«Όταν μεγαλώσω, θα παντρευτώ τον…». Στις δυτικές κοινωνίες, τα κοριτσάκια ονειρεύονται τον γάμο τους. Στην Κένυα πάλι, τα κορίτσια 8, 10, 12 ετών γίνονται νύφες πριν την ώρα τους κι ο γάμος αποδεικνύεται ζωντανός εφιάλτης.

Σπάνια έχουν  προλάβει να μπουν στην εφηβεία. Τις περισσότερες φορές, οι νύφες στην Κένυα αρπάζονται από το σχολείο για να τις ρίξουν οι ίδιοι οι γονείς τους στα χέρια του γαμπρού. Τον Μάρτιο του 2014, το κοινοβούλιο της χώρας υιοθέτησε την Πράξη Γάμου 2014  η οποία επιβάλλει κατώτατη ηλικία  τα 18 έτη για άντρες και γυναίκες. Αλλά ακόμη και οι αρχές  της χώρας δεν μπορούν να τα βάλουν  με τις παραδόσεις, τα έθιμα και τις συνήθειες των κλειστών κοινωνικών ομάδων των κενυατικών φυλών.

Απαραίτητη προϋπόθεση για τον γάμο – εννοείται – να έχει προηγηθεί «irua» , δηλαδή:  ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων [FGM]. Αν δεν έχει γίνει η απαραίτητη επέμβαση, ο γαμπρός κινδυνεύει να χάσει τη σεξουαλική του ικανότητα[!], η γυναίκα του μπορεί με τα χρόνια να αποκτήσει ανδρικό όργανο αφού αν δεν κοπεί εγκαίρως, η κλειτορίδα μεγαλώνει [!], το παιδί που θα γεννηθεί μπορεί να ακουμπήσει πάνω στη γέννα το κεφάλι του στην κλειτορίδα και να γίνει υδροκέφαλο [!] κι άλλες τέτοιες ανυπόστατες δεισιδαιμονίες που μπορεί να μας φαίνονται μπούρδες αλλά στην Κένυα, έχουν ακόμη γερές ρίζες… Ακόμη και μεταξύ των γυναικών της φυλής Kikuyu [που θεωρούνται πιο δυναμικές] το έθιμο κρατάει ακόμη.
 
Πολύ μικρή για γάμο…

“ Όταν ήμουν μικρή πήγαινα σχολείο” λέει η  Mary, 11 ετών. “Μετά, ο πατέρας μου με πήρε και μου είπε ότι θα έπρεπε να κάνω την εκτομή των γεννητικών οργάνων και θα με έδινε σε έναν γέρο. Έτσι, είπα στη μαμά μου ότι θα πήγαινα στην τουαλέτα. Έτρεξα στους θάμνους… Το ’σκασα. Κοιμήθηκα στο δάσος εκείνη τη νύχτα… Το πρωί, ξύπνησα και έτρεξα όσο πιο γρήγορα μπορούσαν τα πόδια μου. Συνάντησα μια γυναίκα που με πήγε στο Samburu Girls Foundation. Είμαι εδώ τώρα, εδώ και ενάμισυ χρόνο.”

Ιδρύματα και μη κερδοσκοπικοί οργανισμοί σαν το Samburu Girls Foundation που ίδρυσε η Josephine Kulea προσφέρουν πρακτική και συναισθηματική υποστήριξη σε κορίτσια που παλεύουν για το δικαίωμά τους να μην υποστούν FGM, να μην παντρευτούν πριν την ώρα τους και να μην αφήσουν το σχολείο.
Μακάρι να ήταν  όλα τα κορίτσια τόσο τυχερά όσο η Mary …

_{Η Mary – Τη φωτογραφία τράβηξε η Saleno, 11 ετών, για το project: “too young to wed” που επιμελείται η φωτογράφος Stefanie Sinclair. Από την ιστοσελίδα: https://tooyoungtowed.org/blog/former-child-brides-raising-voices-and-cameras/}
 
Ένα κορίτσι για μερικές γίδες…
 
Στην επαρχία Τουρκάνα, μια περιοχή που κατοικείται από οικογένειες νομάδων κτηνοτρόφων, το στόρυ είναι πάνω-κάτω το εξής: ένα κορίτσι που [θέλει να συνεχίσει να] πηγαίνει στο σχολείο, μαθαίνει μια μέρα ξαφνικά, στα 11 ή 12 χρόνια του, ότι οι γονείς του συμφώνησαν να το παντρέψουν. Ο γαμπρός μπορεί να είναι μεγαλύτερος από τον πατέρα του κοριτσιού και να έχει ήδη δυο-τρεις άλλες γυναίκες, παιδιά και εγγόνια. Ο γέρος-σύζυγος μπορεί να αφήσει το κορίτσι έγκυο και να γίνει μητέρα στα 12 της χρόνια. Αυτό όμως είναι το λιγότερο… Μπορεί ο σύζυγος να πεθάνει και τότε η ανήλικη νύφη να πέσει στα χέρια  των άλλων γυναικών του, που θα την έχουν σαν σκλάβα ή ακόμη χειρότερα στα χέρια των γιων του ή του αδερφού του που θα την χρησιμοποιεί σαν σεξουαλική σκλάβα, κακοποιώντας την με κάθε πιθανό τρόπο. Παρατραβηγμένο σενάριο; Καθόλου.
 
Το 32% των γυναικών Τουρκάνα που είναι σήμερα μεταξύ 20 και 49 ετών, παντρεύτηκαν πριν από τα 18. Το 14% των κοριτσιών ηλικίας 15-19 ετών έχουν ήδη παντρευτεί και σχεδόν το 10% των κοριτσιών είχαν ήδη παντρευτεί πριν από τα 15.
 
Γιατί συμφωνούν οι γονείς  να δώσουν το κοριτσάκι τους στον γέρο; Για την προίκα. Τι άλλο; Οι γονείς χωρίζουν τα παιδιά τους σε αυτά που θα πάνε στο σχολείο [τα αγόρια] και αυτά που θα πάνε για γάμο [τα κορίτσια].
 
 «Τα κοπάδια έχουν αποδεκατιστεί από την ξηρασία και τις κακές κλιματολογικές συνθήκες και πολλοί άνθρωποι έχουν μείνει με πολύ λίγα ζώα» λέει ένας Κενυάτης Τουρκάνα. «Αν μια οικογένεια  έχει ένα κορίτσι, είναι μια ευκαιρία να αναπληρώσει το κεφάλαιό της σε ζώα.  Αν το κορίτσι είναι μικρότερο, ακόμα και δέκα ετών, μια οικογένεια  κτηνοτρόφων θα μπορούσε να την δώσει σε γάμο αν χρειάζονται τα ζώα.»  [Λογικό]
Τι γίνεται με τα κορίτσια χωρίς οικογένεια; Όπως εξηγεί κάποιος δημόσιος λειτουργός της Επαρχίας Τουρκάνα: «τα ορφανά κορίτσια  παντρεύονται ακόμη νωρίτερα. Κάποιος τα παίρνει στο σπίτι του για λίγο καιρό  μέχρι να τα παντρέψει και να πάρει τα ζώα για προίκα.
 
Όπως σε όλα τα πράγματα, έτσι και στους γάμους ανήλικων κοριτσιών, η οικονομική κατάσταση παίζει καθοριστικό ρόλο: «Τα κορίτσια των πλούσιων οικογενειών μπορούν να μεγαλώσουν όσο θέλουν πριν παντρευτούν, να φτάσουν ακόμη και 25 ετών ή και μεγαλύτερα! Ο γάμος είναι για τους γονείς [!] για να ξαναφτιάξουν το κεφάλαιό τους σε ζώα αλλά αν ο πατέρας έχει χιλιάδες κατσίκες και εκατοντάδες καμήλες, γιατί να βιαστεί να παντρέψει την κόρη του;» [Αυτό να μου πεις…]

^{Ένας πατέρας επιθεωρεί την προίκα που έλαβε για την κόρη του – Siegfried Modola Reuter}
 
Αντί για μαθήτριες… νύφες!
 
Ακούγεται αδιανόητο αλλά ο παιδικός γάμος στην Κένυα, θεωρείται ένα είδος προστασίας των κοριτσιών από το… σχολείο! Για πολλούς Κενυάτες, το σχολείο  είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος. Αποσπά τα κορίτσια από τις οικογένειές τους, τα κάνει να πηγαινοέρχονται στην πόλη και τα εκθέτει στα μάτια ανδρών που μπορεί να τους επιτεθούν και να τα βιάσουν με αποτέλεσμα κάποια ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, τα κορίτσια αυτά θα βάλουν σε μεγάλους μπελάδες τους δικούς τους, τον πατέρα ή τον αδερφό τους γιατί ένας από τους αρσενικούς του σπιτιού θα πρέπει να διεκδικήσει αποζημίωση για τη ζημιά που του προκάλεσε ο βιαστής. [Το έθιμο ονομάζεται: «ekichul»]. Η αποζημίωση μπορεί βέβαια να φτάσει τις πέντε κατσίκες αλλά η οικογένεια θα φορτωθεί το κορίτσι και το μωρό για μια ζωή. Μακροπρόθεσμα, δεν συμφέρει με τίποτα.
Ακόμη κι αν γλιτώσουν τον βιασμό στα πηγαινέλα τους στο σχολείο, τα κορίτσια μπορεί να δελεαστούν από την πόλη και να θελήσουν να μείνουν εκεί. Μπορεί ακόμη-ακόμη και να θελήσουν να επιλέξουν μόνες τους τον σύζυγό τους!

«Είναι χαμένος κόπος γιατί τις φέρνεις στη ζωή, τις ταίζεις και τις φροντίζεις κι αυτές φεύγουν…έχω τρεις κόρες που έφυγαν όλες στην πόλη και δεν πήρα ποτέ τίποτα πίσω από αυτές» – Γέρος της φυλής Nayu’u. [Κορίτσια …πεταμένα λεφτά].

Το κράτος ενθαρρύνει τη μόρφωση των κοριτσιών αλλά όσες οικογένειες  επιτρέπουν τελικά στα κορίτσια τους να πάνε στο σχολείο, απομακρύνονται συναισθηματικά από τη μαθήτρια, την περιθωριοποιούν μέσα στην ίδια τους την οικογένεια, αποκαλώντας την: «ikoku emoit» δηλαδή: «παιδί της κυβέρνησης». Πολλοί Κενυάτες θεωρούν ότι κάθε κορίτσι που πάει στο σχολείο γίνεται τελικά: «amalaat» δηλαδή διαθέσιμη για κάθε άντρα.

Ο παιδικός γάμος «σώζει» τα κορίτσια από όλα αυτά τα προβλήματα.  

^{Μια ανήλικη νύφη της φυλής Pokot [εχθρική της φυλής Τουρκάνα] οδηγείται δια της βίας στην οικογένειά της – Siegfried Modola Reuters}

Η Κένυα δεν είναι η μόνη χώρα στην οποία οι παιδικοί γάμοι είναι ευρύτατα διαδεδομένοι. Με ποσοστό 23% των κοριτσιών να παντρευόνται πριν από τα 18, δεν είναι καν η πρώτη σε γάμους ανηλίκων. Τα πρωτεία στους παιδικούς γάμους κατέχουν χώρες όπως: Νίγηρας 76%*, Τσαντ 68%, Κεντρική Αφρικανική Δημοκρατία 68%, Μάλι 55% , Μπαγκλαντές 52%, Βόρειο Σουδάν 52%, Μπουρκίνα Φάσο 52%, Γουινέα 52%, Μοζαμβίκη 48%, Ινδία 47%, Μαλάουι 46%, Σομαλία 45%, Νιγηρία 43%, κι ακολουθούν: Νικαράγουα, Μαδαγασκάρη, Ερυθραία, Αιθιοπία, Ουγκάντα, Σιέρα Λεόνε, Καμερούν.

Περίπου 700 εκατομμύρια γυναίκες σε όλο τον κόσμο παντρεύτηκαν όσο ήταν ανήλικα κορίτσια. Οι περισσότερες από αυτές γίνονται μητέρες [με πολλούς κινδύνους για την υγεία τους κι αν καταφέρουν  τελικά να γεννήσουν το παιδί τους ζωντανό] σε πολύ τρυφερή ηλικία. Αλλά αυτό είναι μια άλλη, πονεμένη ιστορία…
 
* Ποσοστό κοριτσιών που παντρεύτηκαν σε ηλικία κάτω των 18 ετών
 
Πηγές
Έρευνα: Family Assets Understanding and Addressing Child Marriage in Turkana για την Unicef.
https://www.girlsnotbrides.org
https://www.samburugirls.foundation