Δευτέρα 4 Απριλίου 2016. Στο περιθώριο επίσκεψής του σε επιχείρηση στη Βουλώνη ο Φρανσουά Ολάντ μιλά για πρώτη φορά για τις αποκαλύψεις των «εγγράφων του Παναμά» («Panama Papers»). Στις δηλώσεις του χαιρετίζει αρχικά την προοπτική για εισροή νέων φορολογικών εσόδων. 

Ads

Στη συνέχεια, προβαίνει στο παρακάτω σχόλιο που το ενημερωτικό κανάλι iTélé αναπαράγει μέσω tweet: «Πρέπει να προστατεύσουμε τους μάρτυρες δημοσίου συμφέροντος, διότι η δουλειά τους είναι χρήσιμη και διατρέχουν κινδύνους». 

Το παραπάνω ήταν αρκετό για να προκαλέσει την αντίδραση του Έντουαρντ Σνόουντεν, ενός από τους πιο διάσημους whistleblowers, του ανθρώπου που αποκάλυψε τις πρακτικές μαζικών παρακολουθήσεων από την Εθνική Υπηρεσία Ασφαλείας (National Security Agency/NSA) των ΗΠΑ, το 2013. 

Ο πρώην σύμβουλος της αμερικανικής υπηρεσίας απάντησε αμέσως με ένα σκωπτικό μήνυμα στο twitter, που συνίστατο σε μια μόνο λέξη στα γαλλικά: «Vraiment?» («Αλήθεια;»). 

Ads

Τους «κινδύνους» στους οποίους αναφέρεται ο Γάλλος πρόεδρος, ο Έντουαρντ Σνόουντεν τους γνωρίζει και είναι σε θέση να επικρίνει τις αντιφάσεις του πρώτου αναφορικά με την προστασία των υπαλλήλων που καταγγέλλουν ατασθαλίες, δηλαδή των whistleblowers. 

Ο πρόεδρος της Γαλλίας δεν είχε αντιδράσει, όταν στις 22 Ιουνίου 2013 η αμερικανική κυβέρνηση απήγγειλε κατηγορίες για κατασκοπεία, κλοπή και παράνομη χρήση κρατικών περιουσιακών στοιχείων, στον πρώην τεχνικό πληροφορικής της CIA, ο οποίος είχε αποκαλύψει τις λεπτομέρειες πολλών προγραμμάτων μαζικής παρακολούθησης. 

Ο Έντουαρντ Σνόουντεν κατέφυγε αρχικά στο Χονγκ – Κονγκ και εν συνεχεία στο διεθνές αεροδρόμιο της Μόσχας. Τον Ιούλιο του ίδιου έτους απέστειλε αιτήματα ασύλου σε διάφορες χώρες, μεταξύ των οποίων και στην Γαλλία. 

Το γαλλικό Υπουργείο Εσωτερικών αντέδρασε τότε με ένα δελτίο τύπου που μπορεί να χαρακτηριστεί το λιγότερο, λακωνικό: «Στην Γαλλία υπεβλήθη, όπως και σε πολλές άλλες χώρες, διά της Πρεσβείας της στην Μόσχα, αίτημα ασύλου εκ μέρους του κ. Έντουαρντ Σνόουντεν. Λαμβανομένων υπόψη των στοιχείων που προκύπτουν από την νομική ανάλυση και από την κατάσταση του ενδιαφερομένου, δεν θα δοθεί συνέχεια σε αυτό». 

Στην πράξη, η Γαλλία δεν αρνήθηκε την χορήγηση ασύλου στον whistleblower. Απλώς αρνήθηκε να απαντήσει στο αίτημά του. 

Έντουαρντ Σνόουντεν (Edward Snowden), Ερβέ Φαλσιανί (Hervé Falciani), Στεφανί Ζιμπώ (Stéphanie Gibaud)… είναι μερικά από τα ονόματα whistleblowers, που τα τελευταία χρόνια κυριάρχησαν στα μέσα ενημέρωσης καταγγέλλοντας θέματα που σχετίζονται με το τραπεζικό απόρρητο, τις μυστικές διπλωματικές συνομιλίες ή τα σκάνδαλα στον τομέα της δημόσιας υγείας. Χωρίς η Γαλλία να κινητοποιηθεί ιδιαιτέρως για να τους προστατεύσει. 

Την Τρίτη 26 Απριλίου 2016 ήταν η σειρά του Αντουάν Ντελτούρ (Antoine Deltour), του Γάλλου από τον οποίο προήλθαν οι διαρροές του Λουξεμβούργου – LuxLeaks, να δικαστεί για «κλοπή, παραβίαση του επαγγελματικού και του εμπορικού απορρήτου, πρόσβαση ή διατήρηση αρχείου σε δόλιο πληροφοριακό σύστημα, νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες και αποκάλυψη επιχειρηματικών μυστικών». 

Τι είναι ο whistleblower;

Ο όρος «μάρτυρας δημοσίου συμφέροντος» εμφανίζεται για πρώτη φορά στο βιβλίο Les Sombres Précurseurs (σε ελεύθερη απόδοση: Οι σκοτεινοί προάγγελοι) των Φρανσίς Σατωρεϋνώ και Ντιντιέ Τορνύ. Στο βιβλίο αυτό που κυκλοφόρησε το 1999, οι δύο κοινωνιολόγοι περιγράφουν τον καταγγέλτη ως έναν πολίτη που ενεργεί για το κοινό καλό. 

Σε μια συνέντευξη στην ημερήσια εφημερίδα La Croix, οι ερευνητές εξηγούσαν το 2012 ότι «ο καταγγέλτης – πληροφοριοδότης τελεί μια καθολικού ενδιαφέροντος λειτουργία, που συνίσταται στο να αποτρέψει να συμβεί το χειρότερο».

Στο βιβλίο τους, παραθέτουν μεταξύ των whistleblowers, των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος από την Γαλλία και τα ονόματα της δημοσιογράφου Anne-Marie Casteret, που αποκάλυψε το σκάνδαλο του μολυσμένου αίματος το 1991 ή ακόμη, του ερευνητή Henri Pézerat, που σήμανε συναγερμό για την τοξικότητα του αμιάντου στην δεκαετία του 1970.

Στην αγγλική γλώσσα προτιμάται ο όρος whistleblower (κυριολεκτικά «αυτός που σφυρίζει μια σφυρίχτρα») τον οποίο το Γραφείο γαλλικής γλώσσας του Κεμπέκ αποδίδει ως «πληροφοριοδότη».

Ο νόμος Sapin II 

Στις 30 Μαρτίου 2016 εισήχθη στο υπουργικό συμβούλιο ο νόμος Sapin II για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Ο νόμος προβλέπει την θέσπιση καθεστώτος μάρτυρα δημοσίου συμφέροντος, ο οποίος θα προστατεύεται από μία υπηρεσία πρόληψης και εντοπισμού της διαφθοράς. 

Η εν λόγω υπηρεσία θα τεθεί υπό την κοινή εποπτεία των υπουργείων δικαιοσύνης και οικονομικών. Ο φορέας θα μπορεί να συλλέγει τις πληροφορίες τους κατά τρόπο ανώνυμο και να επιλαμβάνεται της προστασίας τους, καθώς και των ενδεχόμενων δικαστικών εξόδων.

Ο νόμος (βασικό αίτημα των whistlblowers και των υποστηρικτών τους) πάντως δεν έχει ψηφιστεί ακόμη. 

Πηγή: LE MONDE | Του Quentin Vasseur

Μετάφραση – Επιμέλεια: Γεωργία Πρωτογέρου

  • Διαβάστε αύριο στο tvxs.gr: «Τι απέγιναν οι Whistleblowers». Που βρίσκονται σήμερα οι άνθρωποι που ήρθαν σε σύγκρουση με τις υπηρεσίες ή τις εταιρείες που κατήγγειλαν, από την περίοδο των Wikileaks ως τα LuxLeaks.

  • Με πρωτοβουλία του Στέλιου Κούλογλου θα πραγματοποιηθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ημερίδα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς για την προστασία των whistleblowers στις 15 Νοεμβρίου κι ένα μίνι Φεστιβάλ με ταινίες και ντοκιμαντέρ με θέμα τους whistleblowers στις 12 και 13 Νοεμβρίου στον κινηματογράφο Botanique των Βρυξελλών.