Η αναταραχή στην Τουρκία συνεχίζεται, λόγω της συζήτησης για τη νομιμότητα του δημοψηφίσματος. Οι ξένοι παρατηρητές που παρακολούθησαν την ψηφοφορία λένε ότι τα ευρωπαϊκά πρότυπα δεν τηρήθηκαν. Οι υποστηρικτές του «Όχι» συνεχίζουν να διαδηλώνουν στους δρόμους και να εκφράζουν νομικές ενστάσεις. Αλλά ο Ερντογάν μιλά για τη θανατική ποινή και τις νέες στρατιωτικές επιχειρήσεις στη Συρία.

Χιλιάδες πολίτες διαδηλώνουν από την Κυριακή σε όλες τις μεγάλες πόλεις για να διαμαρτυρηθούν για τα στημένα αποτελέσματα του δημοψηφίσματος της περασμένης Κυριακής. «Το“Όχι”κέρδισε», «Κλέφτες», «Ο αγώνας συνεχίζεται», φωνάζουν οι διαδηλωτές κι οι άνθρωποι από τα μπαλκόνια και τα παράθυρα τους σιγοντάρουν κάνοντας θόρυβο, χτυπώντας κατσαρόλες και κουτάλια. Ο συνασπισμός του «Όχι», που συναποτελείται από Κούρδους, αριστερούς, σοσιαλδημοκράτες, φιλελεύθερους, ακροδεξιούς, ακόμη και απογοητευμένους μουσουλμάνους του κυβερνώντος κόμματος, διατηρεί την ενότητά του στις πορείες και στις διαμαρτυρίες κατά του Ερντογάν.

Η ηγεσία της αξιωματικής αντιπολίτευσης, του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος, CHP, δεν έχει ακόμη καταφέρει να υιοθετήσει μια θέση σταθερή και συγκεκριμένη: περιορίζεται στο να εκφράζει τη δυσαρέσκειά της για τους αντισυνταγματικούς και παράνομους ελιγμούς του Ανώτατου Συμβουλίου Εκλογών (YSK). Παρά τη λαϊκή βούληση, η ηγεσία του CHP, αρνείται να εγκαταλείψει το Κοινοβούλιο ώστε να προκαλέσει πρόωρες εκλογές και να υπερασπιστεί το λαό.

Από την άλλη, το τρίτο σε δύναμη κόμμα του Κοινοβουλίου, το φιλοκουρδικό Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα (HDP), στο οποίο συνασπίζονται κινήματα της αριστεράς, έχει δηλώσει απερίφραστα πως το δημοψήφισμα είναι «άκυρο» και ότι «δεν αναγνωρίζει τα στημένα αποτελέσματα».

Οι εκπρόσωποι της εξουσίας, αρνούνται να συζητήσουν για τις παρατυπίες που διαπράχθηκαν και για οποιαδήποτε διορθωτικά μέτρα κατά των αποφάσεων του YSK. «Αυτό είναι, τέλειωσε, δε μπορείτε παρά να υπακούσετε», ανέφερε ο πρωθυπουργός Γιλντιρίμ. «Είναι πολύ αργά. Εμείς δε λαμβάνουμε υπόψιν τα ευρήματα του ΟΑΣΕ (ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, παρατηρητές του οποίου επέβλεψαν την ψηφοφορία). Υπάρχουν τρομοκράτες μεταξύ των παρατηρητών», δήλωσε ο Πρόεδρος Ερντογάν.

Χρησιμοποιώντας πολλά και συγκεκριμένα παραδείγματα, η προκαταρκτική έκθεση του ΟΑΣΕ καθιστά σαφές ότι η ψηφοφορία δεν πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Πολλά ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα επιθυμούν είτε να διεξαχθεί μια σοβαρή έρευνα για τις παρατυπίες και τις καταγγελίες, είτε μια επανάληψη του δημοψηφίσματος.

Αλλά η ατζέντα του Ερντογάν είναι εντελώς διαφορετική. Όπως είπε, «Τώρα θα πρέπει να επαναφέρουμε τη θανατική ποινή και να προετοιμάσουμε τις επιχειρήσεις που θα ακολουθήσουν την“Ασπίδα του Ευφράτη” » (κωδικό όνομα της στρατιωτικής επιχείρησης του τουρκικού στρατού στη Συρία).

Το YSK εξήγγειλε στις 5 το απόγευμα της Κυριακής, ώρα που έκλειναν οι κάλπες, ότι ψηφοδέλτια δίχως τη σφραγίδα του θα καταμετρηθούν ως έγκυρα, πρακτική που ο εκλογικός νόμος απαγορεύει ρητά. Τα ασφράγιστα ψηφοδέλτια έφτασαν το λιγότερο τα 2,5 εκατομμύρια. Έτσι, το «Ναι» κερδίσε επίσημα με διαφορά 1,3 εκατομμυρίων ψήφων.

Από το βράδυ της Πέμπτης, η αστυνομία ξεκίνησε να συλλαμβάνει διαδηλωτές με την αιτιολογία ότι « κηρύσσοντας παράνομη την νίκη του “Nαι”, προκαλούν λαϊκή εξέγερση» — νέο αδίκημα που δεν υπάρχει στον τουρκικό ποινικό κώδικα. Επιπλέον, η 14η εκ των 60 βουλευτών του HDP, κ. Μπουτσού Τσελίκ Οζκάν, κατηγορήθηκε για συμμετοχή σε τρομοκρατική οργάνωση. Συνελήφθη και της απαγγέλθηκαν κατηγορίες την Τρίτη. Είχε καταγγείλει παρατυπίες που σημειώθηκαν σε περιοχές της εκλογικής της περιφέρειας, στην επαρχία Μους της Αν. Τουρκίας.

«Η ψηφοφορία και το μετά», η ΜΚΟ, που ως εθελοντής-παρατηρητής επέβλεψε τη διαδικασία ψηφοφορίας και της καταμέτρησης, δημοσίευσε στην προκαταρκτική της έκθεση: «Παρατηρήθηκαν τρεις μέθοδοι νοθείας: προστέθηκαν ψηφοδέλτια χωρίς τη σφραγίδα του YSK, χρησιμοποιήθηκαν δύο διαφορετικοί τύποι σφραγίδων και τέλος, παρουσιάστηκαν αντιφάσεις μεταξύ των αποτελεσμάτων που ανακοινώθηκαν από το YSK και των επίσημων καταμετρημένων αποτελεσμάτων που υπογράφηκαν από τις εφορευτικές επιτροπές.

Οι υποστηρικτές  του «Όχι» διατηρούν υψηλό ηθικό και διεκδικούν την επανάληψη του δημοψηφίσματος: «Ο Ερντογάν δεν μπορεί να κυβερνήσει από μόνος του μια χώρα το ήμισυ της οποίας τον απεχθάνεται. Αν πιστεύει ότι έχει την υποστήριξη των ψηφοφόρων, τότε δεν πρέπει να φοβάται να επαναλάβει την ψηφοφορία», λέει ο Σαρουχάν Ολούτς, αντιπρόεδρος του HDP.

Πολιτικοί και νομικοί συνεχίζουν τη συζήτηση για τη νομική πτυχή των διορθωτικών μέτρων. Το YSK έχει ήδη σχεδόν αυτεπάγγελτα απορρίψει αιτήματα για  διόρθωση των αποτελεσμάτων, νέα καταμέτρηση ή επανάληψη του δημοψηφίσματος. «Τώρα πλέον, μένει να απευθυνθούμε στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων», εκτιμά ο Ριζά Τουρμέν, πρώην δικαστής του ΕΔΑΔ και πρώην βουλευτής του CHP.