Όταν οι 12 νεαροί ποδοσφαιριστές και ο προπονητής τους μπήκαν να εξερευνήσουν το σπήλαιο Tham Luang Nang Non στην Ταϊλάνδη, κανείς τους δεν περίμενε τη μοιραία  εξέλιξη. Ένας χείμαρος μετέτρεψε τη διασκεδαστική εκδρομή σε εφιάλτη, αφού το δίκτυο σηράγγων του σπηλαίου πλημμύρισε με αποτέλεσμα να εγκλωβιστούν μέσα.

Μετά από μια πολυήμερη περιπέτεια και μια γιγαντιαία κινητοποίηση τα 12 παιδιά και ο προπονητής απεγκλωβίστηκαν και νοσηλεύονται σε νοσοκομείο υπό αυστηρή επιτήρηση και όπως έχει ανακοινωθεί είναι εκτός κινδύνου. Όμως το ψυχολογικό σοκ είναι μεγάλο και αξίζει να εξετάσουμε πώς αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι γενικά τέτοια γεγονότα που απειλούν τη ζωή τους. Ποιες είναι οι ψυχολογικές και σωματικές επιπτώσεις που μπορεί να έχει αυτή η περιπέτεια στην υγεία τους;

Όταν τα αγόρια κατάλαβαν για πρώτη φορά ότι αντιμετώπιζαν μια σοβαρή κατάσταση που απειλούσε τη ζωή τους, θα πρέπει να βίωσαν αρκετές «φυσιολογικές» αντιδράσεις που ξυπνούν τα ένστικτα επιβίωσης. Μία από αυτές είναι και η αύξηση των καρδιακών παλμών που μας βοηθούν να παραμείνουμε ζωντανοί.

Ωστόσο, παρά τα φυσιολογικά τους οφέλη, αυτές οι νευροχημικές αλλαγές μπορούν να επηρεάσουν αρνητικά τον εγκέφαλό και να βλάψουν την ψυχική μας υγεία. Κατά τη διάρκεια των αρχικών σταδίων μιας κατάστασης έκτακτης ανάγκης, ο εγκέφαλός μας μπορεί να μην λειτουργεί τόσο καλά, οδηγώντας σε λανθασμένη λήψη αποφάσεων και αποτυχία απομνημόνευσης γεγονότων.

Ευτυχώς, όταν η στάθμη του νερού μέσα στο σπήλαιο ανέβηκε, η ομάδα των μικρών ποδοσφαιριστών και ο προπονητής φαίνεται να διατήρησαν την ψυχραιμία τους. Ήταν σε θέση να ελέγχουν τα συναισθήματα πανικού και πήραν την πιο σωστή απόφαση, δηλαδή να βρουν ένα ασφαλές μέρος και να περιμένουν.

Καθώς ο άμεσος κίνδυνος από τα νερά των πλημμυρών υποχώρησε, ο εγκέφαλος άρχισε να επικεντρώνεται στις βασικές ανάγκες επιβίωσης, όπως η επαρκή παροχή τροφής, νερού και ζεστασιάς. Αυτό που οι άνθρωποι συχνά ξεχνούν είναι ότι η λειτουργία του εγκεφάλου είναι επίσης ευαίσθητη στους περιβαλλοντικούς παράγοντες. Όταν ο ανθρώπινος εγκέφαλος εκτίθεται σε τέτοιες καταστάσεις, χωρίς νερό, φαγητό και ύπνο, δεν μπορεί να λειτουργήσει φυσιολογικά.

Κάτω από τέτοιες συνθήκες οι άνθρωποι παίρνουν λάθος αποφάσεις που μπορούν να θέσουν τη ζωή τους σε κίνδυνο. Στην συγκεκριμένη περίπτωση κατάφεραν να παραμείνουν ενυδατωμένοι και παρόλο που ήταν πεινασμένοι, βρέθηκαν σε σχετικά καλή κατάσταση και σε εγρήγορση, κάνοντας τις κατάλληλες ερωτήσεις στους δύτες. Αυτό δείχνει ότι κατάφεραν να παραμείνουν σωματικά και ψυχολογικά υγιείς κατά τη διάρκεια των εννέα ημερών που πέρασαν περιμένοντας στο σκοτάδι.

Σε αυτές τις καταστάσεις η ψυχική υγεία είναι εξίσου σημαντική με τη σωματική. Η διατήρηση μιας θετικής στάσης είναι καθοριστική. Οι άνθρωποι που παραμένουν αισιόδοξοι είναι πιο πιθανό να πιστεύουν ότι τα ανεπιθύμητα συμβάντα είναι ελεγχόμενα και έτσι είναι πιθανότερο να κάνουν πράγματα που θα τους βοηθήσουν να επιβιώσουν. Η απαισιοδοξία αυξάνει τα συναισθήματα του άγχους και της αδυναμίας, τα οποία μπορούν να εμποδίσουν τους ανθρώπους να επιβιώσουν.

Σε ακραίες περιπτώσεις, οι άνθρωποι μπορούν να εγκαταλείψουν κάθε προσπάθεια και να «παραδοθούν» στη μοίρα τους, ακόμα και να πεθάνουν. Αυτό είναι γνωστό ως ψυχογενής θάνατος. Από τα πρώτα βίντεο, οι ποδοσφαιριστές φαίνεται ότι κατάφεραν να παραμείνουν θετικοί και να περιμένουν υπομονετικά την ώρα της διάσωσης. Βλέποντας τους να αστειεύονται με τους δύτες και να στέλνουν ελπιδοφόρα μηνύματα στις οικογένειές τους έδειξαν μεγάλη δύναμη ψυχής και θέληση για ζωή.

Ένας άλλος τρόπος για να διατηρηθεί η ψυχική δύναμη είναι να αντλήσει το άτομο οποιαδήποτε κοινωνική στήριξη είναι διαθέσιμη, είτε από κάποιο φιλικό είτε από κάποιο οικογενειακό πρόσωπο. Θεωρείται ότι αυτό του είδους η υποστήριξη μπορεί να είναι εξαιρετικά σημαντική, καθώς το άτομο δεν νιώθει μόνο, αλλά έχει κάποιον κοντινό του για να μοιραστεί το πρόβλημα και να πάρει θάρρος. Το γεγονός ότι τα παιδιά άντλησαν δύναμη το ένα από το άλλο σε αυτή τη δοκιμασία, σίγουρα θα βοήθησε πολύ στην ψυχική τους υγεία, σύμφωνα με το Conversation.

Για τον απεγκλωβισμό τα παιδιά φορούσαν μάσκες οξυγόνου «Full face». Δύο δύτες συνόδευαν κάθε παιδί, ενώ  καθοδηγούνταν από ένα καλώδιο που έφτανε απ’ άκρη σ’ άκρη. Στα πολύ στενά περάσματα έπρεπε να βγάλουν τη φιάλη και να περνούν με τη βοήθεια των δυτών.Η μεγάλη πρόκληση ήταν να διδάξουν οι εμπειρογνώμονες τα παιδιά να κολυμπούν και να χρησιμοποιήσουν εξοπλισμό καταδύσεων, ώστε να μπορούν να αφήσουν τη σπηλιά με τον ίδιο τρόπο που εισήλθαν οι διασώστες τους.

Αυτό ήταν εφικτό και γνωρίζουμε ότι οι άνθρωποι προσαρμόζονται εύκολα σε καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης. Οι ναυτικοί των υποβρυχίων ή των πλοίων μπορούν να περάσουν μεγάλες περιόδους σε κακές συνθήκες, εφόσον ικανοποιούνται οι βασικές ανάγκες τους και προσαρμόζονται ψυχολογικά στις συνθήκες διαβίωσής τους. Υπενθυμίζεται ότι το 2010 μια ομάδα 33 χιλιανών ανθρακωρύχων επέζησε 69 ημέρες κάτω από τη γη πριν τη διάσωση τους.

Ωστόσο, τώρα η ομάδα και ο προπονητής, θα πρέπει να προσαρμοστούν εκ νέου στην καθημερινή τους ζωή και δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν ότι ενδέχεται να υποστούν μακροχρόνια προβλήματα ψυχικής υγείας ως αποτέλεσμα της εμπειρίας τους. Μέχρι σήμερα ορισμένοι από τους χιλιανούς ανθρακωρύχους έχουν τραύματα από όλα όσα έζησαν, παθαίνουν κρίσεις πανικού και οι αναμνήσεις γυρνούν στο μυαλό τους την ώρα που βρίσκονται κάτω από το έδαφος.

Ας ελπίσουμε ότι τα αγόρια θα καταφέρουν να αναρρώσουν γρήγορα σωματικά και ψυχικά με την υποστήριξη των φίλων και της οικογένειάς τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι άνθρωποι που εκτέθηκαν σε τραυματικά συμβάντα αναφέρουν ότι είχαν μακροπρόθεσμα θετικές επιπτώσεις στη ζωή τους. Παρόλα αυτά, θα πρέπει να παρακολουθούνται στενά μετά από τη δοκιμασία τους και εάν μετά από μια περίοδο εξακολουθούν να βιώνουν καταστάσεις μετατραυματικού στρες, θα πρέπει να τους χορηγηθεί η κατάλληλη ψυχολογική στήριξη.