Όταν ο Robert Woods, πρώην αστυνομικός από το Λίβερπουλ, έπιασε δουλειά στις αρχές του 2006 ως προϊστάμενος συμμόρφωσης της παγκόσμιας υπεράκτιας δικηγορικής εταιρείας Appleby, ενός τμήματος που στις επιχειρήσεις έχει ως έργο τη διασφάλιση της νομικής και ηθικής ακεραιότητας της εταιρείας, προσχώρησε σε έναν οργανισμό που αντιμετώπιζε προβλήματα.

Για παράδειγμα, στα βιβλία του γραφείου της Αppleby στα Κέιμαν, όπου ο Woods έπιασε δουλειά, υπήρχαν περισσότεροι από 600 πελάτες με την επισήμανση «μη συμμορφούμενοι». Αυτό σημαίνει ότι η υπεράκτια εταιρεία δεν διέθετε τα τρέχοντα στοιχεία ταυτότητας, πληροφορίες επικοινωνίας ή άλλα δεδομένα που θα τη βοηθούσαν να διασφαλίσει ότι δεν δημιουργεί «εταιρείες-κέλυφος» και άλλες δομές για εγκληματίες ή διεφθαρμένους πολιτικούς. Μέσα σε μία πενταετία ο Woods ανελίχθηκε στη δικηγορική εταιρεία παίρνοντας τη θέση του διευθυντή του Τμήματος Συμμόρφωσης. Ωστόσο, τα πράγματα δεν είχαν βελτιωθεί και πολύ. Τουλάχιστον αυτό καταδεικνύει μια παρουσίαση που ετοίμασε ο ίδιος στα τέλη του 2011. Η 44 σελίδων παρουσίασή του, στην οποία είχε χρησιμοποιήσει εικόνες από τη «μαφιόζικη» σαπουνόπερα του ΗBO «Τhe Sopranos», κατέγραφε μερικά απογοητευτικά στοιχεία από την πρόσφατη ιστορία της Αppleby. Σε ένα σλάιντ υπό τον τίτλο «Aδικήματα χρηματοδότησης της τρομοκρατίας» οι σημειώσεις του έγραφαν: «Εχουμε μια υπόθεση αυτή την περίοδο, όπου καθόμαστε πάνω σε 400.000 δολάρια, τα οποία είναι σίγουρα μολυσμένα χρήματα, και δεν είναι καθόλου εύκολο να τη διαχειριστείς».

Σε μια άλλη υπόθεση οι σημειώσεις του υπονοούσαν ότι η Appleby έστησε ένα καταπίστευμα (trust) προκειμένου ένας πελάτης να αγοράσει ακίνητα στο Λονδίνο και ότι δέχτηκε χρήματα εκ μέρους του χωρίς να θέσει κανένα ερώτημα. Η Appleby αργότερα έμαθε, σύμφωνα με την παρουσίαση, ότι το trust ανήκε σε έναν πρώην αξιωματούχο του Πακιστάν που είχε κατηγορηθεί για υπεξαίρεση δημοσίου χρήματος και είχε «διεισδύσει στην επιχείρησή μας με κεφάλαια που φέρονται να είναι προϊόντα διαφθοράς». Η διαρροή των 6,8 εκατομμυρίων εμπιστευτικών εγγράφων αποκαλύπτει πως η Appleby απέτυχε να αποφύγει αμφιλεγόμενους πελάτες, πριν και μετά την παρουσίαση του Woods του 2011. Τα έγγραφα αποκαλύπτουν τις μυστικές «υπεράκτιες ζωές» πολιτικών και απατεώνων και φέρνουν στο φως τις στρατηγικές φοροαποφυγής που ακολουθούν πολυεθνικές όπως η Apple, η Nike και άλλες.

Τα ηλεκτρονικά μηνύματα, τα αρχεία πελατών, τα τραπεζικά και δικαστικά έγγραφα, καθώς και άλλοι φάκελοι ελήφθησαν από τη γερμανική εφημερίδα Süddeutsche Zeitung. Στη συνέχεια τα μοιράστηκαν με τη Διεθνή Σύμπραξη Ερευνητών Δημοσιογράφων (ICIJ) και άλλους οργανισμούς μέσων ενημέρωσης. Τα έγγραφα αυτά αντιπροσωπεύουν τις εσωτερικές λειτουργίες της Appleby από τη δεκαετία του 1950 έως το 2016. Τα αρχεία περιλαμβάνουν έγγραφα από τις επιχειρησιακές μονάδες της Appleby, οι οποίες έγιναν ανεξάρτητες το 2016 υπό την επωνυμία Estera.

Η Appleby δεν παρείχε στο ICIJ απαντήσεις στις λεπτομερείς ερωτήσεις που της τέθηκαν. Αντ’ αυτού, εξέδωσε διαδικτυακά μια ανακοίνωση προς τα μέσα ενημέρωσης, αναφέροντας ότι η Appleby έχει δεσμευθεί [να λειτουργεί] σε υψηλά στάνταρντ. Έπειτα από διεξοδική και ενδελεχή έρευνα, η Appleby είπε ότι αρνείται οποιουσδήποτε ισχυρισμούς περί ατασθαλιών από την εταιρεία και τους πελάτες της.

Η Appleby δήλωσε: «Είμαστε μια υπεράκτια δικηγορική εταιρεία που συμβουλεύει τους πελάτες της να διεξάγουν τις δραστηριότητές τους με θεμιτούς και νόμιμους τρόπους. Δεν ανεχόμαστε την παράνομη συμπεριφορά. Είναι αλήθεια ότι δεν είμαστε αλάνθαστοι. Οταν διαπιστώνουμε ότι έχουν συμβεί λάθη, ενεργούμε γρήγορα για να τα διορθώσουμε και προβαίνουμε στις απαραίτητες ειδοποιήσεις προς τις αρμόδιες Αρχές».

Η Appleby, η οποία ιδρύθηκε στις Βερμούδες, είναι μία από τις πλέον περίβλεπτες υπεράκτιες δικηγορικές εταιρείες παγκοσμίως. Παρόλο που η Appleby δεν είναι φορολογικός σύμβουλος, η εταιρεία, η οποία λειτουργεί εδώ και 119 χρόνια, είναι κορυφαίο μέλος ενός παγκόσμιου δικτύου δικηγόρων, λογιστών, τραπεζιτών και άλλων υπευθύνων που δημιουργούν και διαχειρίζονται υπεράκτιες εταιρείες και τραπεζικούς λογαριασμούς για πελάτες που επιθυμούν να αποφύγουν τη φορολόγηση ή να διατηρήσουν τα οικονομικά τους στο σκοτάδι.

Εκτός από την παροχή βοήθειας για τη δημιουργία «εταιρειών-κέλυφος», καταπιστευμάτων (trusts) και άλλων υπεράκτιων οντοτήτων, η δικηγορική φίρμα έχει και διάφορες θυγατρικές εταιρείες που σχεδιάζουν διαθήκες, δίνουν δικαστικούς αγώνες για πελάτες που εμπλέκονται σε εργατικά ατυχήματα, ασκούν αγωγές διαζυγίου και συμβουλεύουν επιχειρήσεις. Οι Βορειοαμερικανοί αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος του πελατολογίου της Appleby.

Η Appleby βλέπει τον εαυτό της ως ηγέτιδα δύναμη της υπεράκτιας βιομηχανίας, αποδεικνύοντας στον κόσμο ότι αυτή η βιομηχανία μπορεί να λειτουργήσει καθαρά και επαγγελματικά. «Παρέχουμε καινοτόμες, έγκαιρες και ηθικές συμβουλές» αναφέρει η εταιρεία στο οκτασέλιδο φυλλάδιό της.

Συναντά σημαντικούς πελάτες της σε κοκτέιλ, δείπνα και τραπέζια συνεδριάσεων. Πολλοί από αυτούς είναι κορυφαίες τράπεζες και εταιρείες λογιστικής, όπως οι KPMG, Ernst & Young και PricewaterhouseCoopers. Στα Νησιά Κέιμαν οι μισοί από τους 20 πρώτους πελάτες της Appleby για το 2014 ήταν επενδυτικές εταιρείες και μεγάλες τράπεζες, όπως η Citigroup, η Bank of America, η HSBC, η Credit Suisse και η Wells Fargo.

Όταν το ICIJ και τα συνεργαζόμενα μέσα ενημέρωσης ξεκίνησαν να δημοσιεύουν την έρευνα των Panama Papers τον Απρίλιο του 2016, όσοι προωθούσαν τις offshore υπηρεσίες προσπάθησαν να υποβαθμίσουν τη σπουδαιότητα του θέματος. Είπαν ότι το δικηγορικό γραφείο Mossack Fonseca, με έδρα τον Παναμά, που βρέθηκε στο επίκεντρο του σκανδάλου, ήταν στο περιθώριο.

«Η Mossack Fonseca αντιπροσωπεύει έναν από τους τελευταίους προμαχώνες ενός σκιώδους διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος που πολύ γρήγορα παύει να υπάρχει», ανέφερε το περιοδικό Wealth Management.

Ωστόσο, τα εσωτερικά αρχεία της Appleby δείχνουν ότι ακόμα και όταν υπεράκτιες δικηγορικές εταιρείες καταβάλλουν προσπάθειες και επενδύουν μεγάλα χρηματικά ποσά για να παραμείνουν ευπόληπτες, το καθεστώς μυστικότητας και το δέλεαρ του οικονομικού κέρδους στην καρδιά της σκιώδους οικονομίας κάνει δύσκολο για τους εργαζόμενους στη βιομηχανία των οffshore να αποφύγουν να κάνουν δουλειές με εγκληματίες, διεφθαρμένους πολιτικούς και άλλους αμφιλεγόμενους πελάτες.

«ΤΟ ΞΕΠΛΥΜΑ ΧΡΗΜΑΤΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΒΡΩΜΙΚΟ ΕΓΚΛΗΜΑ» έγγραφαν με κεφαλαία οι σημειώσεις του Woods στην παρουσίαση του 2011. «ΥΠΑΡΧΕΙ ΠΑΝΤΑ ΕΝΑ ΘΥΜΑ ΣΤΟ ΚΑΤΩ ΜΕΡΟΣ ΤΟΥ ΣΩΡΟΥ ΚΑΙ ΕΝΑΣ ΠΛΟΥΣΙΟΣ ΣΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ».

Ο Woods, ο οποίος εξακολουθεί να είναι διευθυντής συμμόρφωσης της Appleby, όταν το ICIJ τον ρώτησε πόσο, κατά την άποψή του, η εταιρεία βελτίωσε τις πρακτικές ελέγχου των πελατών από το 2011, αρνήθηκε να σχολιάσει.

ΜΑΓΙΚΟΣ ΚΥΚΛΟΣ

Η Appleby ιδρύθηκε το 1898 στη βρετανική αποικία των Βερμούδων ως ιδιωτικό γραφείο του Maj Reginald Woodifield Appleby, ενός τύπου που του άρεσε να πίνει τσάι, να παίζει κρίκετ και να κάνει σκοποβολή. Ο Αppleby έγινε μέλος του Κοινοβουλίου του νησιού και μάλιστα είχε χριστεί ιππότης «για τη δημόσια προσφορά του στις Βερμούδες». Ήταν τέτοια η επιρροή του, που όταν κάποια στιγμή έφυγε για διακοπές στην Αγγλία, η τοπική εφημερίδα προέβλεψε ότι κατά τη διάρκεια της απουσίας του θα αυξηθεί η εγκληματικότητα.

Όταν το νομοθετικό σώμα των Βερμούδων συναντήθηκε τον Ιούλιο του 1940 για να συζητήσει δημοσίως τον πρώτο φόρο εισοδήματος στο νησί, ο Major Appleby πήρε ξεκάθαρα θέση κατά της επιβολής του, λέγοντας χαρακτηριστικά πως ευθυγραμμίζεται με όσους «αντιμετωπίζουν όλους τους φόρους εισοδήματος σαν την τελευταία και πιο τελειοποιημένη μορφή βασανιστηρίων», όπως αναφέρει η εφημερίδα The Royal Gazette. Οι Βερμούδες έκτοτε δεν οπισθοδρόμησαν ποτέ. Παρέμειναν μια δικαιοδοσία με μηδενικό φορολογικό συντελεστή τόσο για τους ημεδαπούς όσο και για τους αλλοδαπούς.

Από το 1979, οπότε επεκτάθηκε εκτός των Βερμούδων, η Appleby μετασχηματίστηκε σε έναν παγκόσμιο οργανισμό με περισσότερους από 700 υπαλλήλους σε σχεδόν κάθε μεγάλο φορολογικό παράδεισο, από τα Νησιά Κέιμαν στην Καραϊβική στη Νήσο του Μαν στην Ευρώπη, στον Μαυρίκιο στην Αφρική και στο Χονγκ Κονγκ στην Ασία . «Φαίνεστε σαν τέρας – πράγμα το οποίο είναι καλό!» έγραψε ένας πελάτης το 2013 σε ερωτηματολόγιο για την ικανοποίηση των πελατών από τις υπηρεσίες της δικηγορικής.

Η Appleby έχει λάβει βραβεία ως «Η Υπεράκτια Δικηγορική Εταιρεία της Χρονιάς» και αποκαλείται από όσους γνωρίζουν τη βιομηχανία εκ των έσω ως μέρος του λεγόμενου «Υπεράκτιου Μαγικού Κύκλου», μιας άτυπης ομάδας που αποτελείται από τις μεγαλύτερες υπεράκτιες δικηγορικές εταιρείες του κόσμου που ανταγωνίζονται μεταξύ τους. Πρώην υπάλληλοί της, οι οποίοι υπηρετούν ως βουλευτές, δικαστές και κυβερνητικοί αξιωματούχοι χρησιμοποίησαν την η τεχνογνωσία της Appleby για να συνταχθούν νόμοι που διέπουν τις υπεράκτιες επιχειρήσεις. Το ίδιο συνέβη και σε τουλάχιστον μία δικαιοδοσία με χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές, τις Νήσους Κουκ.

Για να φτιάξει τη δημόσια εικόνα της, η δικηγορική γίνεται χορηγός στο Αmerica’s Cup (σ.σ.: ένα δημοφιλές πρωτάθλημα ιστιοπλοΐας στην Αμερική), σε οικογενειακούς μαραθωνίους τρεξίματος 5Κ, ή ακόμα και σε εκδηλώσεις για την πώληση κέικ. Σε ό,τι αφορά το διαφημιστικό της υλικό, η Appleby προβάλλει το έργο της σε καλοπροαίρετες δεσμεύσεις της, όπως η συμβολή της στην ανάκτηση χρημάτων από την οικογένεια του πρώην Νιγηριανού δικτάτορα Sani Abacha και η διαχείριση ενός ταμείου πολλών εκατομμυρίων δολαρίων για την υποστήριξη νοσηλευτών που θεραπεύουν τον ιό Ebola στη Δυτική Αφρική.

Οι πελάτες της περιλαμβάνουν πριγκίπισσες, πρωθυπουργούς και αστέρια του Χόλιγουντ. Η Appleby εργάστηκε για μερικούς από τους πλουσιότερους ολιγάρχες του κόσμου από τη Ρωσία, τη Μέση Ανατολή, την Ασία και την Αφρική. Σύμφωνα με εσωτερικό σημείωμα στο γραφείο της δικηγορικής στις Βερμούδες, περισσότερες από μία στις 10 επιχειρήσεις είχαν δεσμούς με πελάτες που είχαν συνδέσεις με την πολιτική, συμπεριλαμβανομένων πολιτικών, οικογενειών τους ή στενών συνεργατών τους. Πολλοί πελάτες της που είχαν υψηλό προφίλ, διαχειρίζονταν από ξεχωριστές ειδικές ομάδες της Αppleby με εμπειρία στα καταπιστεύματα (trust). Τον Απρίλιο του 2016, η Appleby ανακοίνωσε την πώληση του πλέον κερδοφόρου βραχίονα της εταιρείας που διαχειριζόταν τα trusts, τα ιδιωτικά αεροσκάφη και άλλα περιουσιακά στοιχεία της παγκόσμιας ελίτ. Η Appleby και η νέα εταιρεία, η Estera, παραμένουν κοντά. Ορισμένοι πρώην υπάλληλοι της Appleby εργάζονται τώρα για την Estera έχοντας την ίδια διεύθυνση γραφείου που είχαν και πριν.

Η συνταγή της επιτυχίας της Appleby λειτούργησε και για τους πελάτες της. Η Appleby δηλώνει περισσότερα από 100 εκατομμύρια δολάρια έσοδα ετησίως. Οι πελάτες της τη χαρακτηρίζουν ως «σκληρά εργαζόμενη» και «φιλική». Ένας ικανοποιημένος πελάτης φέρεται να είπε χαρακτηριστικά στην Appleby ότι το «brand της είναι λίγο σαν να είσαι εγκλωβισμένος στη μέση της Αφρικής και να βλέπεις να προσγειώνεται ένα αεροπλάνο της BA [British Airways]. Ξέρεις ότι θα φύγεις από εκεί».

Και η ίδια η Appleby έχει εμπιστοσύνη στις δυνάμεις της. Ημέρες μετά τη δημοσίευση των Panama Papers, πέρυσι, η Appleby απέρριψε την προσφορά εταιρείας παροχής συμβουλών διαχείρισης κινδύνου που αφορούσε σε ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Η δικηγορική εταιρεία αρνήθηκε, εξηγώντας ότι έχει «εξαιρετικά ισχυρούς» ελέγχους. «Δεν έχουμε την ανάγκη τις συνεδρίες σας αυτήν τη φορά».

Η ΚΑΥΤΗ ΠΑΤΑΤΑ

Στις 29 Ιουνίου του 1993, με τις μνήμες από τις μάχες των Αμερικανικών στρατευμάτων στο Κουβέιτ να είναι ακόμα νωπές, υποεπιτροπή της Βουλής των Αντιπροσώπων στις ΗΠΑ, συνεδρίασε για να συζητήσει το πρόγραμμα του πυρηνικών όπλων του Ιράκ. Το Ιράκ είχε καταστρατηγήσει τη συμφωνία να επιτρέψει σε επιθεωρητές των Ηνωμένων Εθνών να εξετάσουν το απόθεμα της χώρας και οι διεθνείς ανησυχίες ήταν έντονες.

«Το Ιράκ εξακολουθεί να καμαρώνει τη στρατιωτική του δύναμη, σφαγιάζοντας τους πολίτες του στο Βορρά και τους ιρακινούς σιίτες στα Νότια», δήλωσε το μέλος του κογκρέσου των δημοκρατικών της Καλιφόρνια Tom Lantos στις αρχικές παρατηρήσεις λίγο μετά τις 10 π.μ. εκείνη την ημέρα.

Ο Lantos κατέθεσε μια αναφορά από το προσωπικό της υποεπιτροπής του. Μεταξύ των διαπιστώσεων ήταν ότι η Crescent Petroleum, μια μεγάλη ιδιωτική πετρελαϊκή εταιρεία, ερευνήθηκε από τις αρχές των ΗΠΑ για να διαπιστωθεί εάν ήταν «εταιρεία βιτρίνα» για τον Ιράκινό Πρόεδρο Σαντάμ Χουσεΐν. Η Crescent ενδεχομένως δεν κατασκεύαζε η ίδια όπλα, ανέφερε η έκθεση, αλλά «σίγουρα ήταν συνδεδεμένη με τη βασική ιρακινή οργάνωση που το έκανε». Η Crescent, τότε όπως και τώρα, αρνήθηκε ότι έχει διαπράξει αδίκημα.

Στις 29 Ιουνίου εκείνου του χρόνου, η ακρόαση είχε μεταδοθεί ζωντανά στις ΗΠΑ. Ωστόσο καθώς φαίνεται το γραφείο της Αppleby στις Βερμούδες δεν πήρε είδηση τι συνέβαινε.

Η Crescent Petroleum, η οποία ανήκει στον Abdul Hameed Dhia Jafar, ήταν πελάτης της Appleby από το 1984. Για σχεδόν 30 χρόνια, η σχέση της Appleby με την Crescent ήταν ομαλή, σύμφωνα με τα αρχεία της δικηγορικής εταιρείας. Μόνο όταν η Crescent Petroleum ζήτησε νομική βοήθεια από την Appleby για την αναδιάρθρωση της εταιρείας το 2013, η δικηγορική συνειδητοποίησε για πρώτη φορά την ιστορία με το Ιράκ – συμπεριλαμβανομένου του γεγονότος ότι ο αδελφός του ιδιοκτήτη ήταν επικεφαλής του προγράμματος πυρηνικών όπλων υπό τον Σαντάμ Χουσεΐν.

«Έχουμε αυτή τη σχέση εδώ και αρκετό καιρό», έγραψε ένας δικηγόρος της Appleby. «Πώς γίνεται να μην το γνωρίζαμε αυτό νωρίτερα»;

Οι κανονισμοί υπό τους οποίους λειτουργούν τα πιο πολυάσχολα γραφεία της Appleby ανά τον κόσμο  ποικίλουν. Εντούτοις, ένα μεγάλο κομμάτι της δουλειάς τους υπόκεινται σε κανόνες που απαιτούν από τους παρόχους υπηρεσιών σε υπεράκτιες εταιρείες, όπως η Αppleby, να έχουν στην κατοχή τους και να τηρούν ακριβή αρχεία για το ποιος χρησιμοποιεί τις υπηρεσίες τους, για ποιους σκοπούς και από πού προέρχονται τα χρήματα.

Ένας ακόμα πελάτης που φαίνεται ότι πέρασε απαρατήρητος από την Appleby ήταν ο Ayre Laniado, διευθυντής και συνιδιοκτήτης της Omega Diamonds, μιας βελγικής εταιρείας που δραστηριοποιείται στο χρηματιστήριο διαμαντιών της Αμβέρσας. Τον Μάιο του 2013, τα βελγικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι η Omega Diamonds είχε συμφωνήσει να πληρώσει περίπου 200 εκατομμύρια δολάρια για να έρθει σε συμβιβασμό έπειτα από ισχυρισμούς ότι η εταιρεία δεν είχε δηλώσει εισόδημα από αφρικανικά διαμάντια. Η Omega δεν παραδέχτηκε την ευθύνη και από την άλλη, η υπόθεση δεν αφορούσε προσωπικά τον Laniado. Μήνες αργότερα, η Appleby δέχθηκε δύο πληρωμές από τον Laniado ύψους 5.000 δολαρίων στον τραπεζικό λογαριασμό της δικηγορικής εταιρείας για λογαριασμό ενός υπεράκτιου καταπιστεύματος (trust).

Αργότερα, όταν ο Laniado ήθελε να δημιουργήσει ένα νέο καταπίστευμα, ένας υπάλληλος της Appleby παρά το γεγονός ότι είχαν περιέλθει στην αντίληψή του τα δημοσιεύματα για τα νομικά προβλήματα της εταιρείας, έδωσε το πράσινο φως στη δικηγορική για να συνεργαστεί μαζί του.

Η Appleby δημιούργησε το νέο καταπίστευμα τον Απρίλιο του 2014.

Όταν ο Woods, ο διευθυντής συμμόρφωσης της Appleby, το ανακάλυψε τρεις μήνες μετά, ήταν αναστατωμένος. «Αυτό έχει τη δομή ενός καταπιστεύματος και οι κατηγορίες είναι εξαιρετικά σοβαρές και σχετίζονται με τα ματωμένα διαμάντια» έγραψε σε έναν συνάδελφό του τον Ιούλιο του 2014. «Γιατί δεν με ενημέρωσε κανείς γι’ αυτό πριν δοθεί το πράσινο φως;;»

Παρά τις ανησυχίες του Woods, η Appleby διατήρησε τον Laniado ως πελάτη.

Ο Woods συμφώνησε ότι «ενώ ο Laniado θεωρείται πελάτης «υψηλού κινδύνου» (λόγω συμμετοχής του στη βιομηχανία διαμαντιών), έχουμε αρκετούς καθησυχαστικούς παράγοντες και πληροφορίες ώστε να είμαστε άνετοι με αυτήν τη δραστηριότητα. Στην πραγματικότητα θα μπορούσε γενικά να είναι μια καλή δουλειά».

Ωστόσο, επέπληξε τους συναδέλφους του, διότι αυτό που συνέβη σηματοδοτούσε μια «αποτυχία των διαδικασιών μας». Προειδοποίησε, δε, ότι οι επιχειρησιακές μονάδες της δικηγορικής, όπως η Appleby Trust (Cayman) Limited, δεν πρέπει να αφήνουν την αναζήτηση για γρήγορα κέρδη να επισκιάζουν την ανάγκη να ακολουθηθούν οι κανόνες. Αυτοί οι κανόνες απαιτούσαν από την Αppleby να κάνει εκτίμηση του κινδύνου από τη συνεργασία με τον Laniado και να γνωρίζει ποιος ήταν και τι ήθελε να κάνει με την υπεράκτια εταιρεία.

«Ο,τι έγινε, έγινε, αλλά προχωρώντας προς τα εμπρός και ενώ παραμένουμε εμπορικοί, σας παρακαλώ να προσπαθήσουμε να διασφαλίσουμε ότι δεν παρασυρόμαστε από το κέρδος» γράφει ο Woods.  «Η δικηγορική πρέπει να γνωρίζει πως, παρ’ ότι έρχονται κέρδη, η εταιρεία Trust φέρει σημαντικό κίνδυνο (…) Η Trust Co πρέπει να γνωρίζει ότι στο τέλος της ημέρας, εάν όλα πάνε στραβά, θα μείνουν με μια «καυτή πατάτα» στα χέρια» (σ.σ.: ο Woods χρησιμοποιεί την έκφραση «steaming turd», η οποία στα ελληνικά θα μεταφραζόταν ως «αχνιστή κοπριά»).

Η Appleby, σύμφωνα με τα εσωτερικά αρχεία της εταιρείας, στις αρχές του 2016 εξακολουθούσε να ενεργεί ως διαχειρίστρια του καταπιστεύματος του Laniado.

Ο Woods και η Αppleby δεν απάντησαν σε συγκεκριμένα αιτήματα για να σχολιάσουν.

Ο Laniado δεν απάντησε στα επανειλημμένα αιτήματα του ICIJ για να σχολιάσει. Ο Laniado είχε δηλώσει στο παρελθόν ότι δεν είχε εμπλακεί ποτέ με ματωμένα διαμάντια.

Στις καθημερινές της δραστηριότητες η Appleby χρησιμοποιεί ένα λογισμικό σχεδιασμένο για να ελαχιστοποιεί το ανθρώπινο λάθος και να εντοπίζει πελάτες υψηλού κινδύνου. Το εγχειρίδιο της επιχείρησης απαιτεί από τους υπαλλήλους να ελέγχουν πιθανούς πελάτες μέσω μιας διεξοδικής αναζήτησης στο Διαδίκτυο, καθώς και να ενημερώνουν τα αρχεία για κάθε πελάτη που συνδέεται με την πολιτική μία φορά τον χρόνο. Η επιχείρηση και οι θυγατρικές της διενήργησαν εσωτερικούς ελέγχους και διατήρησαν λίστες για «προβληματικές» εταιρείες, όπως τις χαρακτηρίζουν, ενώ εισήγαγαν και «κίτρινες κάρτες» για να διασφαλίσουν ότι οι πληροφορίες της εταιρείας ήταν ακριβείς.

Οι έλεγχοι αυτοί λειτούργησαν. Για παράδειγμα, το γραφείο της Appleby στις Βρετανικές Παρθένους Νήσους απέρριψε τη συνεργασία με τον Boris Shemyakin, έναν Ρώσο μεγιστάνα ακινήτων, όταν έπειτα από έρευνα στο Διαδίκτυο βρέθηκε ότι είχε παραπεμφθεί σε δίκη στη Ρωσία με την κατηγορία της συμμετοχής σε απάτη πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων. Εκείνος αρνείται τις κατηγορίες. Η δικηγορική εταιρεία επίσης αρνήθηκε να συνεργαστεί με την παγκόσμια λογιστική εταιρεία Ernst & Young όταν εκείνη προσέγγισε την Appleby για να παράσχει πιθανή βοήθεια στην αγορά δύο αεριωθούμενων αεροσκαφών Gulfstream αξίας 20 εκατομμυρίων δολαρίων για τους δύο γιους ενός πρώην υπουργού του Αζερμπαϊτζάν και ενός άνδρα ονόματι Manouchehr Khangah. Η Appleby έλεγξε τη βάση δεδομένων των αμερικανικών διπλωματικών τηλεγραφημάτων στα WikiLeaks και έμαθε ότι μία από τις επαφές της αμερικανικής πρεσβείας αναφερόταν στον Khangah ως «αχυράνθρωπο» ενός πρώην πολιτικού, που όπως αναφερόταν στα διπλωματικά τηλεγραφήματα ήταν επικεφαλής «μίας από τις πιο διεφθαρμένες επιχειρήσεις στο Αζερμπαϊτζάν». Η Αppleby απέρριψε τη δουλειά.

Δεν κατέστη δυνατή η επικοινωνία με τον Κhangah για να σχολιάσει. Η Εrnst & Young δήλωσε ότι δεν μπορεί να σχολιάσει μεμονωμένα θέματα, αλλά ότι «έχει δεσμευθεί για τη χρηματοοικονομική, νομική και κανονιστική συμμόρφωση σε όλες της τις δραστηριότητες».

Η Appleby γνώριζε τους κινδύνους. Στο κέντρο παρουσίασης, που ετοιμάστηκε το 2012 για μια εκπαιδευτική συνάντηση στις Βερμούδες, δέσποζε μια γκρίζα ταφόπλακα με το όνομα «Arthur Andersen». Αυτή ήταν μια αναφορά στο ελεγκτικό γραφείο που καταδικάστηκε επειδή κατέστρεψε έγγραφα που σχετίζονταν με έρευνα για την κατάρρευση του ενεργειακού κολοσσού Enron.

Η παρουσίαση υπονοούσε ότι εάν η δικηγορική δεν βελτίωνε τον τρόπο με τον οποίο παρακολουθούσε τους πελάτες της, οι υπάλληλοί της ενδεχομένως θα είχαν την τύχη των άλλων που πιάστηκαν σε μεγάλα οικονομικά σκάνδαλα: του David Duncan,  πρώην ορκωτού ελεγκτή της Andersen, που κρίθηκε ένοχος για παρεμπόδιση της δικαιοσύνης, και του Raj Rajaratnam, διευθυντή hedge fund, ο οποίος απεικονιζόταν (στην παρουσίαση) με χειροπέδες, καθώς οι πράκτορες του FBI τον μετέφεραν κατά τη διάρκεια της δίκης του για απάτη πολλών εκατομμυρίων δολαρίων.

«Είμαστε εκτεθειμένοι» έγραφε η παρουσίαση. «Αυτό δεν είναι το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε».

Μεταξύ του 2005 και του 2015 περισσότεροι από δώδεκα εσωτερικοί και κανονιστικοί έλεγχοι των γραφείων της Appleby στη Νήσο Μαν, στις Νήσους Κέιμαν, στις Βρετανικές Παρθένους Νήσους, στις Βερμούδες και στο Λονδίνο εντόπισαν παρατυπίες που θα μπορούσαν να μπλέξουν την Appleby σε δικαστικές μάχες και να έχουν «σοβαρές συνέπειες, οικονομικές και στο γόητρο [της εταιρείας]».

Ένας έλεγχος του 2005 από τη Χρηματοοικονομική Αρχή των Βερμούδων απαιτούσε από το καταπίστευμα της Appleby να βελτιώσει 21 ελλείψεις στη λειτουργία της και να ενημερώσει τα αρχεία των πελατών της με ακριβή στοιχεία διαβατηρίων, διευθύνσεις και την προέλευση του πλούτου τους. Αργότερα, παρά τις βελτιώσεις, ο τότε επικεφαλής του Τμήματος Συμμόρφωσης της Αppleby, Ian Patrick, έγραφε: «Συνεχίζω να πιστεύω πως θα απαιτηθεί τεράστια προσπάθεια προκειμένου να θεωρηθούμε παγκόσμιος ηγέτης στις offshore, από την άποψη της συμμόρφωσης».

Τον επόμενο χρόνο, εσωτερικός έλεγχος του Patrick στο γραφείο των Βρετανικών Παρθένων Νήσων εξέτασε τον φάκελο 45 πελατών και βρήκε πως μόνο ένας εξ αυτών πληρούσε τα πρότυπα της Appleby. Aπό τους ελέγχους που διενήργησε σε πέντε γραφεία εκείνη την περίοδο ο Patrick ανέφερε ότι μόνο το γραφείο του Ηong Kong τηρούσε τα αρχεία του σε καλή κατάσταση.

Το 2008 εσωτερικός έλεγχος στα γραφεία του Τrust της Appleby στα Κέιμαν βρήκε ότι σε περισσότερα από τα μισά στοιχεία που βρίσκονταν υπό εξέταση υπήρχε υψηλός κίνδυνος να παραβιάζονται νόμοι αλλά και το πρωτόκολλο λειτουργίας της ίδιας της Appleby.

Μια ανασκόπηση του 2012 από τις ρυθμιστικές Αρχές των Βρετανικών Παρθένων Νήσων βρήκε «τρύπες» στις διαδικασίες συναλλαγής της Appleby με υψηλού ρίσκου πολιτικά πρόσωπα και συνεργάτες τους. Εσωτερικός δειγματοληπτικός έλεγχος του 2015 του γραφείου της Νήσου Μαν αποκάλυψε και άλλα προβλήματα, μεταξύ των οποίων μια υπεράκτια εταιρεία, στην οποία συνιδιοκτήτης ήταν Παλαιστίνιος αξιωματούχος, για την οποία η Appleby δεν είχε λεπτομερείς πληροφορίες για δάνειο ύψους 11,2 εκατομμυρίων δολαρίων.

Όταν η Χρηματοοικονομική Αρχή των Βερμούδων έλεγξε θυγατρική της Appleby τον Οκτώβριο του 2014, διαπίστωσε «βασικές ή εξαιρετικά σημαντικές» αδυναμίες σε εννέα τομείς. Σχεδόν οι μισοί -46%- φάκελοι που εξετάστηκαν από την Αρχή δεν διέθεταν πληροφορίες σχετικά με την προέλευση των χρημάτων που διαχειριζόταν η Appleby για τους πελάτες της. Δεν υπήρχε «καμία απόδειξη» ότι η Appleby εντόπισε κινδύνους νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες και χρηματοδότησης της τρομοκρατίας, ανέφερε η Αρχή, καθώς και ότι η εταιρεία δεν είχε υιοθετήσει τις συστάσεις προηγούμενων ελέγχων.

«Αυτές οι παραλείψεις έχουν αυξήσει την ανησυχία της Αρχής για το ρυθμιστικό περιβάλλον συμμόρφωσης και ελέγχου της εταιρείας» ανέφερε η υπηρεσία. Τον Οκτώβριο του 2015 ένας διευθυντής της Appleby αποκάλυψε με εμπιστευτικό έγγραφο προς τις ρυθμιστικές Αρχές των Βρετανικών Παρθένων Νήσων ότι το γραφείο της Appleby στις Βερμούδες είχε «ρυθμίσει» πρόστιμο που του είχε επιβληθεί από τις ρυθμιστικές Αρχές των Βερμούδων. Αυτό το έγγραφο το έστειλε παραδεχόμενος ότι είχαν αποτύχει να εφαρμόσουν πολλές από τις συστάσεις της Αρχής, για τη διόρθωση των αδυναμιών του μηχανισμού καταπολέμησης της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Τα εσωτερικά αρχεία της Appleby δείχνουν ότι η εταιρεία είχε βάλει στην άκρη 500.000 δολάρια για το πρόστιμο, ωστόσο η ύπαρξη του πρόστιμου και το μέγεθός του δεν δημοσιοποιήθηκαν ποτέ. Δεν υπήρξε «καμία δημόσια μομφή» έγραφε ο διευθυντής, προσθέτοντας ότι οι ρυθμιστικές Αρχές των Βερμούδων «συμφώνησαν να κρατήσουν το ζήτημα εντελώς ιδιωτικό».

Ένας εκπρόσωπος της Χρηματοοικονομικής Αρχής των Βερμούδων δήλωσε στο ICIJ ότι δεν θα επιβεβαιώσει ούτε θα αρνηθεί τις αποφάσεις εκτέλεσης του προστίμου. Το 2016 ένας εκπρόσωπος του οργανισμού είχε δηλώσει ότι η Αρχή άλλαξε την πολιτική της και ότι πλέον θα δημοσιεύει λεπτομέρειες σχετικά με τα πρόστιμα και άλλες κυρώσεις στο Διαδίκτυο.

«Είμαστε υποκείμενοι σε συχνές ρυθμιστικές επιθεωρήσεις και δεσμευόμαστε να επιτύχουμε τα υψηλά πρότυπα που θέτουν οι ρυθμιστικές Αρχές μας» δήλωσε η Appleby σε δελτίο τύπου που δημοσιεύθηκε έναν μήνα μετά την πρώτη λήψη των ερωτήσεων του ICIJ. «Έχοντας ερευνήσει τους ισχυρισμούς του ICIJ πιστεύουμε ότι είναι αστήρικτοι και βασίζονται στην έλλειψη κατανόησης των θεμιτών και νόμιμων δομών που χρησιμοποιούνται στον τομέα των offshore».

Στην έρευνα συμμετείχαν οι: Frederik Obermaier, Bastian Obermayer, Emilia Diaz-Struck and Rigoberto Carvajal /  Εικονογράφηση: ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΠΑΝΤΑΖΗΣ

Πηγή: Paradisepapers.news247.gr