Προς εκτόνωση φαίνεται πως βαίνει η υπόθεση που ξεκίνησε το περασμένο Σάββατο με την εξαγγελία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για κήρυξη δέκα πρέσβεων μεγάλων κρατών της Δύσης, ως ανεπιθύμητα πρόσωπα (persona non grata) στην Τουρκία, εξαιτίας της υποστήριξής τους στον κρατούμενο Οσμάν Καβάλα.

Η εξαγγελία είχε ερμηνευθεί από αναλυτές ως προάγγελος σημαντικής διπλωματικής κρίσης αφού οι πρέσβεις των ΗΠΑ, του Καναδά, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Δανίας, της Νορβηγίας, της Σουηδίας, της Φινλανδίας, της Ολλανδίας και της Νέας Ζηλανδίας θα εξαναγκάζονταν να φύγουν από την Τουρκία. Εξάλλου δεν είναι τυχαία η έντονη αντίδραση του προέδρου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Νταβίντ Σασόλι που έκανε λόγο για «στροφή προς τον αυταρχισμό».
 
Όμως το απόγευμα της Δευτέρας ο Τούρκος Πρόεδρος ανακοίνωσε πως οι απεσταλμένοι των κρατών αυτών προέβησαν σε διορθωτικές δηλώσεις που όπως είπε «δείχνουν ότι έκαναν ένα βήμα πίσω από τη συκοφαντία εναντίον της χώρας μας». «Θα είναι πιο προσεκτικοί στο εξής», συμπλήρωσε. Οπότε προς το παρόν, ο ακτιβιστής Οσμάν Καβάλα φαίνεται ότι θα παραμείνει στη φυλακή, παρά την απόφαση περί του αντιθέτου του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. 

Πάντως η είδηση στα μεγάλα Δυτικά ΜΜΕ δεν «παίζει» ως οπισθοχώρηση των δέκα κρατών της Δύσης. «Ο Ερντογάν παίρνει πίσω την απειλή να εκδιώξει τους Δυτικούς διπλωμάτες» είναι ο τίτλος της Deutsche Welle. «Η λίρα της Τουρκίας πραγματοποίησε αλματώδη άνοδο και τα ομόλογα ξέφυγαν από τα χαμηλά πολλών μηνών μετά την αποδοχή από τον Πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν τη Δευτέρα των δηλώσεων από διάφορες Δυτικές πρεσβείες που άνοιξαν το δρόμο για αποκλιμάκωση των διπλωματικών γεγονότων», έγραψε το Reuters. 

Πώς φτάσαμε στο «παρά 5» μιας διπλωματικής κρίσης

«Έχω διατάξει τον υπουργό των Εξωτερικών να κηρύξει αυτούς τους δέκα πρέσβεις ως persona non-grata το συντομότερο δυνατό», είπε ο Ερντογάν το Σάββατο σε συγκέντρωση οπαδών του στο Εσκίσεχίρ. Δεν έδωσε ωστόσο σαφές χρονοδιάγραμμα. Τουναντίον είπε ότι «Θα αναγνωρίζουν, θα κατανοούν και θα γνωρίζουν την Τουρκία. Την ημέρα που δε θα γνωρίζουν ή δε θα καταλαβαίνουν την Τουρκία, θα φύγουν», είπε ο Τούρκος Πρόεδρος. 

Η κίνηση αξιολογήθηκε από αναλυτές άκρως σοβαρή αφού η κήρυξη ενός διπλωμάτη ως «persona non-grata» από μια χώρα ισοδυναμεί με το πρώτο βήμα για την αποχώρησή του από τη χώρα αυτή. Είναι επίσης ιδιαίτερα σπάνιο, μια χώρα, εν προκειμένω η Τουρκία, να κηρύσσει ως ανεπιθύμητους ταυτόχρονα πρέσβεις δέκα χωρών, με επτά από τις οποίες είναι θεωρητικά σύμμαχος στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ.

Αναλυτές από το εξωτερικό είχαν ερμηνεύσει πίσω από την κίνηση αυτή του Ερντογάν προσπάθεια αλλαγής της ατζέντας για το εσωτερικό της χώρας όπου η πτώση της λίρας είναι συνεχής αλλά όχι μόνο.  

Γιατί ο Καβάλα είναι τόσο σημαντικός

Ο Οσμάν Καβάλα είναι ένας επιχειρηματίας και ακτιβιστής, βραβευμένος από διεθνείς οργανισμούς για την προσφορά του στην αρχαιολογία και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Μεταξύ άλλων, έχει θητεύσει στο διοικητικό συμβούλιο του τουρκικού παραρτήματος της Open Society Foundation, του ιδρύματος που έχει ιδρύσει ο δισεκατομμυριούχος Τζορτζ Σόρος.

Ο Καβάλα φυλακίστηκε το 2017, ως ύποπτος για εμπλοκή στη χρηματοδότηση των διαδηλώσεων στο Πάρκο Γκεζί το 2013 και της απόπειρας πραξικοπήματος τον Ιούλιο του 2016. Έκτοτε κρατείται χωρίς να έχει καταδικαστεί για κάποιο αδίκημα και ο ίδιος αρνείται τις κατηγορίες. Το 2019 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αποφάσισε υπέρ της απελευθέρωσής του κρίνοντας την κράτησή του ως πολιτική και σε παράβαση της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Με αυτά τα δεδομένα, οι δέκα χώρες ζήτησαν την απελευθέρωσή του και ως απάντηση, ο Τούρκος Πρόεδρος ανακοίνωσε πως θεωρεί τους πρέσβεις τους ανεπιθύμητους.   

Ο ηγέτης του αντιπολιτευόμενου Δημοκρατικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου  ερμήνευσε την κίνηση Ερντογάν ως μια κίνηση αντιπερισπασμού. «Το κίνητρο πίσω από αυτές τις κινήσεις δεν είναι να προστατέψει το εθνικό συμφέρον αλλά να δημιουργήσει τεχνητούς λόγους για την καταστροφή της οικονομίας», είχε γράψει στο Twitter.

Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και το ρεπορτάζ της ανταποκρίτριας στην Κωνσταντινούπολη του αμερικανικού ραδιοφώνου NPR. «Πρόκειται για μια προσπάθεια να αποσπάσει την προσοχή από τα εγχώρια πολιτικά δρώμενα. Η Τουρκία βρίσκεται ακόμα στη μέση μιας μεγάλης οικονομικής κρίσης πάνω στην τουρκική λίρα. Επιδεινώθηκε αυτή την εβδομάδα, όταν ένας οικονομικός βραχίονας των G7 αξιολόγησε αρνητικά την Τουρκία, λέγοντας ότι δεν έχει κάνει αρκετά για την καταπολέμηση του ξεπλύματος μαύρου χρήματος. Και ιστορικά ο Ερντογάν έχει επιλέξει να ανοίξει μέτωπο με τη Δύση όταν νιώθει ότι βρίσκεται αμυνόμενος», ανέφερε η δημοσιογράφος Ντούρι Μπουσκάρεν. 

Πάντως διπλωματικές πηγές αλλά και ηγέτες από τα δέκα κράτη δήλωναν κατά τη διάρκεια του σαββατοκύριακου πως δεν έχουν λάβει καμία επίσημη πληροφόρηση σχετικά με πιθανή υλοποίηση της διαταγής Ερντογάν. Αποδείχθηκε ότι κάτι τέτοιο δεν χρειάστηκε ποτέ.