Η Ασία μεγαλώνει. Κυριολεκτικά. Από τη Μαλαισία μέχρι το Ντουμπάι, οι πολυτελείς κατασκευές σε τεχνητά νησιά και ακτές αυξάνονται με ρυθμούς καταιγιστικούς. Με μια πρώτη ματιά, όλοι κερδίζουν. Όλοι εκτός από την θαλάσσια ζωή που διαταράσσεται βίαια και τους ψαράδες η επιβίωση των οποίων είμαι άμεσα συνδεδεμένη με την ισορροπία του οικοσυστήματος. 

«Πριν η θάλασσα ήταν γεμάτη ψάρια» λέει στον Guardian, ο ψαράς Mohd-Ishak Bin Abdul Rahman βγάζοντας ένα καβούρι από τα δίχτυα του. «Μέχρι πριν από μερικά χρόνια τα καβούρια  ήταν τόσα πολλά που τα μάζευα με τα χέρια. Τώρα τίποτα».

Ο Abdul Rahman θεωρεί ότι, η κατάσταση οφείλεται στο «τείχος» με τις νέες, πολυτελείς πολυόροφες κατοικίες που ορθώνεται πίσω του κατά μήκος της ακτογραμμής. Πρόκειται για μέρος του πρότζεκτ Seri Tanjung Pinang 1 (STP1). Ξεκίνησε το 2006 και έφερε τη νέα, ασιατική νεωτερικότητα σε μία περιοχή μέχρι τότε αμόλυντη, σχεδόν αγροτική, έξω από τη GeorgeTown, τη μοναδική πόλη της νήσου Πενάνγκ, γνωστής ως το «μαργαριτάρι της Μαλαισίας». Αλλά, πήρε μαζί της τα ψάρια, λέει ο Abdul Rahman.

Ο 72χρονος ψαράς, είναι ο αδιαμφισβήτητος αρχηγός του Tanjong Tokong. Ο τόπος του είναι ένα ψαροχώρι με εκατό σπίτια που χτίστηκε πριν από μερικές δεκαετίες. Είναι επίσης ο αρχηγός ενός κινήματος ψαράδων οι οποίοι διαμαρτύρονται για τα έργα που καταστρέφουν την αλιεία και απειλούν την επιβίωση τους.

Ο Mohd-Ishak λέει ότι η οικογένειά του ψαρεύει στην περιοχή επί τουλάχιστον πέντε γενιές. Όμως, τώρα, στην ακτή ξεβράζονται σπασμένες πλαστικές καρέκλες και σκουπίδια.

Η αντίθεση ανάμεσα στα φτωχικά, από σανίδες, σπίτια των ψαράδων και στις πολυτελείς κατοικίες με τις πισίνες και τα αστραφτερά εμπορικά κέντρα, είναι προκλητική.

Η δεύτερη φάση του πρότζεκτ STP βρίσκεται αυτήν την περίοδο σε πλήρη εξέλιξη. Οι βυθοκόροι, οι φορτηγίδες, οι μπουλντόζες και οι εκσκαφείς της τοπικής θυγατρικής της China Communications Construction Company (CCCC) δουλεύουν από το πρωί μέχρι το βράδυ.

Στόχος είναι  η δημιουργία μίας έκτασης 1.000 στρεμμάτων για πολυτελείς κατασκευές. Σύμφωνα με το σχέδιο, το project θα ολοκληρωθεί σε 15 χρόνια. Η αξία του STP2 υπολογίζεται σε 4, 4 δισ. δολάρια.

Η Ασία επεκτείνεται. Κυριολεκτικά

Τα εγγειοβελτιωτικά έργα για την επέκταση γης δεν είναι καινούργια υπόθεση στην Ασία: Η Κίνα, το Χονγκ Κονγκ και η Ιαπωνία εφαρμόζουν παρόμοιες τεχνικές ήδη από τον 19ο αιώνα, με τη διαφορά ότι, τώρα η εν λόγω πρακτική έχει λάβει διαστάσεις επιδημίας. Καθώς τα φυσικά νησιά συνδέονται τεχνητά με τις ακτές, οι φυσικές ακτές διευρύνονται και τεχνητά νησιά ξεφυτρώνουν από το πουθενά, τα θαλάσσια οικοσυστήματα διαταράσσονται και μάλιστα, βίαια.

Οι πόλεις που είναι χτισμένες κατά μήκος της ακτογραμμής στην Κίνα ανέκτησαν από τη θάλασσα, κατά μέσο όρο, 700 τετραγωνικά χιλιόμετρα γης –περίπου το μέγεθος της Σιγκαπούρης – από το 2006 έως το 2010, όχι μόνο για την ανέγερση νέων κατοικιών, αλλά και για την κατασκευή ή, επέκταση λιμανιών και βιομηχανικών ζωνών.

Τα 130 τ.χλμ γης που ανακτήθηκαν για να χτιστεί η νέα πόλη Nanhui ήταν τόσο σημαντικά ώστε χρειάστηκε να αναδιαμορφωθεί ο χάρτης της Κίνας: Η ανακτηθείσα γη για την οικονομική ζώνη Caofeidian ήταν διπλάσια σε μέγεθος από το Λος Άντζελες.

Θεωρώντας ότι αυτά τα megaprojects ξεφεύγουν από τον έλεγχο και προξενούν ανεπανόρθωτη βλάβη στο περιβάλλον, το Πεκίνο παρενέβη πριν από λίγους μήνες και έβαλε τέλος στα έργα -τουλάχιστον όσα δεν εξυπηρετούσαν τις προτεραιότητες της κεντρικής κυβέρνησης.

Η Κίνα μπορεί να βάζει φρένο, όμως άλλες ασιατικές χώρες ακολουθούν τον δικό τους ρυθμό. Εκτός από τα έργα STP στο Πενάνγκ, η Μαλαισία έχει κάνει έργα για την πόλη Forest City των 700.000 κατοίκων στο Johor. Οι Φιλιππίνες προσπαθούν να εξασφαλίσουν 1.010 στρέμματα από τη θάλασσα στον Νέο κόλπο της Μανίλα. Η Καμπότζη κατασκευάζει με κινεζικά κεφάλαια σειρά κατοικιών σε εκτάσεις γης που ανέκτησε με τον ίδιο τρόπο. Το Ντουμπάι έχει αναγάγει την όλη υπόθεση σε «υψηλή τέχνη». Η Σρι Λάνκα δημιουργεί μια νέα οικονομική ζώνη στη Colombo International Financial City. Περίπου το ένα τέταρτο της σύγχρονης Σιγκαπούρης ήταν κάποτε ανοιχτή θάλασσα -τουλάχιστον μέχρι το 1955, οπότε και απέκτησε την αυτοδιάθεση της.

Πέρα από την διατάραξη του φυσικού περιβάλλοντος, η πρακτική αυτή γίνεται γεωπολιτικά και αιτία ανάφλεξης.  Η ανάκτηση γης στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας έχει φέρει την περιοχή κατ’ επανάληψη στο χείλος της σύγκρουσης. Για παράδειγμα, η προμήθεια της άμμου αποτελεί σημαντικό πρόβλημα. Η Μαλαισία, η Ινδονησία, η Καμπότζη και το Βιετνάμ έχουν ήδη απαγορεύσει την εξαγωγή άμμου, επικαλούμενες αναφορές για μαύρη αγορά πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων την οποία διαχειρίζονται συνδικάτα του οργανωμένου εγκλήματος. Είναι χαρακτηριστικό ότι κάποια από τα νησιά Riau της Ινδονησίας εξαφανίστηκαν μυστηριωδώς -σύμφωνα με μαρτυρίες, φορτώθηκαν σε φορτηγίδες και μεταφέρθηκαν στη κοντινή Σιγκαπούρη.

Το Πένανγκ το διάσημο νησί της Μαλαισίας με τις υπέροχες παραλίες είναι ένας τροπικός παράδεισος έκτασης 293 τετρ. χλμ., με οργιώδη βλάστηση, κρυστάλλινα νερά και ακτές με άσπρη άμμο. Από τη στιγμή που η πρωτεύουσα του, Georgetown, ανακηρύχθηκε μνημείο παγκόσμιας κληρονομιάς της Unesco το 2008, το νησί ζει σε ρυθμούς πυρετώδους ανάπτυξης. Την ώρα που οι τουρίστες έφταναν από κάθε γωνιά του κόσμου, οι κερδοσκόποι του real estate θέλησαν να βγάλουν χρήμα από το πρόγραμμα My Second Home της Μαλαισίας.

«Η Πενάνγκ έχει μια εμμονή, θέλει να γίνει Χονγκ Κονγκ και Σιγκαπούρη» εξηγεί ο Andrew Ng Yew Han, σκηνοθέτης ο οποίος έχει κάνει ντοκιμαντέρ για την ανάπτυξη και εξέλιξη του νησιού. Το 70% του λοφώδους νησιού είναι πράσινο και δεν η σύσταση του εδάφους δεν είναι ασφαλής για την ανέγερση μεγάλων κατασκευών. Πρόσφατη κατολίσθηση εξαφάνισε πολυόροφο κτίριο και σκότωσε 11 εργάτες. Κάπως έτσι και με μοντέλο τη Σιγκαπούρη και το Χονγκ Κονγκ, το νησί άρχισε να επεκτείνεται στη θάλασσα, με έργα μεγάλης κλίμακας μοιρασμένα στρατηγικά σε προνομιακές τοποθεσίες.

Τα κέρδη από τα πρότζετ αυτά είναι τεράστια. Σύμφωνα με έρευνα του καθηγητή Liu Hongbin από το Ocean University  της Κίνας η ανάκτηση γης στην Κίνα μπορεί να αποφέρει κέρδη από 10 % έως 100%.

Ο Matthias Bauer, urban designer, ο οποίος έχει εργαστεί σε έργα ανάκτησης γης στην Κίνα εξηγεί ότι το στοίχημα είναι να πουληθούν τα ακίνητα που κατασκευάζονται στα νέα αυτά κομμάτια γης σε υψηλές τιμές «κάτι που μπορεί να συμβεί όταν πρόκειται για τοποθεσίες κατά μήκος ακτογραμμής ή, δημοφιλείς τουριστικούς προορισμούς. Τα κέρδη είναι πολύ μεγαλύτερα σε σχέση με κατοικίες που χτίζονται σε ακριβές περιοχές».

Οι ψαράδες εξηγούν ότι, εκτός των άλλων, η λάσπη που συσσωρεύεται από την κατασκευή των έργων πνίγει, σκοτώνει τη θαλάσσια ζωή και καταστρέφει τον εξοπλισμό τους.

Τώρα πια, πρέπει να ανοιχτούν στη θάλασσα για να βρουν ψάρια, κι αυτό σημαίνει ότι, τα έξοδα -το κόστος της βενζίνης- αλλά και οι κίνδυνοι της δουλειάς πολλαπλασιάζονται.  Δεν μπορούν να ζήσουν στον προστατευμένο κόλπο τους, πρέπει να διασχίσουν μια πολυσύχναστη ναυτιλιακή λωρίδα και να αντιμετωπίσουν τα μεγάλα κύματα. Κάποιοι από μας έχουν ήδη πεθάνει, λέει ο Mohd-Ishak.

Ο Mageswari Sangaralingam, ερευνητής της οργάνωσης Friends of the Earth Malaysia, λέει ότι τα χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα γης που ανακτήθηκαν στην παράκτια Ασία προκάλεσαν την εξόντωση των μαγκρόβιων, των υδροβιότοπων και των υφάλων, κατέστρεψαν τα σημεία αναπαραγωγής ψαριών, θαλάσσιων χελωνών, καβουριών και άλλων οργανισμών. Επιπλέον, οι νέες πόλεις, οι συγκοινωνιακοί κόσμβοι και οι βιομηχανικές ζώνες που δημιουργήθηκαν στη νέα αυτή γη έφεραν αναπόφευκτα επιπλέον ρύπανση και απόβλητα. Τα ψάρια σβήνουν, το ίδιο οι ψαράδες με τα καΐκια τους.

«Τα έργα υποσχέθηκαν την ανάπτυξη, αλλά οι ψαράδες δεν μπορούν να εξασφαλίσουν τα προς το ζην και ψάχνουν δεύτερες δουλειές. Και τελικά, όλα αυτά τα κτίρια δεν ανήκουν καν σε εμάς, τα αγοράζουν άλλοι άνθρωποι και ξένοι» λέει ο Han.