Ένας όλο και μεγαλύτερος αριθμός ανήλικων κοριτσιών στη Μοζαμβίκη στρέφεται στον γάμο με την ελπίδα της «απόδρασης» από τις οικονομικά εξαθλιωμένες οικογένειες τους.

Η Carlota Domingos κάθεται σε ένα ξύλινο σκαμνί μπροστά από το σπίτι της του ενός μόλις δωματίου, ένα σπίτι φτιαγμένο από λάσπη και άχυρα πάνω στον λόφο που χωρίζει τη Μοζαμβίκη από την ενδοχώρα της Σουαζιλάνδης.

Η 16χρονη Domingos είναι οκτώ μηνών έγκυος και διαζευγμένη. Όταν ο σύζυγός της έχασε τη δουλειά του και εκείνη έμεινε έγκυος, η οικογένειά του την έδιωξε από το σπίτι, δηλώνοντας ότι αδυνατούσε να αναλάβει οικονομικά τη φροντίδα της.

«Δεν μπορούσα να δω τι θα συνέβαινε. Οι άνθρωποι σταμάτησαν να μου μιλάνε. Έχω χάσει ακόμη και τους φίλους μου» λέει η Domingos μιλώντας στο Al Jazeera, με καθαρή, χαμηλή φωνή και το βλέμμα στη γη.

Στη Μοζαμβίκη, τη χώρα των περίπου 25 εκατ. ανθρώπων στα νότια της Αφρικής, η πρακτική των παιδικών γάμων δεν είναι ασυνήθιστη.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της UNICEF, σχεδόν μία στις δύο γυναίκες ηλικίας μεταξύ 20 και 24 παντρεύεται πριν από την ηλικία των 18 ετών.

Η χώρα έχει το δέκατο υψηλότερο ποσοστό παιδικών γάμων στον κόσμο.

Στη Μοζαμβίκη, η νόμιμη ηλικία γάμου είναι τα 18, αλλά εφόσον οι γονείς ή οι κηδεμόνες δίνουν τη συγκατάθεσή τους, η ηλικία «κατεβαίνει» στα 16.

Τα κορίτσια εγκαταλείπουν το σχολείο

Η Domingos παντρεύτηκε στα 15 και έμεινε έγκυος προτού κλείσει τα 16.

Εγκατέλειψε το σχολείο επειδή ο σύζυγός της (ο οποίος ήταν 17 ετών όταν παντρεύτηκαν), την εγκατέλειψε.

«Τώρα είμαι περίπου εννέα μηνών έγκυος. Μπορώ να περπατήσω με δυσκολία, πόσο μάλλον να πάω στη δουλειά ή να παρακολουθήσω τα μαθήματα στο σχολείο. Το τι θα συμβεί θα εξαρτηθεί από την οικογένειά μου. Με δέχτηκαν πίσω», λέει.

Στο σχολείο της πόλης οι δάσκαλοι έχουν συνηθίσει να βλέπουν τις πιο ελπιδοφόρες μαθήτριες τους να εγκαταλείπουν λόγω πρόωρης, ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης ή λόγω γάμου.

«Τουλάχιστον πέντε μαθήτριες σε κάθε τάξη εγκαταλείπουν το σχολείο για αυτούς τους λόγους. Τα κορίτσια παντρεύονται ή μένουν έγκυες σε μια προσπάθεια να ξεφύγουν από τις δύσκολες συνθήκες του πατρικού σπιτιού. Όταν τα τρόφιμα είναι λίγα ή όταν δεν έχουν ρούχα να φορέσουν, γίνεται εύκολο για τους άνδρες να τις εξαπατήσουν και να τις εκμεταλλευθούν» λέει ο διευθυντής του σχολείου EPCDE.

Το σχολείο έχει 253 μαθητές και λιγότερο από τους μισούς είναι κορίτσια. Στις πρώτες τάξεις υπάρχουν περισσότερα κορίτσια από αγόρια. Από την έκτη τάξη τα αγόρια είναι περισσότερα.

«Έχουμε λιγότερα κορίτσια από αγόρια, λόγω της εγκυμοσύνης και γάμων. Οι γονείς δεν μπορούν να αγοράσουν στα παιδιά τους βιβλία ή σανδάλια, και οι άνδρες επωφελούνται από αυτήν την κακή οικονομική κατάσταση. Σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις των κοριτσιών που εγκυμονούν, οι άνδρες με τους οποίους έκαναν σχέση είναι μεγαλύτεροι σε ηλικία, εξηγεί ο διευθυντής του σχολείου.

Οι δάσκαλοι στο σχολείο της περιοχής αισθάνονται ότι είναι μια χαμένη μάχη.

«Ζούμε σε μια ακριτική πόλη, όπου οι άνδρες με οικονομική άνεση μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν. Προσφέρουν σε κορίτσια από φτωχές οικογένειες δώρα και χρήματα. Αυτοί οι άνδρες μεταδίδουν ασθένειες και αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας. Η κατάσταση είναι κρίσιμη» λέει η Cristina Sevene, δασκάλα στο δημοτικό σχολείο με τη φωνή γεμάτη θυμό.

Απειλείται η ζωή τους

Τα χαμηλά ποσοστά στην εκπαίδευση και η έλλειψη σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης εκθέτουν τα κορίτσια στα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.

Η 24χρονη Rebecca Salomão εγκατέλειψε το σχολείο στα 15, όταν το έσκασε με τον φίλο της.

Λιγότερο από δύο χρόνια μετά και αφού είχε ήδη αποκτήσει τον γιο της, ανακάλυψε ότι είχε μολυνθεί με HIV από τον πρώην φίλο της.

«Η μητέρα μου με εγκατέλειψε όταν ήμουν ενός έτους. Με μεγάλωσε η γιαγιά μου» λέει η Salomão στο Αλ Τζαζίρα.

«Ο πρώην φίλος μου, ο οποίος είχε AIDS δεν μου μίλησε για την κατάστασή του…»

Βοηθώντας τα ευάλωτα κορίτσια

Η Μοζαμβίκη, μία από τις ταχύτερα αναπτυσσόμενες οικονομίες της Αφρικής, έχει συνειδητοποιήσει το μέγεθος του προβλήματος και προσπαθεί να αντιστρέψει την κατάσταση.

Η κυβέρνηση ενημερώνει τον πληθυσμό για τα οφέλη της εκπαίδευσης, προσσπαθώντας να προτρέψει τα κορίτσια να συνεχίσουν το σχολείο και να μην βλέπουν τον γάμο ως λύση.
 
Οι πρωτοβουλίες της κυβέρνησης πιθανώς έρχονται λίγο αργά για τη Domingos, την 16χρονη εγκυμονούσα, η οποία ωστόσο, ελπίζει να επιστρέψει στο σχολείο μετά τη γέννηση του παιδιού της.

«Το όνειρό μου – πριν παντρευτώ και μείνω έγκυος – ήταν να γίνω δασκάλα. Εξακολουθεί να είναι το όνειρό μου και όταν γεννήσω, ελπίζω να επιστρέψω στο σχολείο», λέει.