Την νύχτα της 15ης Ιουλίου αναγκάστηκα να αναβάλλω τα σχέδια μου για έξοδο, γιατί βρέθηκα να τρέχω στο επάνω πάτωμα για να κρυφτώ από μία ομάδα στασιαστών που εισέβαλαν στο γραφείο μου. Μετάφραση: Γεωργία Πρωτογέρου.

Δύο λοχαγοί και δέκα στρατιώτες, που συμμετείχαν στην απόπειρα πραξικοπήματος, προσγείωσαν το στρατιωτικό τους ελικόπτερο στον υπαίθριο χώρο στάθμευσης της Hurriyet (Χουριέτ), της μεγαλύτερης ανεξάρτητης εφημερίδας της Τουρκίας, στην οποία εργάζομαι ως συντονιστής ψηφιακού περιεχομένου. Οπλισμένοι με τουφέκια G3 και χειροβομβίδες, εξουδετέρωσαν γρήγορα τους ιδιωτικούς φρουρούς ασφαλείας και εισήλθαν στο κτίριο μετά τα μεσάνυχτα.

“Μην διστάσετε να πυροβολήσετε,” είπε ο ένας από τους λοχαγούς στους στρατιώτες, στέλνοντάς τους στους επάνω ορόφους για να κυκλώσουν τους συναδέλφους μου. Αφού κάποιοι στρατιώτες έλεγξαν τον πρώτο όροφο, εν συνεχεία προωθήθηκαν προς τον δεύτερο, όπου διεξάγεται ο χειρισμός των ψηφιακών λειτουργιών μας. Αντί να παραδοθώ  πάραυτα, αποφάσισα να μετακινηθώ στον πέμπτο όροφο, που εκείνη την στιγμή ήταν άδειος και σκοτεινός. Θα αποτελούσε την ιδανική κρυψώνα, που θα μου επέτρεπε να δείξω στον κόσμο τι συνέβαινε εδώ.

Ευτυχώς, ήξερα πώς να μεταδίδω απευθείας βίντεο από τον λογαριασμό Facebook της Χουριέτ, που έχει μεγάλη απήχηση, καθώς η Σελίδα της εφημερίδας αρέσει σε περισσότερα από 2.6 εκατομμύρια άτομα. Εντός της επόμενης ώρας μετέδωσα τρία βίντεο που ανοίχθηκαν πάνω από 500.000 φορές, κι έδειχναν πώς στρατιώτες κακομεταχειρίζονταν δημοσιογράφους, εκκενώνοντας το κτίριο υπό την απειλή όπλου. 

Ήταν μια σουρρεαλιστική βραδιά. Μια ομάδα στασιαστών βομβάρδιζε το κοινοβούλιο της Τουρκίας με αεροπλάνα τύπου F-16, ενώ οι συγκεντρωμένοι πάνω στην γέφυρα του Βοσπόρου  πολίτες, που τάσσονταν υπέρ της δημοκρατίας, ψεκάζονταν με τροχιοδεικτικά πυρομαχικά από στρατιωτικά ελικόπτερα. Σύμφωνα με τις αρχικές  αναφορές, οι ηγέτες του πραξικοπήματος ήταν μέλη του κινήματος Γκιουλέν,  του πρώην συμμάχου που μετετράπη σε ορκισμένο εχθρό του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Παρέμεινα ήρεμος, εν μέρει χάρις στην αδιάλειπτη σύνδεσή μου με τον έξω κόσμο, με την βοήθεια των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. “Συγγνώμην για την μέτρια ποιότητα των φωτογραφιών, αλλά δεν είναι εύκολα τα πράγματα, όταν γίνονται μαζικές συλλήψεις στη διάρκεια μιας απόπειρας πραξικοπήματος,” έγραψα στο twitter. Τότε απευθύνθηκα σε έναν από τους στρατιώτες λέγοντάς του να αφήσει το όπλο και να πάει σπίτι του, διότι παραβίαζε το Σύνταγμα. Εκείνος, απλώς χαμογέλασε.

Ξεθαρρεύοντας από την προφανή αδιαφορία τού εν λόγω στρατιώτη, περπάτησα γύρω από το κτίριο, αντί να το εγκαταλείψω. Έπειτα, ξαναεισχώρησα σε αυτό από την πόρτα του γκαράζ. Κάποιος αστυνομικός που βρισκόταν ακριβώς μπροστά και περίμενε ενισχύσεις, με ενημέρωσε ότι υπήρχαν όμηροι εντός και ότι πολύ σύντομα οι ειδικές δυνάμεις θα συγκρούονταν με τους πραξικοπηματίες.

Νυχοπατώντας, γύρω από το γκαράζ, έλεγξα για τυχόν ομήρους στην καντίνα. ‘Ανθρωποι από όλον τον κόσμο, από τη Νέα Ζηλανδία μέχρι την Βραζιλία μου έστελναν μηνύματα λέγοντας ότι προσεύχονταν για μένα.

Ωστόσο, δεν ήταν όλες οι αντιδράσεις θετικές. “Μην πουλιέσαι για λίγη δημοσιότητα,” με προειδοποίησε κάποιος χρήστης του Twitter, την ώρα που μετέδιδα την οριστική έξοδό μου  από το κτίριο της Χουριέτ. Ένας οπαδός του Ντόναλντ Τραμπ πάλι, από τις Ηνωμένες Πολιτείες, με ρωτούσε με ποιόν τρόπο θα μπορούσε να δώσει το στίγμα μου στους στρατιώτες.

Χιλιάδες άνθρωποι είδαν πώς η ομάδα των ειδικών δυνάμεων,  που πλησίαζε στις εγκαταστάσεις για να ξεκινήσει την επιχείρηση καταστολής, με ρώτησε αν ήμουν στρατιώτης ή όχι,  και πώς με απελευθέρωσε μόνον αφού τους επέδειξα την δημοσιογραφική μου ταυτότητα. 

Εν τω μεταξύ, οι ψηφιακοί μας δημοσιογράφοι συνέχισαν την λειτουργία της ιστοσελίδας μας με την βοήθεια εξ αποστάσεως σύνδεσης με τους διακομιστές, τροφοδοτώντας τους αναγνώστες μας με φρέσκα νέα και λαμβάνοντας σαφή θέση εναντίον της επίθεσης που έπληττε την δημοκρατία μας. Μετά από μια νύχτα αγρύπνιας, επιστρέψαμε και πάλι στην δουλειά γύρω στις 5.30 το πρωί κι αφού 11 στρατιώτες είχαν παραδοθεί. Ο λοχαγός ωστόσο, είχε τραυματιστεί στην βουβωνική χώρα και στο κτίριο υπήρχε ακόμη έντονη η μυρωδιά δακρυγόνων.

Η απόπειρα πραξικοπήματος απέτυχε, χάρις στις διαδηλώσεις που συνεχίζονται. Και οι άνθρωποι ξεχύνονται στους δρόμους χάρις στους εκδότες με ανεξάρτητη εκδοτική γραμμή, όπως η ιστοσελίδα μας και η μητρική μας εταιρεία, CNN Turk, που μετέδωσε τη νύχτα, το πρώτο μήνυμα του Ερντογάν εναντίον του πραξικοπήματος, μέσω FaceTime. Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ενίσχυσαν το φαινόμενο αυτό, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα το να βγαίνουν στον δρόμο όλο και πιο πολλοί άνθρωποι.

Εάν αυτή η απόπειρα πραξικοπήματος είχε συμβεί στη δεκαετία του 1970, οι συνωμότες θα μπορούσαν να είχαν στείλει μερικούς στρατιώτες να καταλάβουν τον δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό φορέα και τα μεγαλύτερα ιδιωτικά μέσα ενημέρωσης, προκειμένου να ελέγχουν την ροή των πληροφοριών. Ευτυχώς, χάρις στην σύγχρονη τεχνολογία, αυτό δεν είναι πλέον εφικτό. Ως τέτοιες, οι επιθέσεις τους έμοιαζαν περισσότερο με  μεμονωμένες πράξεις ασυνάρτητης βίας, παρά με καλοκουρδισμένες προσπάθειες ενός καλά σχεδιασμένου σύγχρονου πραξικοπήματος.

Για να επικοινωνούν ωστόσο, στηρίχτηκαν κι εκείνοι στις νέες τεχνολογίες. Σύμφωνα με τις αναφορές στα τουρκικά μέσα ενημέρωσης, οι αρχηγοί των στασιαστών είχαν μια κλειστή ομάδα WhatsApp, δια μέσου της οποίας συντόνιζαν τις δράσεις τους.  Πέρα από αυτό, δεν είχαν όμως  ιδέα για την σύγχρονη επικοινωνία. Έτσι, ένας συνταγματάρχης ρωτούσε αν θα μπορούσε να διακοπεί το διαδίκτυο, ενώ κάποιος άλλος πρότεινε αντ’ αυτού, να πλήξουν έναν τηλεοπτικό πύργο αναμετάδοσης στην Κωνσταντινούπολη.

Εντέλει, το πραξικόπημα στην Τουρκία απέτυχε επειδή οι δημοκράτες του FaceTime και του Facebook Live νίκησαν την χούντα του WhatsApp. Τώρα είναι η σειρά του Ερντογάν. Εκείνος θα αποφασίσει εάν και κατά πόσον η ελευθερία του τύπου και των μέσων κοινωνικής  δικτύωσης είναι εγγυητές της πολιτικής εκπροσώπησης της λαϊκής βούλησης. 

Οι πρώτες αντιδράσεις υπήρξαν σκληρές, κι εντάθηκαν από την κατάσταση εκτάκτου ανάγκης και τις συλλήψεις ή απολύσεις χιλιάδων ανθρώπων. Μπορούν όμως να γίνουν ανεκτές ως η αρχική απάντηση στο τεράστιο σοκ που προκλήθηκε από την άνευ προηγουμένου απόπειρα πραξικοπήματος.

Το πού πραγματικά οδεύει η δημοκρατία στην Τουρκία, θα το δούμε μέσα στις επόμενες εβδομάδες και τους επόμενους μήνες.