Ένας μήνας συμπληρώνεται σε λίγες μέρες από την είσοδο στη «νέα φάση» αναφορικά με την κατάσταση στη Βορειοανατολική Συρία. Το οξύμωρο είναι πως ενώ αυτή ξεκίνησε με αφορμή μια αμερικάνικη πρωτοβουλία (το «πράσινο φως» του Ντόναλντ Τραμπ προς τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις 6 Οκτώβρη για στρατιωτικές επιχειρήσεις εναντίον των Κούρδων στην περιοχή), φαίνεται να καταλήγει με τη Ρωσία σε ρόλο πραγματικού νικητή. Άλλωστε, είναι σαφές η Μόσχα μετά και την πρόσφατη συμφωνία Πούτιν – Ερντογάν στο Σότσι, έχει το πλέον κομβικό ρόλο στην περιοχή με δεδομένη και την σταθερή συμμαχία που έχει συνάψει με τον Σύρο πρόεδρο, Μπασάρ Αλ Άσαντ.

Ο Τραμπ χάνει πόντους

Σύμφωνα με το Foreign Policy, για να μπορέσει να ερμηνεύσει κανείς τη συγκεκριμένη εξέλιξη, θα πρέπει να συνυπολογίσει διάφορες παραμέτρους, με βασικότερη την αλλοπρόσαλλη στρατηγική εκ μέρους των ΗΠΑ του Ντόναλντ Τραμπ. Είναι χαρακτηριστικό πως λίγες μόλις  εβδομάδες μετά την απόσυρση δυνάμεών του προκειμένου να διευκολύνει την τούρκικη επίθεση εναντίον των -μέχρι πρότινος συμμάχων των ΗΠΑ- κουρδικών δυνάμεων, ο Αμερικάνος πρόεδρος ανακοίνωσε την ανάπτυξη 500 στρατιωτών στην περιοχή με το πρόσχημα των πετρελαϊκών πηγών της Συρίας από τυχόν επιθέσεις από μέλη του Ισλαμικού Κράτους. Η συγκεκριμένη κίνηση όπως ήταν φυσικό προκάλεσε την έντονη αντίδραση τόσο της Ρωσίας όσο και του Συριακού καθεστώτος.

Στον αντίποδα όμως  η εν λόγω απόφαση φαίνεται πως ικανοποίησε την τούρκικη πλευρά, η οποία εκτιμά πως η ανάπτυξη αμερικάνικων στρατιωτικών δυνάμεων στη Βορειοανατολική Συρία θα συμβάλει στην όσο το δυνατό ταχύτερη εκδίωξη των μαχητών του Δημοκρατικού Συριακού Στρατού (SDF) -όπου πρωταγωνιστικό ρόλο έχουν οι Κούρδοι- από την περιοχή, κάτι που αποτελούσε ανέκαθεν τον βασικό στόχο του Ερντογάν.

Η Ρωσία «κινεί τα νήματα»

Τι θα συμβεί όμως στην περίπτωση που οι δυνάμεις του Δημοκρατικού Συριακού Στρατού αρνηθούν να συμμορφωθούν με τις υποδείξεις για αποχώρηση από τη Συρία; Εδώ είναι που, όπως επισημαίνουν οι αναλυτές, έρχεται η καταλυτική παρέμβαση της Μόσχας. «Η Ρωσία είναι ο εγγυητής της όλης διαδικασίας» παραδέχεται μιλώντας στο Foreign Policy ο καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο MEF της Κωνσταντινούπολης, Μουσταφά Κιμπαρόγλου. «Η Ρωσία έχει ρόλο-κλειδί» προσθέτει με νόημα. Το γιατί είναι αποτέλεσμα μιας πολυεπίπεδης και ιδιαίτερα έξυπνης στρατηγικής..

Θα πρέπει να σημειωθεί άλλωστε πως η ρώσικη πλευρά έχει ήδη φροντίσει να στείλει το δικό της μήνυμα προς τους Κούρδους, επισημαίνοντας πως σε περίπτωση που αυτοί αρνηθούν να μετακινηθούν τότε οι Μόσχα θα αποσύρει τις δυνάμεις της από την περιοχή, αφήνοντας ελεύθερο το πεδίο για νέες ακόμη πιο επιθετικές τουρκικές επιχειρήσεις.

Η στροφή Ερντογάν προς τη Μόσχα έχει τις αιτίες της

Από την άλλη, θα πρέπει να έχει κάποιος κατά νου πως παρόλες τις κατά καιρούς συγκρούσεις μεταξύ της Άγκυρας και της Ουάσιγκτον σε μια σειρά από γεωστρατηγικά ζητήματα, στο πεδίο της Συρίας είχαν σε πρώτη φάση έναν κοινό αντίπαλο. Κι αυτός δεν ήταν άλλος από τον Μπασάρ Αλ Άσαντ, τον οποίο ήθελαν πάση θυσία να εκδιώξουν από την εξουσία. Από τότε όμως «πολύ νερό κύλησε στο αυλάκι» με αποτέλεσμα τα δεδομένα να αλλάξουν θεαματικά.

Σημείο καμπής, σύμφωνα με το  Foreign Policy, υπήρξε το αποτυχημένο πραξικόπημα ενταντίον του Ερντογάν το 2016, για το οποίο ο Τούρκος πρόεδρος θεωρεί ως υπεύθυνο τον αυτοεξόριστο στις ΗΠΑ θρησκευτικό ηγέτη, Φατουλάχ Γκιουλέν. Είναι δεδομένο ότι η άρνηση Τραμπ στο να συναινέσει στην παράδοση του Γκιουλέν στην Τουρκία αποτελεί πλέον ένα σοβαρό «αγκάθι» στις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών. Αν στα παραπάνω προσθέσει κανείς τις διαδοχικές αμερικάνικες ήττες σε Αφγανιστάν, Ιράκ, Λιβύη και Συρία, θα αντιληφθεί τους λόγους που οδήγησαν τον Ερντογάν στο να ανοίξει ένα «δίαυλο επικοινωνίας» με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, ο οποίος άλλωστε έδειχνε ξεκάθαρα να «κερδίζει πόντους» σε διεθνές status quo.

Κάπως έτσι η στροφή μιας χώρας -μέλους του ΝΑΤΟ αλλά και παραδοσιακής συμμάχου της Δύσης προς τη Ρωσία δεν θεωρείται «κεραυνός εν αιθρία».

Η μάχη για τη Μέση Ανατολή

Σε κάθε περίπτωση όμως θα πρέπει να σημειωθεί πως η Μόσχα, όπως και η Ουάσιγκτον, διατηρεί εδώ και χρόνια τα δικά της σταθερά οικονομικά συμφέροντα στη Μέση Ανατολή, καθώς προωθούν πολύ επικερδείς συμφωνίες στην εν λόγω περιοχή. Και οι δυο επιχειρούν να ελέγξουν την τιμή του πετρελαίου, η μεν Ρωσία μέσω της προμήθειας φυσικού αερίου σε χώρες όπως η Τουρκία και το Ισραήλ, οι δε ΗΠΑ μέσω της αγοράς «μαύρου χρυσού» από τις χώρες του Κόλπου. Ποιος αμφιβάλλει λοιπόν πως κάποια από τις δύο θα δίσταζε να «πετάξει τους Κούρδους από το τρένο» προκειμένου να κερδίσει την εύνοια ενός τόσο σημαντικού παίκτη όπως η Άγκυρα;

Κανείς δεν εξεπλάγη λοιπόν από την «άδεια» που έδωσε ο Τραμπ για την τούρκικη επιχείρηση εκκαθάρισης των Κούρδων από τη Βορειοανατολική Συρία. Όπως και είναι απολύτως αναμενόμενο και οι δυο δυνάμεις να «κάνουν τα στραβά μάτια» απέναντι στη βροχή καταγγελιών εκ μέρους της Διεθνούς Αμνηστίας για εγκλήματα πολέμου εκ μέρους των Σύρων ανταρτών (τζιχαντιστών στην ουσία) συμμάχων της Τουρκίας στην περιοχή.

Και ο νικητής

Από την άλλη, οι δυνάμεις του Συριακού Δημοκρατικού Στρατού βρέθηκαν σε ιδιαίτερα δύσκολη θέση, αναγκαζόμενοι να προχωρήσουν σε συμφωνία με τον Μπασάρ Αλ Άσαντ, προκειμένου να αντιμετωπίσουν την τούρκικη εισβολή. Εκτιμούσαν δε πως μια τέτοια συμφωνία θα έβαζε «φρένο» στον Ερντογάν, ενώ θα άφηνε ανοιχτό παράθυρο για μελλοντική αυτονομία των Κούρδων, παρότι ο Σύρος πρόεδρος αποκλείει ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Με αυτό τον τρόπο όμως έδιναν ουσιαστικά το «κλειδί των εξελίξεων» σε εκείνη τη δύναμη που έχει υπό την κηδεμονία της τον Άσαντ, δηλαδή στη Ρωσία. Από τη μεριά του, ο Πούτιν δεν άφησε την ευκαιρία να πάει χαμένη, συνάπτοντας συμφωνία και με την πλευρά Ερντογάν, με αποτέλεσμα να γίνει ουσιαστικά ο απόλυτος κυρίαρχος του παιχνιδιού στην περιοχή.

«Όταν εμφανίζεται η Ρώσικη σημαία, σταματάει κάθε μάχη στην περιοχή. Κανείς -ούτε οι Τούρκοι ούτε και οι Κούρδοι- δε θέλει να μας βλάψει. Με αυτό τον τρόπο λοιπόν οι εχθροπραξίες έχουν σταματήσει χάρη στη δική μας καθοριστική συμβολή» σχολίαζε χαρακτηριστικά πρόσφατα αξιωματούχος της Μόσχας. Αυτόν τον ρόλο μέχρι πριν από λίγα χρόνια τον έπαιζαν οι αμερικάνικες δυνάμεις. Όχι όμως πια…