Με τον Τσάβες μπροστά στις περισσότερες δημοσκοπήσεις και τον αντίπαλό του, Ενρίκε Καπρίλες, να ακολουθεί σε απόσταση αναπνοής, προσέρχονται σήμερα στις κάλπες οι πολίτες της Βενεζουέλας για να αποφασίσουν ποιος θα είναι πρόεδρος της χώρας για τα επόμενα έξι χρόνια. Έκκληση σε όλους να αποδεχτούν το αποτέλεσμα, απηύθηνε ο Τσάβες λέγοντας πως «όποιο κι αν είναι, δεν θα είναι το τέλος του κόσμου για κανέναν». Επιμέλεια: Αγγελική Δημοπούλου.

 
Η εκλογική αναμέτρηση φέρνει στο φως μια ποικιλία θεμάτων που έχουν προκαλέσει ανησυχία για τη Βενεζουέλα. Ο ανταποκριτής της Guardian στο Καράκας, Τζόναθαν Βατς αναφέρει: «Σε παγκόσμιο επίπεδο οι εκλογές της Κυριακής αφορούν το ποιος θα ελέγχει και θα διανέμει ένα από τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου στον κόσμο. Για τους ιδεολόγους δεν είναι παρά μια μάχη πρώτης γραμμής μεταξύ του μπολιβαριανού σοσιαλισμού και του νεοφιλελευθερισμού. Αλλά για τους περισσότερους ψηφοφόρους της Βενεζουέλα πρόκειται για την ασφάλεια, τη δικαιοσύνη και αφορά σε ένα πρόσωπο που αναμφισβήτητα έχει εμπνεύσει την περισσότερη αγάπη αλλά και το μεγαλύτερο μίσος από οποιονδήποτε άλλον πολιτικό στον κόσμο».
 
Ο Τσάβες είναι το φαβορί, ωστόσο, λίγοι είναι εκείνοι που προβλέπουν μια σαρωτική νίκη ανάλογη με εκείνες του παρελθόντος. Η μάχη που έδωσε ο Τσάβες με τον καρκίνο και η εύθραυστη υγεία του τον οδήγησαν να μειώσει κατά πολύ τις εμφανίσεις του που έγιναν επιλεγμένα σε ολόκληρη την προεκλογική του εκστρατεία. Εξάλλου με πολλούς πολίτες να είναι ιδιαιτέρως απογοητευμένοι από τα υψηλά ποσοστά των δολοφονιών και τις ελλείψεις της χώρας σε υποδομές, η αντιπολίτευση του Καρπίλες είχε την ευκαιρία να κερδίσει ψήφους από τη δεξαμενή του Τσάβες. Ο Καρπίλες έχει καταφέρει να μειώσει το χάσμα που τον χώριζε από τον αντίπαλό του αλλά εξακολουθεί να βρίσκεται πίσω στις δημοσκοπήσεις.
 
«Δεν θα χάσουμε από τα χέρια μας την πατρίδα»
 
O πρόεδρος της Βενεζουέλα έχει διαψεύσει επανειλημμένα τους σκεπτικιστές. Αρκετοί είχαν προβλέψει πως η υγεία του ήταν σε τόσο κακή κατάσταση που δεν θα μπορούσε να επιβιώσει μέχρι τις εκλογές. Στην τελευταία του προεκλογική εμφάνιση πριν τις εκλογές όμως, ο Τσάβες μίλησε, χόρεψε και τραγούδησε στη σκηνή παρά την καταρρακτώδη βροχή.
 

Ο ηγέτης της Βενεζουέλα προχώρησε σε μια παθιασμένη ομιλία μπροστά σε εκατοντάδες χιλιάδες υποστηρικτές του στο Καράκας. Η μαζική συγκέντρωση μεταμόρφωσε το κέντρο της πόλης σε μια λαοθάλασσα ντυμένη στα κόκκινα που επευφημούσε. Η προσέλευση ήταν μεγαλύτερη από επίσης τεράστια συγκέντρωση του βασικού αντιπάλου του Τσάβες, Ενρίκε Καρπίλες.

«Παίζουμε για τη ζωή. Δεν θα χάσουμε από τα χέρια μας την πατρίδα. Δεν θα χάσουμε το μέλλον της πατρίδας» υποστήριξε μπροστά στο ένθερμο ακροατήριο του.

Ο Τσάβες έχει πάντως πρόσφατα δεχτεί και κριτική καθώς έχει προσθέσει κάποια ασυνήθιστα στοιχεία στο δημόσιο λόγο του, όπως την τάση να αναφέρεται στον εαυτό του στο τρίτο πρόσωπο. «Έχω κάνει λάθη, αλλά είμαι εδώ με όλη μου την ψυχή. Ο Τσάβες δεν είμαι εγώ. Ο Τσάβες είναι οι άνθρωποι» δήλωσε σε ομιλία του την περασμένη Κυριακή. «Ο Τσάβες δεν θα αποτύχει στην επόμενη θητεία του. Θα είναι ένας καλύτερος πρόεδρος, πιο αποτελεσματικός, ένας καλύτερος σύντροφος».

Ενρίκε Καπρίλες: Το αντίπαλον δέος
 
Ο Ενρίκε Καπρίλες είναι ο πρώτος πολιτικός που απειλεί πραγματικά τον Τσάβες σε μια εκλογική αναμέτρηση από το 1998 που ανέβηκε στην εξουσία. Έχει στηρίξει την προεκλογική του εκστρατεία κυρίως στο θέμα της ασφάλειας – που ανησυχεί ιδιαίτερα τη Βενεζουέλα το τελευταίο διάστημα – στη διαχειριστική επάρκεια για έλλειψη της οποίας κατηγορεί τον αντίπαλό του και έχει επίσης προαναγγείλει μια τεράστια στροφή στην εξωτερική πολιτική της χώρας.
 
Για τους υποστηρικτές του είναι η ελπίδα για την επιστροφή της Βενεζουέλα σε μια κεντρώα πολιτική κατάσταση. Για τους επικριτές του είναι ένας ελιτιστής που ετοιμάζει κρυφά μια ακροδεξιά ατζέντα.  
 
Ο 40χρονος δικηγόρος ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα στα 27 κερδίζοντας μια θέση στο εθνικό συνέδριο της χώρας. Ήταν η αρχή. Είχε μια γρήγορη πολιτική άνοδο καθώς εξελέγη δήμαρχος της Μπαρούτα και κατόπιν κυβερνήτης στην πολιτεία της Μιράντα. Μην έχοντας καμία εκλογική ήττα στο ενεργητικό του δεν δυσκολεύτηκε να βρεθεί στη θέση του υποψήφιου προέδρου.

 
Ο Καπρίλες εκπροσωπεί ένα ευρύ φάσμα των αντιπάλων του Τσάβες, στο οποίο περιλαμβάνονται επιχειρηματίες, συνδικαλιστές αλλά και οικολόγοι. Ο ίδιος αυτοχαρακτηρίζεται ως κεντρώος. Κατά την εκστρατεία του και την προσπάθειά του να κλείσει την ψαλίδα με τον Τσάβες υποσχέθηκε ότι θα συνεχίσει πολλά από τα υπάρχοντα κοινωνικά προγράμματα τονίζοντας, ωστόσο, ότι θα τα διαχειριστεί πιο αποτελεσματικά.

Μεταξύ άλλων έχει υποσχεθεί να αναθεωρήσει τον τρόπο αξιοποίησης των πετρελαιοπηγών, να σταματήσει να αγοράζει όπλα από τη Ρωσία και ότι να επαναπροσδιορίσει τους δεσμούς της Βενεζουέλα με το Ιράν. Ο Καπρίλες είναι μεταξύ άλλων ένθερμος καθολικός.  

Οι επικριτές του υποστηρίζουν ότι κρύβει μια νεοφιλελεύθερη ατζέντα που θα μειώσει τη δυναμική της προηγούμενης κυβέρνησης και θα φέρει τη Βενεζουέλα πιο κοντά στις ΗΠΑ.  «Οι ΗΠΑ πάντα προσπαθούν να επηρεάσουν τις εκλογές μας. Τώρα έχουν έναν υποψήφιο που στηρίζει τα συμφέροντά τους» υποστηρίζει ο πολιτικός αναλυτής Nicmer Evans από το Κεντρικό Πανεπιστήμιο της Βενεζουέλα.

Αβεβαιότητα για το εκλογικό αποτέλεσμα
 
Δημοσκοπήσεις, αναλυτές και εκλογικό σώμα δείχνουν πάντως διχασμένοι σχετικά με το αποτέλεσμα τον εκλογών. Υπάρχει πάντως ευρεία συμφωνία ότι ο Τσάβες έχει χάσει μέρος της τεράστιας υποστήριξης που είχε στο παρελθόν.
 
«Οι σοβαρές δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο Τσάβες θα κερδίσει με περίπου 14%. Ο Καρπίλες, όμως, έχει κάνει μια καλή εκστρατεία και η ψαλίδα έχει κλείσει τις τελευταίες ημέρες. Η διαφορά κυμαίνεται από τις 7 έως και τις 10 μονάδες» σημειώνει ο Nicmer Evans, πολιτικός αναλυτής στο Κεντρικό Πανεπιστήμιο της Βενεζουέλα. «Οι κύριοι λόγοι για τους οποίους η δημοτικότητα του Τσάβες έχει εξασθενίσει είναι οι ρωγμές στη διαχείριση. Παρά το γεγονός ότι υπήρξε πολύ επιτυχής όσον αφορά τη δημιουργία πολιτικής συνείδησης, ο Τσάβες δέχεται επικρίσεις σχετικά με την ποιότητα της επανάστασης».
 
«Νομίζω ότι ο Καρπίλες είναι κοντά στη νίκη» δηλώνει ο πρώην Μαρξιστής αντάρτης Teodoro Petkoff ενώ σημειώνει ότι αν η διαφορά είναι πολύ μικρή για το νικητή θα μπορούσε να ξεσπάσει βία στη χώρα.
 
Οι άνθρωποι του προέδρου διαψεύδουν τις φήμες για ενδεχόμενες ταραχές διαρρέοντας ότι θα αποδεχτεί το αποτέλεσμα των εκλογών ακόμη κι αν είναι ο χαμένος. Οι θερμοί υποστηρικτές του πάντως διαμηνύουν ότι θα υπερασπιστούν τα όσα έχουν κερδίσει με τον Τσάβες. «Ο Καρπίλες είναι ένας λύκος με προβιά. Θα διαλύσει όσα έχουμε χτίσει» τονίζει ο Henry Reveron, πρώην αγρότης ο οποίος εκπαιδεύτηκε ως δικηγόρος σε ένα από τα κοινωνικά προγράμματα του Τσάβες. «Αν ο Τσάβες χάσει, θα πάμε σε μια αταλάντευτη αντιπολίτευση. Αυτή είναι μια ειρηνική επανάσταση, αλλά αν χρειαστεί θα πάμε στα βουνά και θα πολεμήσουμε. Η Βενεζουέλα δεν είναι πλέον αφελής».

Κρίνεται το μέλλον της επανάστασης
 
«Κανείς δεν θα μπορούσε να πει για τον Ούγκο Τσάβες ότι δεν είναι ένας μεγάλος πολιτικός. Είναι εκείνος που έχει δώσει στην πολιτική την ουσία της μάχης μεταξύ του καλού και του κακού, των καταπιεσμένων και των καταπιεστών. Η επόμενη μάχη είναι την Κυριακή, όπου ο Τσάβες θα επιχειρήσει να διατηρήσει για τρίτη συνεχόμενη θητεία το τιμόνι της χώρας» γράφει ο Ρόρι Κάρολ, συγγραφέας του βιβλίου «Comandante: Hugo Chávez’s Venezuela» («Comandante: Η Βενεζουέλα του Ούγκο Τσάβες»).
 
«Υπάρχει ένταση στους δρόμους, γιατί κανείς δεν ξέρει τι θα συμβεί. Μερικές δημοσκοπήσεις δίνουν στον πρόεδρο ευρύ προβάδισμα, όμως άλλες δείχνουν πως είναι δεύτερος. Φοβερές φήμες διακινούνται: Η οικογένεια του Τσάβες πουλά τα ζώα και τα φορτηγά της, εν αναμονή μιας φυγής στην Κούβα, παραστρατιωτικές ομάδες που δρούσαν πριν τον Τσάβες ετοιμάζονται να σφραγίσουν το Καράκας, η αντιπολίτευση σχεδιάζει να δολοφονήσει τον Τσάβες. Ανοησίες, αλλά οι άνθρωποι στη Βενεζουέλα ανησυχούν αρκετά για να αποθηκεύουν νερό, μπαταρίες, κονσέρβες και χαρτί τουαλέτας».
 
«Οι εκλογές θα είναι αποφασιστικές και για την τύχη του Τσάβες και για την επανάστασή του. Μια ήττα και η επανάσταση πεθαίνει. Μια νίκη, και επιβιώνει αλλά μόνο για όσο χρονικό διάστημα ο ηγέτης της έχει παλμό (…). Η μάχη που έδωσε με τον καρκίνο τον έχει εξασθενήσει. Μετά τη διάγνωση, ο Τσάβες άλλαξε το σύνθημα «Πατρίδα, σοσιαλισμός ή θάνατος» σε «Θα ζήσουμε και θα κερδίσουμε». Όλες οι αναφορές στο «Θάνατο» στο επίσημο λόγο του έχουν κοπεί. «Δεν θα υπάρξει θάνατος, πρέπει να ζήσουμε» ήταν η εντολή του. Αλλά λίγοι πιστεύουν στους ισχυρισμούς του ότι έχει θεραπευτεί από μια ασθένεια της οποίας η ακριβής φύση παραμένει ένα καλά φυλαγμένο μυστικό. Ψίθυροι αναφέρουν ότι η κατάστασή του είναι ανίατη» σημειώνει ο Ρόρι Κάρολ, στη Guardian. 
 
«Η επανάσταση κρέμεται από μια κλωστή. Δεν υπάρχει σχέδιο Β, δεν υπάρχει διάδοχος. Ο ίδιος ο Τσάβες περιβάλλεται ως επί το πλείστον από μετριότητες καθώς αποτιμούσε ως σημαντικότερη την πίστη από την ικανότητα, ή όπως αποδείχτηκε την τιμιότητα (…)». «Η κληρονομιά του θα συζητιέται για δεκαετίες. Για τους ξένους υπήρξε ο Τσάβες, ο δικτάτορας, που φυλάκισε τους αντιπάλους του, χρηματοδότησε τρομοκράτες και άφησε το λαό του πεινασμένο. Και μετά, υπάρχει ο Τσάβες, ο ήρωας, που αντλεί την εξουσία του από το λαό, που εμβάθυνε τη δημοκρατία και στάθηκε απέναντι στις ΗΠΑ».

Ούγκο Τσάβες: Δεκατέσσερα χρόνια Πρόεδρος 
 
«Υπήρχε, αναμφισβήτητα, μια δυαδικότητα στον Ούγκο Τσάβες. Ένα φτωχό αγόρι που του άρεσε να τραγουδάει και να διηγείται ιστορίες, ξεσήκωσε τις τάξεις του στρατού και επιχείρησε ένα αιματηρό πραξικόπημα το 1992 έναντι μιας μη δημοφιλούς αλλά δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης. Έξι χρόνια μετά πήρε την εξουσία μέσω της κάλπης αλλά όντας στην εξουσία δημιούργησε μια προσωπολατρία, υπέταξε τα ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης και έθεσε τις ένοπλες δυνάμεις, το νομοθετικό και δικαστικό σώμα και την κρατική εταιρεία πετρελαίου (PDVSA) υπό τον προσωπικό του έλεγχο. Έκανε τα στραβά μάτια στα στρατόπεδα των ανταρτών της FARC, κοντά στα σύνορα της Κολομβίας και χαιρέτησε τους Μουγκάμπε, Καντάφι και Άσαντ ως αδέλφια».
 
«Όμως ο ίδιος πρόεδρος λατρευόταν από εκατομμύρια ανθρώπους, κέρδισε ελεύθερες (αν και όχι πάντα δίκαιες εκλογές), επέζησε ενός υποστηριζόμενου από τις ΗΠΑ πραξικοπήματος, δέχτηκε μια εκλογική ήττα (ένα δημοψήφισμα το 2007), μετέφερε τα έσοδα του πετρελαίου στις δομές της Υγείας, προχώρησε σε κοινωνικά προγράμματα και μαθήματα για τους αναλφάβητους, μείωσε τη φτώχεια, μεταβίβασε την εξουσία στα κοινοτικά συμβούλια, αντιτάχθηκε στον Τζορτζ Μπους για το Ιράκ, ενθάρρυνε την εθνική υπερηφάνεια και αυτοπεποίθηση σε ολόκληρη τη Λατινική Αμερική και τα έκανε όλα με χάρισμα και ταλέντο». «Ο Τσάβες, με άλλα λόγια, ήταν – είναι – ένα υβρίδιο: δημοκράτης και αυτοκράτορας, προοδευτικός και νταής. Η «Μπολιβαριανή επανάσταση» του, έχει ενσωματώσει αυτές τις αντιφάσεις». (…)

Πόσο έχει αλλάξει η Βενεζουέλα;
 
Πόσο έχουν όμως αλλάξει τα πράγματα στη Βενεζουέλα από τότε που ο Ούγκο Τσάβες κέρδισε τις πρώτες του εκλογές πριν από 14 χρόνια; Μια εξέταση των βασικών δεικτών δείχνει ότι τα επίπεδα της φτώχιας και του αναλφαβητισμού έχουν πέσει αλλά τα βίαια εγκλήματα και ο πληθωρισμός έχουν αυξηθεί.

Σύμφωνα με τα δεδομένα από πηγές, όπως, η Παγκόσμια Τράπεζα, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα (UNODC), ο Οργανισμός των Πετρελαιοπαραγωγών Χωρών (ΟΠΕΚ) και το Εθνικό Στατιστικό Ινστιτούτο της Βενεζουέλα:
 
– Η ανεργία μειώθηκε από το 14,5% του συνολικού εργατικού δυναμικού το 1999 στο 7,6% το 2009.
– Ο πληθυσμός αυξήθηκε από 23.867.000 το 1999 σε 29.278.000 το 2011. Η ετήσια αύξηση του πληθυσμού ήταν 1,5% το 2011 σε σύγκριση με 1,9% το 1999.

– Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ αυξήθηκε από 4.105 δολάρια σε 10.801 δολάρια το 2011.
– Ο πληθωρισμός ανέρχεται σήμερα στο 31,6% σε σύγκριση με το 23,6% το 1999.
– Η φτώχεια έχει μειωθεί. Το 1999, το 23,4% του πληθυσμού ζούσε σε συνθήκες ακραίας φτώχειας. Το ποσοστό αυτό μειώθηκε στο 8,5% το 2011, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία της κυβέρνησης.

– Η βία είναι ένα από τα βασικά προβλήματα στη Βενεζουέλα. Τα στοιχεία του UNODC ότι το ποσοστό δολοφονιών έχει αυξηθεί από το 1999. Το 2011, ο ρυθμός των εκ προθέσεως ανθρωποκτονιών ανά 100.000 του πληθυσμού ήταν 45.1. Δώδεκα χρόνια νωρίτερα ο ρυθμός ήταν 25.0.

– Οι εξαγωγές πετρελαίου έχουν εκτοξευτεί. Η Βενεζουέλα έχει ένα από τα μεγαλύτερα αποθέματα στον κόσμο. Σύμφωνα με τον ΟΠΕΚ τα καθαρά έσοδα της χώρας από τις εξαγωγές πετρελαίου αγγίζουν τα 60 δισ. δολάρια ενώ το 1999 είχαν ανέλθει σε 14,4 δισ.
 
Πηγή: Guardian