H Διεθνής Αμνηστία, για ακόμα μία φορά, αναλαμβάνει δράση για να σταματήσει παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που έχουν διαπραχθεί, καταγγέλλοντας τις χώρες που χρησιμοποιούν τη θανατική ποινή. Με την απότομη αύξηση των θανατικών καταδικών, η Διεθνής Αμνηστία ασκεί δριμύτατη κριτική στα κράτη και τις κυβερνήσεις που νομιμοποιούν τη θανατική ποινή σε μια μάταιη προσπάθεια για την αντιμετώπιση πραγματικών ή φανταστικών απειλών κατά της κρατικής και της δημόσιας ασφάλειας.

Ο αριθμός των θανατικών καταδικών που καταγράφηκαν το 2014 αυξήθηκε κατά σχεδόν 500 σε σύγκριση με το 2013, κυρίως λόγω της απότομης ανόδου χρήσης της στην Αίγυπτο και τη Νιγηρία, συμπεριλαμβανομένων των μαζικών καταδικών και στις δύο χώρες στο πλαίσιο των εσωτερικών συγκρούσεων και της πολιτικής αστάθειας.

Οι Δήμιοι

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύει η Διεθνής Αμνηστία, τα πέντε κράτη που εκτέλεσαν τους περισσότερους ανθρώπους το 2014 είναι η Κίνα, το Ιράν, η Σαουδική Αραβία, το Ιράκ και οι ΗΠΑ.

Στην κορυφή των δημίων βρίσκεται η Κίνα, καθώς η Διεθνής Αμνηστία πιστεύει ότι χιλιάδες εκτελούνται και καταδικάζονται σε θάνατο κάθε χρόνο εκεί, αλλά με τους αριθμούς να αποτελούν κρατικό μυστικό, τα πραγματικά στοιχεία είναι αδύνατο να προσδιοριστούν. Μάλιστα, ενώ στα παγκόσμια στατιστικά έχει σημειωθεί μείωση 22% σε σχέση με το 2013, αν συμπεριληφθούν οι εκτελέσεις στην Κίνα το ποσοστό αυτό θα εκτιναχθεί στα ύψη, καθώς εκεί εκτέλεσαν περισσότερους από ό,τι όλος ο υπόλοιπος κόσμος συνολικά.

Με εξαίρεση την Κίνα, τουλάχιστον 607 εκτελέσεις είναι γνωστό ότι έχουν πραγματοποιηθεί το 2014, σε σύγκριση με 778 το 2013, μια πτώση της τάξεως άνω του 20%.

Στη Μέση Ανατολή και στη Βόρεια Αφρική , η ευρεία χρήση της θανατικής ποινής  συνέχισε να είναι εξαιρετικά ανησυχητική, με το Ιράν, το Ιράκ και τη Σαουδική Αραβία να αντιπροσώπευσαν το 90% του συνόλου των καταγεγραμμένων εκτελέσεων στην περιοχή, και το 72% του συνόλου των καταγεγραμμένων εκτελέσεων παγκοσμίως (εξαιρώντας την Κίνα). Το 2014 εκτελέσεις καταγράφηκαν σε οκτώ χώρες, δύο περισσότερες από το 2013. Δεκαέξι χώρες επέβαλαν θανατικές ποινές – μια μεγάλη πλειοψηφία των χωρών της περιοχής.

Στην Αίγυπτο, τα δικαστήρια επέβαλαν τουλάχιστον 509 θανατικές καταδίκες κατά τη διάρκεια του 2014, 400 περισσότερες από ότι καταγράφηκαν κατά τη διάρκεια του προηγούμενου έτους. Αυτές περιελάμβαναν μαζικές θανατικές ποινές εναντίον 37 ανθρώπων τον Απρίλιο και 183 ανθρώπων τον Ιούνιο μετά από μαζικές μη-δίκαιες δίκες.

Στη Νιγηρία, 659 θανατικές καταδίκες καταγράφηκαν το 2014, ένα άλμα άνω των 500 εκτελέσεων σε σύγκριση με τις 141 του 2013. Τα στρατιωτικά δικαστήρια επέβαλαν μαζικές θανατικές καταδίκες εναντίον 70 στρατιωτών σε ξεχωριστές δίκες κατά τη διάρκεια του έτους. Οι στρατιώτες είχαν καταδικαστεί για ανταρσία στο πλαίσιο της ένοπλης σύγκρουσης με τη Boko Haram.

Όσο αφορά στην Ευρώπη και την Κεντρική Ασία, η μόνη χώρα στην περιοχή που εκτελεί είναι η Λευκορωσία, η οποία  θανάτωσε τουλάχιστον τρεις ανθρώπους κατά τη διάρκεια του έτους, λήγοντας μια παύση 24 μηνών όσον αφορά στις εκτελέσεις. Οι εκτελέσεις χαρακτηρίστηκαν από μυστικότητα, με τα μέλη της οικογένειας και τους δικηγόρους να ενημερώνονται  μόνο μετά το γεγονός.

«Οι εκτελέσεις της ντροπής»

«Οι κυβερνήσεις που χρησιμοποιούν τη θανατική ποινή για την αντιμετώπιση της εγκληματικότητας έχουν αυταπάτες. Δεν υπάρχει καμία απόδειξη που να δείχνει ότι η απειλή της εκτέλεσης είναι περισσότερο αποτρεπτική έναντι του εγκλήματος από οποιαδήποτε άλλη τιμωρία», είπε ο Salil Shetty, Γενικός Γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας.

Καταγγέλλοντας τις κυβερνήσεις που ακόμα ασκούν τέτοιου είδους πρακτικές, ο Shetty σημείωσε ότι: «Η σκοτεινή τάση των κυβερνήσεων να χρησιμοποιούν τη θανατική ποινή σε μια μάταιη προσπάθεια για την αντιμετώπιση πραγματικών ή φανταστικών απειλών κατά της κρατικής και της δημόσιας ασφάλειας ήταν έντονη πέρυσι. Είναι ντροπιαστικό το ότι τόσα πολλά κράτη σε όλο τον κόσμο ουσιαστικά παίζουν με τις ζωές των ανθρώπων – θανατώνοντας τους ανθρώπους για ‘‘τρομοκρατία’’ ή για καταστολή της εσωτερικής αστάθειας, υπό την κακώς εννοούμενη υπόθεση της αποτροπής.»

«Μερική πρόοδος»

Ωστόσο υπήρξαν και καλές ειδήσεις για το 2014 – λιγότερες εκτελέσεις καταγράφηκαν σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος και αρκετές χώρες έκαναν θετικά βήματα προς την κατάργηση της θανατικής ποινής. Εκτελέσεις καταγράφηκαν σε 22 χώρες το 2014, ίδιος αριθμός με το προηγούμενο έτος. Αυτή είναι μια σημαντική μείωση σε σχέση με 20 χρόνια πριν, όταν το 1995 η Διεθνής Αμνηστία κατέγραψε εκτελέσεις σε 42 χώρες, τονίζοντας τη σαφή παγκόσμια τάση των κρατών να εγκαταλείπουν τη θανατική ποινή.

Επιπλέον, η πολιτεία της Ουάσινγκτον επέβαλε απαγόρευση των εκτελέσεων το Φεβρουάριο. Ο συνολικός αριθμός των θανατικών ποινών μειώθηκε από 95 το 2013 σε 77 το 2014. Παράλληλα, Η Μαδαγασκάρη έκανε ένα  βήμα προόδου προς την κατάργηση όταν η Εθνοσυνέλευση της χώρας ενέκρινε ένα νομοσχέδιο για την κατάργηση της θανατικής ποινής στις 10 Δεκεμβρίου, αν και το νομοσχέδιο πρέπει να υπογραφεί από τον πρόεδρο της χώρας πριν γίνει νόμος.

Την ίδια στιγμή, συνολικός αριθμός των εκτελέσεων που έχουν καταγραφεί στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής μειώθηκε από 638 το 2013 σε 491 τον περασμένο χρόνο. Εντούτοις, τα στοιχεία αυτά δεν περιλαμβάνουν τις εκατοντάδες των εκτελέσεων που είναι γνωστό ότι έχουν συμβεί στο Ιράν, αλλά οι οποίες δεν είχαν ανακοινωθεί επίσημα. Το 2014 οι ιρανικές αρχές αναγνώρισαν 289 εκτελέσεις, ωστόσο αξιόπιστες πηγές ανέφεραν άλλες 454 εκτελέσεις, ανεβάζοντας το σύνολο σε 743.

Μέθοδοι και εγκλήματα

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δημοσιεύει η Διεθνής Αμνηστία, οι μέθοδοι των εκτελέσεων για το 2014 περιλαμβάνουν αποκεφαλισμό, απαγχονισμό, θανατηφόρο ένεση και πυροβολισμό. Δημόσιες εκτελέσεις πραγματοποιήθηκαν στο Ιράν και τη Σαουδική Αραβία.

Οι άνθρωποι αντιμετώπισαν την ποινή του θανάτου για μια σειρά μη θανατηφόρων εγκλημάτων, όπως ληστείες, εγκλήματα σχετιζόμενα με ναρκωτικά και οικονομικά αδικήματα. Οι άνθρωποι καταδικάστηκαν σε θάνατο ακόμη και για πράξεις όπως «μοιχεία», «βλασφημία» ή «μαγεία», τα οποία δε θα πρέπει να θεωρούνται εξαρχής εγκλήματα. Πολλές χώρες χρησιμοποίησαν αόριστα διατυπωμένα πολιτικά «εγκλήματα» για να θέσουν πραγματικούς ή υποτιθέμενους αντιφρονούντες σε θάνατο.

Εμπάργκο στις χώρες που νομιμοποιούν τη θανατική ποινή

Δημοσιεύοντας αναλυτικά στοιχεία σχετικά με τις περιοχές όπου οι εκτελέσεις ανθρώπων είναι ακόμα νόμιμες, η Διεθνής Αμνηστία καλεί σε εμπάργκο κατά των συγκεκριμένων κρατών.