Ο αρχηγός της ισραηλινής αντιπολίτευσης, ο κεντρώος Γιαΐρ Λαπίντ, μπορεί να είναι σε θέση να σχηματίσει μια νέα κυβέρνηση με άλλα πολιτικά κόμματα, τα οποία θέλουν όπως κι αυτός να γυρίσουν τη σελίδα της εποχής Νετανιάχου, ακόμα κι αν δεν μοιράζονται τίποτα ή σχεδόν τίποτα από ιδεολογικής άποψης. Πρόκειται για τον «συνασπισμό αλλαγής», όπως τον αποκαλούν οι αντίπαλοι του Μπενιαμίν Νετανιάχου. 

Βέβαια, όπως δήλωσε σήμερα υπάρχουν ακόμη «πολλά εμπόδια» πριν από τον σχηματισμό κυβέρνησης ενότητας που θα οδηγούσε στην πτώση του Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο οποίος βρίσκεται στην εξουσία για πάνω από μια δεκαετία. «Είναι το πρώτο μας τεστ, να δούμε αν μπορούμε να βρούμε έξυπνους συμβιβασμούς τις ερχόμενες ημέρες προκειμένου να επιτύχουμε έναν πιο σημαντικό σκοπό», πρόσθεσε στη διάρκεια μιας συνάντησης του κεντρώου κόμματός του στο Κοινοβούλιο στην Ιερουσαλήμ.

Επικεφαλής του κόμματος Yesh Atid (Υπάρχει μέλλον), ο Λαπίντ επιφορτίστηκε από τον πρόεδρο Ρέουβεν Ρίβλιν στις αρχές Μαΐου να εξασφαλίσει πριν από την Τετάρτη μια πλειοψηφία συνασπισμού προκειμένου το Ισραήλ να εξέλθει από μια πολιτική κρίση δύο ετών. «Σε μια εβδομάδα, το Κράτος του Ισραήλ μπορεί να είναι σε μια νέα εποχή», υποστήριξε ο κεντρώος ηγέτης και διάσημος δημοσιογράφος του Ισραήλ.

Αλλά ποια κόμματα θα μπορούσε να περιλαμβάνει ο συνασπισμός του; Θα μπορούσαν να ξεπεράσουν τις ιδεολογικές τους διαφορές ώστε η κυβέρνησή τους να έχει διάρκεια; Τι αντίκτυπο θα έχει αυτή η νέα ομάδα στις σχέσεις με τους Παλαιστινίους;

«Ο συνασπισμός της αλλαγής» είναι έτοιμος;

Ο Λαπίντ έχει διορία μέχρι την Τετάρτη να αποσπάσει την υποστήριξη 61 βουλευτών, όριο για να διεκδικήσει τον σχηματισμό μιας κυβέρνησης που θα διαδεχτεί την κυβέρνηση του Μπενιαμίν Νετανιάχου, πρωθυπουργού την τελευταία και πλέον δεκαετία.

Λαμβάνοντας εντολή στις αρχές Μαΐου, ο Λαπίντ υπολογίζει επί του παρόντος στη στήριξη 57 βουλευτών: εκτός από τους παραδοσιακούς συμμάχους του της αριστεράς και του κέντρου (51 ψήφοι), συμμάχησε την Κυριακή με το ακροδεξιό κόμμα Yamina του Ναφτάλι Μπένετ. Αυτό κέρδισε επτά έδρες στις βουλευτικές εκλογές του Μαρτίου, αλλά ένα από τα στελέχη του έχει ήδη ανακοινώσει ότι δεν θα το ακολουθήσει στο στρατόπεδο κατά του Νετανιάχου.

Για να σχηματίσει τον “συνασπισμό της αλλαγής”, σύμφωνα με την έκφραση που χρησιμοποίησαν οι αντίπαλοι του απερχόμενου πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου, ο Λαπίντ πρέπει επομένως να βρει ακόμη τέσσερις ψήφους, πιθανόν στα αραβικά ισραηλινά κόμματα, τα οποία ωστόσο δεν έχουν τοποθετηθεί σαφώς.

Με ποια κόμματα;

Εκτός από το κόμμα του, ο Λαπίντ υποστηρίζεται από την αριστερά (το Εργατικό Κόμμα Αβοντα και το Μερέτζ) και από τον κεντρώο σχηματισμό Μπλε-Λευκό του απόστρατου στρατηγού Μπένι Γκαντζ, στο οποίο συμμετείχε για κάποιο διάστημα. Ωστόσο, συσπείρωσε υποστηρικτές στα δεξιά, αρχίζοντας από το κοσμικό εθνικιστικό κόμμα του Αβίγκντορ Λίμπερμαν (Ισραήλ, Το Σπίτι μας) και τον σχηματισμό “Νέα Ελπίδα” του Γκιντεόν Σάαρ, πρώην τενόρου του Λικούντ, του ιστορικού κόμματος της ισραηλινής δεξιάς, αυτού του Νετανιάχου. Την Κυριακή, η ακροδεξιά, υπό τη σημαία του κόμματος Yamina του Ναφτάλι Μπένετ, τελικά, συσπειρώθηκε σε αυτόν τον συνασπισμό.

Μπορεί να είναι βιώσιμος;

Φιλελεύθερες ή σοσιαλιστικές εμπνεύσεις, υπέρ ή κατά της δημιουργίας ενός παλαιστινιακού κράτους, η θέση της θρησκείας στο κράτος: σε αυτά τα θεμελιώδη ζητήματα, τα κόμματα που συσπειρώθηκαν υπό τον Λαπίντ αποκλίνουν σε όλα τα σημεία. Όμως όλοι είναι «πεπεισμένοι ειλικρινά ότι ο Νετανιάχου (κατηγορούμενος για διαφθορά σε αρκετές υποθέσεις σ.σ.) είναι κίνδυνος για τη χώρα, ότι δεν μπορεί πλέον να υπηρετεί ως πρωθυπουργός επειδή βάζει τα προσωπικά του συμφέροντα πάνω από αυτά της χώρας», εξηγεί ο Τζόναθαν Ράινχολντ, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Μπαρ-Ιλάν.

Για να αποτραπεί η κατάρρευση της κυβέρνησής τους, θα μπορούσαν τουλάχιστον αρχικά να επιλέξουν ένα «συναινετικό πρόγραμμα», που να εστιάζει στην κοινωνική και οικονομική ανάκαμψη μετά την πανδημία και την αντιμετώπιση των παραλείψεων στο σύστημα υγείας, εκπαίδευσης και μεταφορών, θέματα στα οποία συμφωνούν, δηλώνει ο Ράινχολντ.

«Οι προκλήσεις θα προκύψουν όταν ένα γεγονός διαταράξει τη βάση» κάθε κόμματος, εκτιμά ο καθηγητής, επισημαίνοντας την ισραηλινή εποικιστική δραστηριότητα στα Παλαιστινιακά Εδάφη. Η ισραηλινή αριστερά ζητεί τη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους, ενώ η δεξιά θέλει να εφαρμόσει την ισραηλινή κυριαρχία στην κατεχόμενη Δυτική Όχθη και επισείει την απειλή της μερικής προσάρτησης. Το μόνο συνδετικό αυτών των «απίθανων προσεγγίσεων»: να εμποδιστεί ο Νετανιάχου να «επιστρέψει εάν είναι ηγέτης της αντιπολίτευσης», σημειώνει ο Ντένις Χάρμπιτ, καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Ανοιχτό Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ.

Και για την ειρηνευτική διαδικασία με τους Παλαιστινίους;

Οι διαπραγματεύσεις με τους Παλαιστινίους παραμένουν στάσιμες από το 2014. Για τον Τζόναθαν Ράινχολντ, ο «συνασπισμός της αλλαγής» δεν αναμένεται να δεσμευτεί σε μια επανέναρξη της ειρηνευτικής διαδικασίας, κυρίως λόγω των διαφορών μεταξύ των κομμάτων σε αυτό το θέμα. «Θα συμφωνήσουν στον σεβασμό του status quo», εκτιμά ο αναλυτής. «Ωστόσο, θα πρέπει να διαχειριστούν τη σύγκρουση έτσι ώστε να μην υπάρξει έκρηξη βίας όπως πρόσφατα», μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς από τις 10 έως τις 21 Μαΐου. Και όπως συμπληρώνει, σε περίπτωση νέας έκρηξης της βίας η κυβέρνηση συνασπισμού θα μπορούσε να στηριχτεί στη «συναίνεση». «Θα δυσκολευτούν αλλά θα καταφέρουν να ξεπεράσουν τις διαφορές τους», είπε ο Ράινχολντ.