Ως φοιτητής, στο δημοψήφισμα του 1988, είχε υποστηρίξει την παραμονή του δικτάτορα Αουγκούστο Πινοσέτ στην εξουσία για άλλα 8 χρόνια. Πολλά χρόνια μετά, όταν πολιτεύτηκε το 2017, δεσμεύτηκε να αποφυλακίσει στελέχη της δικτατορίας, εκθειάζοντας παράλληλα τα οικονομικά επιτεύγματά της.

Ads

Ωστόσο, οι φιλοδικτατορικές θέσεις του δικηγόρου Χοσέ Αντόνιο Καστ δεν στάθηκαν εμπόδιο να κερδίσει τον πρώτο κύκλο των προεδρικών εκλογών στη Χιλή την Κυριακή 21/11 ξυπνώντας άσχημες μνήμες του παρελθόντος. Εκπρόσωπος, μάλιστα, της εκστρατείας του Kast είναι η Macarena Santelices η ανιψιά του Πινοσέτ.

Με μια πλατφόρμα που βασίστηκε στη δημόσια τάξη, τον έλεγχο των μεταναστευτικών ροών και την επικράτηση των συντηρητικών κοινωνικών αξιών, ο επικεφαλής της Συμμαχίας «Χριστιανοκοινωνικό Μέτωπο» και υποψήφιος για την προεδρία της χώρας Χοσέ Αντόνιο Καστ, κατάφερε να αποσπάσει ένα 28% στον πρώτο γύρο των εκλογών την Κυριακή.

Ο νεαρός Kast υπέρ του ΝΑΙ στο δημοψήφισμα του 1988:

Ads

Έτσι, κέρδισε την πρώτη μάχη έναντι του προοδευτικού αρχηγού του συνασπισμού «Έγκριση Αξιοπρέπειας» Γκάμπριελ Μπόριτς κατά δύο ποσοστιαίες μονάδες, καθιστώντας ντέρμπι τον δεύτερο γύρο που είναι στις 19 Δεκεμβρίου. Σημειώνεται ότι ο Μπόριτς έχει υπηρετήσει δύο θητείες στο Κογκρέσο μετά την πρώτη εκλογή του 2013. «Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον Θεό και την οικογένειά μου», ανακοίνωσε ο Καστ ενώ ακούγονταν ενθουσιώδη χειροκροτήματα, το βράδυ της Κυριακής, σε πλατεία σε μια από τις πιο πλούσιες γειτονιές του Σαντιάγο. «Η Χιλή αξίζει ειρήνη και ελευθερία – και αυτό θα σας δώσουμε» δήλωσε.

Φαίνεται ότι ο Καστ απολαμβάνει της υποστήριξης της συντηρητικής μερίδας το κόσμου λόγω των θέσεων του. Ήδη, από το 2017, ο Καστ είχε δεσμευτεί να δώσει χάρη σε στελέχη της δικτατορίας που βασάνισαν πολίτες επί εποχής Πινοσέτ, καθώς όπως έχει δηλώσει «φυλακίστηκαν άδικα και απάνθρωπα». Το βράδυ των εκλογών, υποστηρικτές του -μερικοί φορούσαν καπέλα «Make America Great Again»- ένωσαν τη φωνή τους φωνάζοντας «ελευθερία» και χλευάζοντας όσους είχαν διαδηλώσει το 2019 λόγω της έντονης ανισότητας στη χώρα.

Είναι χαρακτηριστικό ότι κάποιοι υποστηρικτές του σταμάτησαν για να επευφημήσουν αξιωματικούς της αστυνομικής δύναμης Carabineros, η οποία κατηγορήθηκε για βασανιστήρια, συγκαλύψεις και μια σειρά από παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων. Πάντως, σε όλη την εκστρατεία, ο Kast κατάφερε να προβάλει τα σύντομα, απλά μηνύματά του στο TikTok σε μια νεότερη γενιά ψηφοφόρων πολύ πιο αποτελεσματικά από τους αντιπάλους του.

Γιατί έχασε η Αριστερά

Σε ένα μπαρ της πόλης, όπου συχνάζουν πολίτες της μεσαίας τάξης, ο Μπόριτς εξέφρασε τη βεβαιότητα ότι «η ελπίδα θα θριαμβεύσει έναντι του φόβου», σστόσο, η πραγματικότητα είναι πιο σκληρή για την αριστερά στη Χιλή παρά το γεγονός ότι τα τελευταία δύο χρόνια η χώρα ακολούθησε μια προοδευτική τροχιά. Σημειώνεται ότι από το 2019, οι μαζικές διαδηλώσεις κατά της ανισότητας που συγκλονίζουν τη χώρα, οδήγησαν στην ανάδειξη μιας κυριαρχούμενης από την αριστερά Βουλής των Αντιπροσώπων ώστε να αναθεωρήσει το Σύνταγμα που χρονολογείται από την εποχή Πινοσέτ. Ωστόσο, το αποτέλεσμα της Κυριακής έδειξε ότι η ικανότητα του κινήματος διαμαρτυρίας να κινητοποιήσει τον κόσμο δεν τα κατάφερε.

Ο Kast μπόρεσε να ξεπεράσει τις δυσκολίες που του δημιούργησε στην εκστρατεία η ανοιχτή του τοποθέτηση υπέρ του οικονομικού έργου της δικτατορίας Πινοσέτ και να ανακτήσει λίγη από την ψυχραιμία που τον είχε εγκαταλείψει πριν από την ψηφοφορία, παρουσιάζοντας έτσι τον δεύτερο γύρο των εκλογών ως υπαρξιακό αγώνα ενάντια στην «αδιάλλακτη αριστερά». «Θα επιλέξουμε μεταξύ ελευθερίας και κομμουνισμού – μεταξύ δημοκρατίας και κομμουνισμού» υποστήριξη.

Το μεγάλο ερώτημα είναι πως είναι δυνατόν να παίρνει μεγαλύτερα ποσοστά ένας νοσταλγός της δικτατορίας και να προηγείται από τον πρώτο γύρο έναντι ενός αριστερού υποψηφίου.
Η ατζέντα του Μπόριτς είναι φεμινιστική, πράσινη και προοδευτική, καταφέρνοντας να πετύχει μεγάλη διείσδυση στους νέους, μεσαίας τάξης, πανεπιστημιακούς Χιλιανούς στο Σαντιάγο. Αλλά αυτό δεν αρκεί διότι δεν έχει καταφέρει να πείσει τα υπόλοιπα στρώματα της κοινωνίας. «Φαίνεται ότι ορισμένα από αυτά που πρεσβεύει ο Μπόριτς δεν ανταποκρίνονται στις επείγουσες ανάγκες των ανθρώπων», λέει στον Guardian η Βαλεντίνα Ρόσας, πολιτική επιστήμων στο Ποντιφικό Καθολικό Πανεπιστήμιο της Χιλής. «Δεν έχουν καμία σχέση με την τιμή του ψωμιού ούτε εμποδίζουν τους ανθρώπους να εισβάλλουν στο σπίτι σας» εξηγεί.

Ο καθοριστικός παράγοντας

Επίσης, την ίδια στιγμή, ένα άλλο δομικό χαρακτηριστικό της Χιλής είναι τα μεγάλα ποσοστά αποχής. Παρά το φαινομενικά υψηλό διακύβευμα των εκλογών, η συμμετοχή έφτασε μόλις το 47%. Ένας σημαντικός παράγοντας στον δεύτερο γύρο θα είναι οι ψήφοι εκείνων που υποστήριξαν τον τρίτο σε ψήφους φιλελεύθερο Franco Parisi στον πρώτο γύρο. Παρά το γεγονός ότι ο Parisi δεν πάτησε το πόδι του στη Χιλή, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, – λόγω μιας διαμάχης για τη διατροφή των παιδιών με την πρώην σύζυγό του- κατάφερε να αποσπάσει το 13% των ψήφων.

Ο προορισμός του μεριδίου ψήφου του Παρίσι, που σε μεγάλο βαθμό περιλάμβανε νέους, άντρες της κατώτερης μεσαίας τάξης εκτός της πρωτεύουσας, σύμφωνα με μια πρώιμη μελέτη, είναι πιθανό να αποδειχθεί καθοριστικός στον δεύτερο γύρο. Οι πιο μετριοπαθείς κεντρώοι και κεντροδεξιοί υποψήφιοι Yasna Provoste και Sebastián Sichel έλαβαν 12% των ψήφων ο καθένας.

«Ο φόβος μου για τον δεύτερο γύρο είναι ότι αυτές μπορεί να μετατραπούν σε εκλογές βασισμένες στον φόβο. Οι άνθρωποι μπορεί να καταλήξουν να ψηφίζουν κατά ορισμένων πολιτικών, παρά υπέρ αυτού που πραγματικά θέλουν», λέει η Ρόσας.

Με πληροφορίες από The Guardian