Ο Ερντογάν θέλει να καταστεί κυρίαρχος στο εσωτερικό της Τουρκίας και στην Μέση Ανατολή. Όμως και τα δυο αυτά μέτωπα είναι γεμάτα εμπόδια: Από την μια η διαρκώς μειούμενη πολιτική και λαϊκή υποστήριξη και από την άλλη τα ταμεία είναι άδεια.

Ads

Αυτό που οι Αμερικανοί αναλυτές ονομάζουν «στρατιωτικο-οικονομικό σύμπλεγμα» αρχίζει να γεννιέται στην Τουρκία. Το αφήγημα της εξουσίας παραμένει εθνικιστικό, κατά των Κούρδων, των Αράβων και των Εβραίων, ενώ γίνεται όλο και περισσότερο μιλιταριστικό. Η διπλωματία έχει πάει περίπατο, ενώ η Άγκυρα συζητά για στρατιωτικές επεμβάσεις στην Συρία και το Ιράκ. Όμως, η πολεμική ρητορική κοστίζει πολύ και η Άγκυρα δεν έχει αρκετά χρήματα για να εφαρμόσει αυτές τις εδαφικές βλέψεις της.

Μόνο τα έξοδα καθαρισμού του Προεδρικού Μεγάρου ξεπερνούν τις 2 εκατομμύρια τουρκικές λίρες (512 χιλιάδες ευρώ) ετησίως – κάτι που κρίθηκε παράνομο με απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας τον Ιούλιο του 2015. Το 2017 ο Πρόεδρος λάμβανε μηνιαίο μισθό 53.300 λιρών (13.325 ευρώ), την ώρα που ο βασικός μισθός είναι 325 ευρώ. Αυτά τα στοιχεία, που προκύπτουν από μια έκθεση του Ελεγκτικού Συνεδρίου, αποτέλεσαν πεδίο κριτικής για την αντιπολίτευση. Η απάντηση του Παλατιού; «Δεν κάνουμε οικονομία, όταν πρόκειται για πρεστίζ». «Αυτές οι κριτικές, που δείχνουν με κάθε τρόπο τις κακές προθέσεις τους, θέλουν να επισκιάσουν τον αρχηγό του κράτους και του Έθνους», ανακοίνωσε ο εκπρόσωπος του Ερντογάν.

Η τουρκική οικονομία, που βασίζεται κυρίως στον κατασκευαστικό τομέα, βρίσκεται σε κρίση. Πάνω από 500 χιλιάδες νέα διαμερίσματα στην Κωνσταντινούπολη περιμένουν τους ιδιοκτήτες τους για περισσότερο από δυο χρόνια. Στο όνομα της «Αστικής Μεταμόρφωσης», κατεδάφισαν παλαιά κτίρια – και σε πολλές περιπτώσεις ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα. Την θέση τους πήραν νέα κτίρια και νέα οικοδομικά τετράγωνα, που δεν προσομοιάζουν ούτε στο ελάχιστο τα παλιά, τα αυθεντικά.

Ads

Όσον αφορά τα οικονομικά, το ζεστό χρήμα από τις περιοχές του Κόλπου, έχει παύσει να ρέει άφθονο. Η Άγκυρα έχοντας πάρει το μέρος του Κατάρ έχασε την στήριξη άλλων κρατών του Κόλπου, όπως η Σαουδική Αραβία, το Μπαχρέιν, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κουβέιτ.

Οι εμπορικές σχέσεις με τις χώρες της ΕΕ επίσης είναι επηρεασμένες αρνητικά εξαιτίας της σύγκρουσης της Άγκυρας και των Βρυξελλών. Πρέπει να εξηγήσουμε, βέβαια, ότι είναι δύσκολο να διατηρήσεις καλές σχέσεις με κράτη των οποίων οι ηγέτες είναι «ναζί», σύμφωνα με τον Ερντογάν. Πολλές ευρωπαϊκές εταιρείες έχουν αποχωρήσει από την τουρκική αγορά εξαιτίας της απουσίας εγγυήσεων ελεύθερης δραστηριοποίησης. «Δεν γνωρίζουμε πότε η κυβέρνηση θα πάρει μια απόφαση που θα αλλάξει όλα τα δεδομένα για εμάς. Συνεπώς, ‘όχι ευχαριστώ’. Δεν μπορούμε να πάρουμε τόσο μεγάλο ρίσκο», δήλωσε ο Πρόεδρος μιας μεγάλης βελγικής εταιρείας.

Πάνω από εκατό Τούρκοι βουλευτές έχουν επισημάνει την ανάγκη ξένων επενδύσεων εδώ και ένα χρόνο, όμως ακόμη καμία δεν έχει έρθει. Η Ρωσία κρατά με προσοχή αποστάσεις από τον Ερντογάν και δεν επιθυμεί να αρχίσει πάλι τις εξαγωγές προς την Τουρκία. Ο Πούτιν εξάλλου έχει εναντιωθεί δημοσίως στο κλείσιμο του αγωγού πετρελαίου μεταξύ του Κουρδιστάν του Ιράκ και της Τουρκίας από τον Ερντογάν.

Ο αναπληρωτής πρωθυπουργός, Mehmet Simsek, πρώην υπουργός οικονομικών, δήλωσε χωρίς καμία ντροπή: «Οι αυξήσεις στις τιμές και στους φόρους είναι απαραίτητες για να αγοράσουμε νέα όπλα». Πράγματι, ο Ερντογάν απογοητευμένος από το δημοψήφισμα ανεξαρτησίας του Κουρδιστάν στο Ιράκ, απείλησε να επιτεθεί στο βόρειο Ιράκ, με αυτή την αφορμή, μαζί με τον στρατό της Βαγδάτης και της Τεχεράνης. Η Άγκυρα απείλησε εξίσου τους Κούρδους στη Συρία θέλοντας να καταλάβει με την βία τις βόρειες περιοχές της χώρας.

Ο Ερντογάν, που αντιμετωπίζει δυσκολίες στο εσωτερικό της χώρας, εξαιτίας του εξαναγκασμού των δημάρχων μεγάλων πόλεων σε παραίτηση, δεν μπορεί να διαχειριστεί την αλυτρωτική πολιτική του στην Μέση Ανατολή. Εξάλλου, και «η μάχη κατά της τρομοκρατίας» ενάντια στους Κούρδους ακόμη δεν έχει φέρει κανένα αποτέλεσμα. Η τελευταία δημοσκόπηση ήταν καταστροφική για την εξουσία, καθώς το κυβερνόν κόμμα δεν απέσπασε πάνω από 43%, ενώ ο ίδιος ο Ερντογάν, υποψήφιος Πρόεδρος για τις εκλογές του 2019, είδε την δημοφιλία του να πέφτει κάτω από το 40%. 

Ο Ερντογάν χάνει όμως διαρκώς την υποστήριξη και στο εσωτερικό του δικού του κόμματος. Πλέον δεν έχει τα οικονομικά μέσα για εκστρατείες – είτε κυριολεκτικές, είτε προεκλογικές. Όμως επιμένει πεισματικά να διατηρεί την εξουσία. Είναι ικανός να κάνει τα πάντα για να μην χάσει την θέση του στην Προεδρία της Δημοκρατίας και στην Προεδρία του κυβερνώντος κόμματος.        

* Ο δημοσιογράφος Ραγκίπ Ντουράν, με ρεπορτάζ και αναλύσεις, καταγράφει κάθε Σαββατοκύριακο στο Tvxs.gr,  τις εξελίξεις στη Τουρκία. [Μετάφραση: Νίκος Μίχος]