληπτική τάση ενός ατόμου να τραβάει selfies (να αυτοφωτογραφίζεται δηλαδή), σε ένα άρθρο που υποστήριζε ψευδώς ότι η Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση, εξέταζε την ταξινόμηση της «Selfitis» ως ψυχικής διαταραχής. 

Η φάρσα αυτή, ωστόσο, οδήγησε τους ερευνητές του Πανεπιστημίου Nottingham Trent και της Σχολής Διοίκησης Thiagarajar της Ινδίας, να διερευνήσουν αν υπάρχει κάποια πιθανότητα το φαινόμενο αυτό να αποτελεί ψυχική διαταραχή. 

Και τελικά κατέληξαν ότι η «Selfitis», είναι μια γνήσια ψυχική κατάσταση και ότι οι άνθρωποι που αισθάνονται συνεχώς την παρόρμηση να αυτοφωτογραφίζονται και να ανεβάζουν τις selfies στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, μπορεί να χρήζουν βοήθειας. 

Προχώρησαν μάλιστα ένα βήμα παραπάνω, επιβεβαιώνοντας ότι η «Selfitis» πράγματι υπάρχει και ανέπτυξαν ακόμη και μια κλίμακα αυτής της συμπεριφοράς, η οποία μπορεί, κατά τους ίδιους, να χρησιμοποιηθεί για την εκτίμηση της σοβαρότητας της κατάστασης ενός ατόμου. 

Ο Δρ Μαρκ Γκρίφιθς, καθηγητής ειδικευμένος στις συμπεριφορές εξαρτήσεων του Τμήματος Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου Nottingham Trent, δήλωσε: «Πριν από λίγα χρόνια εμφανίστηκαν στα μέσα μαζικής ενημέρωσης κάποια άρθρα που ισχυρίζονταν ότι η Selfitis θα χαρακτηριζόταν ως ψυχική διαταραχή από την Αμερικανική Ψυχιατρική Ένωση. Ενώ το άρθρο αποδείχτηκε ότι ήταν απάτη, αυτό δεν σήμαινε ότι η ψυχική κατάσταση που περιέγραφε δεν υπήρχε. Τώρα φαίνεται ότι επιβεβαιώνουμε την ύπαρξή της και αναπτύσσουμε την πρώτη κλίμακα συμπεριφοράς της Selfitis ώστε να μπορούμε να αξιολογήσουμε την κατάσταση». 

Η κλίμακα, η οποία κυμαίνεται από το 1 έως το 100, αναπτύχθηκε με την βοήθεια ενός αριθμού ομάδων των 200 συμμετεχόντων. Στόχος ήταν να προσδιοριστούν οι παράγοντες που προκαλούν αυτή τη συμπεριφορά. Κατόπιν η κλίμακα δοκιμάστηκε σε 400 συμμετέχοντες από την Ινδία, καθώς η χώρα έχει τους περισσότερους χρήστες του Facebook αλλά και τον μεγαλύτερο αριθμό θανάτων στην προσπάθεια ανθρώπων να τραβήξουν selfies σε επικίνδυνες τοποθεσίες. 

Τα ευρήματα, που δημοσιεύτηκαν στη Διεθνή Εφημερίδα Ψυχικής Υγείας και Εθισμού, επιβεβαίωσαν ότι υπάρχουν τρία επίπεδα Selfitis.

Τα επίπεδα της «σελφίτιδας»

• Οριογραμμή: Τραβάς selfies τουλάχιστον τρεις φορές την ημέρα αλλά δεν τις δημοσιεύεις στα social media.
• Οξεία Φάση: Τραβάς selfies τουλάχιστον τρεις φορές την ημέρα και τις ποστάρεις στα social media. 
• Χρόνιο στάδιο: Ανεξέλεγκτη ανάγκη να τραβάς selfies όλο το 24ωρο και να ποστάρεις πάνω από έξι φορές την ημέρα τις φωτογραφίες στα social media. 

Οι ερευνητές διαπίστωσαν από τη μελέτη τους, ότι οι τυπικοί πάσχοντες από «σελφίτιδα», ήταν άτομα που επιζητούν την προσοχή, συχνά στερούνται αυτοπεποίθησης ενώ ελπίζουν να ενισχύσουν την κοινωνική τους ζωή και να αισθανθούν μέρος μια ομάδες με την διαρκή αυτή προβολή των φωτογραφιών τους. 

Στη συνέχεια η ομάδα των επιστημόνων, ανέπτυξε 20 προτάσεις που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για τον προσδιορισμό της σοβαρότητας της Selfitis, με βάση το κατά πόσον ένα άτομο δηλώνει ότι βιώνει συγκεκριμένα συναισθήματα. 

Η κλίμακα συμπεριφοράς 

Οι ερευνητές ζήτησαν από τους συμμετέχοντες να βαθμολογήσουν τις παρακάτω δηλώσεις από 1 έως 5, όπου το 5 σημαίνει «συμφωνώ απόλυτα» και 1 σημαίνει «διαφωνώ απόλυτα». Όσο μεγαλύτερη ήταν η βαθμολογία, τόσο περισσότερες ήταν οι πιθανότητες να πάσχουν από Selfitis. 

• Το να τραβάω selfies μου δίνει την αίσθηση ότι απολαμβάνω καλύτερα το περιβάλλον μου 
• Το να μοιράζομαι τις selfies μου δημιουργεί υγιή ανταγωνισμό με τους φίλους και τους συναδέλφους μου 
• Κερδίζω τεράστια προσοχή ποστάροντας τις selfies μου στα social media 
• Μειώνω τα επίπεδα του άγχους μου τραβώντας selfies
• Αισθάνομαι αυτοπεποίθηση όταν τραβάω selfies
• Αποκτώ μεγαλύτερη αποδοχή στον περίγυρό μου όταν τραβάω selfies και τις μοιράζομαι στα social media
• Εκφράζομαι καλύτερα στο περιβάλλον μου μέσω των selfies
• Η λήψη διαφορετικών selfies βοηθά την κοινωνική μου κατάσταση 
• Αισθάνομαι πιο δημοφιλής όταν δημοσιεύω selfies στα social media 
• Η λήψη των selfies βελτιώνει την διάθεσή μου και με κάνει να αισθάνομαι ευτυχισμένος 
• Νιώθω πιο θετικά για τον εαυτό μου όταν τραβάω selfies 
• Γίνομαι πιο σημαντικό μέλος στον κοινωνικό μου περίγυρο όταν δημοσιεύω selfies
• Η λήψη των selfies με βοηθά να έχω καλύτερες αναμνήσεις σχετικά με μια περίσταση ή μια εμπειρία 
• Δημοσιεύω συχνά selfies για να αποκτήσω περισσότερα likes και σχόλια στα social media 
• Όταν ποστάρω selfies περιμένω από τους φίλους μου να με εκθειάσουν 
• Η λήψη selfies αλλάζει άμεσα τη διάθεσή μου
• Τραβάω περισσότερες selfies και τις βλέπω ιδιωτικά για να αυξηθεί η αυτοπεποίθησή μου 
• Όταν δεν τραβάω selfies αισθάνομαι αποκομμένος από την ομάδα μου
• Τραβάω τις selfies ως τρόπαια για να έχω αναμνήσεις στο μέλλον 
• Χρησιμοποιώ φίλτρα στις φωτογραφίες για να κάνω τις selfies μου να δείχνουν καλύτερες από των άλλων 

Ο Δρ Τζανάρθαναν Μπαλάκρισναν, ερευνητής από το Τμήμα Ψυχολογίας του Nottingham Trent, δήλωσε σχετικά: «συνήθως, εκείνοι που παρουσιάζουν την πάθηση, έχουν έλλειψη αυτοπεποίθησης, επιδιώκουν να ταιριάξουν με τους γύρω τους και μπορεί να παρουσιάζουν συμπτώματα παρόμοια με αυτά που παρουσιάζουν άλλες δυνητικά εθιστικές συμπεριφορές». 

«Τώρα, η ύπαρξη της κατάστασης φαίνεται να έχει επιβεβαιωθεί. Ελπίζουμε ότι θα διεξαχθούν περαιτέρω έρευνες για να κατανοήσουμε περισσότερα για το πώς και γιατί οι άνθρωποι αναπτύσσουν αυτήν την δυνητικά εμμονική συμπεριφορά και τι μπορεί να γίνει για να λάβουν βοήθεια οι άνθρωποι που έχουν μεγαλύτερο πρόβλημα», προσθέτει. 

Η αμφισβήτηση 

Και άλλες διαταραχές ψυχικής υγείας εντοπίστηκαν τα τελευταία χρόνια και σχετίζονται με την τεχνολογία. Αυτές περιλαμβάνουν την nomophobia (No mobile phone phobia), τη φοβία, δηλαδή του να είσαι χωρίς κινητό, την technoference, την συνεχή διείσδυση της τεχνολογίας στην καθημερινή ζωή που επηρεάζει ακόμη και τις προσωπικές σχέσεις και την ερωτική ζωή και την cyberchondria, όπου αισθάνεται άρρωστος αφού έχεις ψάξει για τα συμπτώματα μιας ασθένειας στο διαδίκτυο. 

Ωστόσο, ο Σερ Σίμον Βέσελι, καθηγητής Ψυχολογίας στο King’s College του Λονδίνου, είναι επιφυλακτικός σχετικά με την προτεινόμενη ως νέα ψυχική διαταραχή, δηλαδή την Selfitis. 

«Η έρευνα δείχνει ότι οι άνθρωποι τραβούν selfies για να βελτιώσουν τη διάθεσή τους, να τραβήξουν την προσοχή των άλλων, να αυξήσουν την αυτοπεποίθησή τους και να κοινωνικοποιηθούν. Αν αυτό ισχύει, τότε αυτή η μελέτη είναι η ίδια μια ακαδημαϊκή selfie», υποστηρίζει ο Βέσελι. 

Ο Δρ Μαρκ Σάλτερ, εκπρόσωπος του Royal College of Psychiatrists, πρόσθεσε: «Selfitis δεν υπάρχει και δεν θα έπρεπε να υπάρχει. Υπάρχει μια τάση να βάζουμε μια ταμπέλα σε μια ολόκληρη σειρά περίπλοκων και σύνθετων ανθρώπινων συμπεριφορών. Όμως αυτό είναι επικίνδυνο επειδή μπορεί να δώσει μια αληθινή διάσταση σε κάτι που δεν έχει στην πραγματικότητα καμία».