Καθώς πλησιάζει η 16η Απριλίου, η ημέρα του δημοψηφίσματος στην Τουρκία, με το οποίο ο πρόεδρός της, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν διεκδικεί υπερεξουσίες, ακόμη και οι παλαιοί υποστηρικτές του αμφιταλαντεύονται. Ο Ερντογάν έχει «ποντάρει» πολλά και μια ήττα θα μπορούσε να σημαίνει μπελάδες. Ένα πράγμα είναι σίγουρο: Ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, η Τουρκία θα είναι μια διαφορετική χώρα μετά την 16η Απριλίου.

Αυτή διαπιστώνει και το περιοδικό Spiegel στο αφιέρωμά του για το τουρκικό δημοψήφισμα. Ενδεικτικά αναφέρει την ιστορία του Ahmet Mumcu, που ρίσκαρε την ζωή του για τον Ερντογάν. Βγήκε στους δρόμους για τον Τούρκο πρόεδρο την νύχτα της απόπειρας πραξικοπήματος το περασμένο Καλοκαίρι, συγκρούστηκε. Τώρα όμως λέει ότι δεν ξέρει για ποιον να πολεμήσει. «Για την Τουρκία; Για το ΑΚΡ (σσ. το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης); ‘Η μόνο για τον Ερντογάν;». Ο ίδιος, όπως και άλλοι οπαδοί του προέδρου, νιώθει αποξενωμένος από το κόμμα του. Ειδικά από την νύχτα της απόπειρας πραξικοπήματος και μετά, όταν αθώοι άνθρωποι φυλακίζονταν σαν συνωμότες.

Ορισμένες δημοσκοπήσεις φέρνουν το «Οχι» στην συνταγματική μεταρρύθμιση να είναι μπροστά με 10%. Ακόμη και πιστοί υποστηρικτές του, συμπεριλαμβανομένων και κομματικών στελεχών, δεν καταλαβαίνουν γιατί ο Ερντογάν θέλει τόσο απεγνωσμένα αυτό το δημοψήφισμα. Σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις, το 1/3 των ψηφοφόρων του AKP είναι αναποφάσιστοι. Διότι οι συνταγματικές μεταρρυθμίσεις που προωθεί ο Ερντογάν, παραχωρεί στον πρόεδρο εξουσίες που ακόμη και ο ιδρυτής του σύγχρονου τουρκικού κράτους, ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, δεν είχε.

Αν υπερισχύσει το «Ναι» στο δημοψήφισμα, ο πρόεδρος θα είναι σε θέση να διορίζει υπουργούς, καθώς και τους 12 από τους 15 δικαστές του συνταγματικού δικαστηρίου, ενώ θα έχει την εξουσία να διαλύσει το κοινοβούλιο όποτε θέλει. Ακόμη και η θέση του πρωθυπουργού θα μπορούσε επίσης να εξαλειφθεί. Ο Ερντογάν υποστηρίζει ότι η μεταρρύθμιση είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση της σταθερότητας και την πρόληψη απόπειρα πραξικοπήματος στο μέλλον. Αλλά έχει ήδη περισσότερη δύναμη από ό, τι οποιοσδήποτε άλλος πολιτικός στην πρόσφατη ιστορία της Τουρκίας.

Ωστόσο, δεν είναι μόνο η πολιτική πλευρά που πιθανόν να επηρεάσει αρνητικά το αποτέλεσμα για τον Ερντογάν, αλλά και η οικονομική. Για παράδειγμα, η Προύσα, ένα από τα εκλογικά «προπύργια» του ΑΚΡ στις βουλευτικές εκλογές του 2015 – κάτι που φαίνεται και σήμερα, με το κόμμα να προσπαθεί να ανεβάσει το ηθικό των ψηφοφόρων του με σημαιοστολισμούς και αφίσες ενόψει του δημοψηφίσματος –  είδε την οικονομία της να καταρρέει μετά την απόπειρα του πραξικοπήματος. Οι δρόμοι είναι γεμάτοι με κλειστά καταστήματα.

Αυτή η κατάσταση καθρεφτίστηκε και εντός του κυβερνώντος κόμματος, αφού, 17 υψηλόβαθμα τοπικά στελέχη του ΑΚΡ, παραιτήθηκαν. Η κατάσταση είναι παρόμοια σε όλη την επικράτεια, με κυβερνητικούς βουλευτές να διαμαρτύρονται για έλλειψη ενθουσιασμού στο κομματικό δυναμικό. Σύμφωνα με το  δημοσίευμα, το ΑΚΡ αυτή την στιγμή έχει χωριστεί στην μέση, με ένα μέρος των μελών του να έχει γυρίσει την πλάτη στον πρόεδρο και το άλλο μέρος να λειτουργεί με όρους λατρείας προς τον ηγέτη.

Το αποτέλεσμα είναι, η ηγεσία του κόμματος να έχει δυσκολία στο να κρύβει την δυσαρέσκεια μεταξύ των μελών του. Οι οπαδοί πρέπει τώρα να πάρουν το λεωφορείο για να πάνε σε προεκλογικά event στην μακρινή Ανατολία, ενώ ακόμη και στην ‘Αγκυρα, η κριτική προς τον Ερντογάν φουντώνει μεταξύ των συμμάχων του.

Κατά την πρώτη του θητεία ως πρωθυπουργός το 2003, ο Ερντογάν συγκρότησε μια ευρεία συμμαχία υποστήριξης στο πρόσωπό του, συμπεριλαμβανομένων των μελών του κινήματος του Milli Görüs, που περιελάμβανε μετριοπαθείς ισλαμιστές. Αλλά στην ανοδική του πορεία προς την εξουσία, ο Ερντογάν θυσίασε τον έναν μετά τον άλλον από τους υποστηρικτές του. Ο πρώην πρόεδρος Αμπντουλά Γκιουλ. ο πρώην πρωθυπουργός, Αχμέτ Νταβούτογλου και ο αναπληρωτής του, Μπουλέντ Αρίντς, έχουν, στον ένα ή τον άλλο βαθμό, αποσυρθεί από την πολιτική, αρνούμενοι να εγκρίνουν το προεδρικό σύστημα. Ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας, Αλί Μπαμπατζάν, ο οποίος απολαμβάνει μεγάλου θαυμασμού από τους ξένους επενδυτές, έχει από καιρό θεωρηθεί ως επικριτικός προς τον πρόεδρο. Από τους 50 ιδρυτές του ΑΚΡ, λιγότεροι από τους μισούς βρίσκονται ακόμη στο κόμμα.

Ένας από αυτούς που έφυγαν είναι και ο δικηγόρος, Μιρ Μεχμέτ Φιράτ, ο οποίος γύρισε την πλάτη του στο ΑΚΡ το 2014. «Το ΑΚΡ ήταν περισσότερο από ένα κόμμα. Ήταν η υπόσχεση για περισσότερη δημοκρατία», λέει. «Αλλά ήμασταν τόσο συνεπαρμένοι με την επιτυχία μας, που δεν είδαμε τις αυταρχικές τάσεις». Ο ίδιος εκτιμά ότι τρία γεγονότα έπαιξαν σημαντικό ρολο στην ριζοσπαστικοποίηση και την διάσπαση του ΑΚΡ: Η άγρια διαπάλη με τον στρατό για την εξουσία, οι διαμαρτυρίες στο Πάρκο Γκεζί το 2013 και η διαμάχη με το ισλαμιστικό κίνημα του Γκιουλέν.

Η απόπειρα πραξικοπήματος έχει χωρίσει οριστικά το κόμμα στα δύο. Περίπου 130.000 δημόσιοι υπάλληλοι έχουν απολυθεί, ενώ πάνω από 45.000 άνθρωποι έχουν συλληφθεί ως ύποπτοι συνωμοσίας. Αυτό το πογκρόμ αφορά επί το πλείστον υποστηρικτές του ΑΚΡ, ή μετριοπαθείς ισλαμιστές στο γενικότερο πολιτικό περιβάλλον που επηρεάζει.

Τώρα, μόλις λίγες ημέρες πριν το δημοψήφισμα, η νευρικότητα αυξάνεται στο κόμμα. Προηγουμένως, ο Ερντογάν είχε πάντα καταφέρει να ενώσει το κόμμα πίσω του πριν από τις εκλογικές αναμετρήσεις. Αλλά η διχόνοια στο εσωτερικό του ΑΚΡ δεν μπορεί πλέον να αμφισβητηθεί.

Αλλά ο Ερντογάν έχει ένα επιπλέον πρόβλημα: Για να κερδίσει το δημοψήφισμα, χρειάζεται α προσελκύσει επιπλέον ψηφοφόρους, οι οποίοι, επί του παρόντος, μπορούν κυρίως να βρεθούν μεταξύ του «Εθνικιστικού Κινήματος» (MHP). Ωστόσο, δελεάζοντας τους ψηφοφόρους με φασιστικά συνθήματα τους πηγαίνει πολύ μακριά, ακόμη και για τους συντηρητικούς εθνικιστές Τούρκους. Όχι πολύ καιρό πριν, ο Ερντογάν χαρακτήρισε την ηγεσία του MHP «ρατσιστική». Τώρα, υπάρχει πιθανότητα, ο ηγέτης του MHP να γίνει αντιπρόεδρος.

Υπάρχει ένα πράγμα για το οποίο ο Ερντογάν δεν έχει προετοιμαστεί: Η ήττα. Οι παρατηρητές εκτιμούν ότι θα αποτύχει το δημοψήφισμά του και ο πρόεδρος θα προκηρύξει εκλογές, προκειμένου να λάβει τα δύο τρίτα της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας που χρειάζεται για την τροποποίηση του συντάγματος. Ίσως ο Ερντογάν υποτίμησε την κατάσταση, ίσως περπάτησε πάρα πολύ μακριά. Μπορεί να κατέστειλε την κριτική στο ΑΚΡ με την αυταρχική συμπεριφορά του, αλλά αν χάσει το δημοψήφισμα, αυτές οι φωνές μπορεί να επιστρέψουν ως δημόσια αντιπολίτευση στην εξουσία του. Το σίγουρο και ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα είναι πως μετά τη 16η Απριλίου η Τουρκία θα είναι μια διαφορετική χώρα.