Οι αρχές του Μεξικού καταμέτρησαν το 2019 συνολικά 34.582 ανθρωποκτονίες, τον υψηλότερο αριθμό από το 1997, τη χρονιά που άρχισαν να τηρούνται επίσημα δεδομένα για το φαινόμενο. Ο αριθμός αυτός ισούται με περίπου 95 ανθρωποκτονίες την ημέρα, ή περίπου τέσσερις την ώρα.

Στη χώρα αυτή των 126 εκατομμυρίων κατοίκων, η φτώχεια, ο κοινωνικός αποκλεισμός, τα πανίσχυρα καρτέλ ναρκωτικών, η διαφθορά και η εδραιωμένη ατιμωρισία έχουν μετατρέψει την καταφυγή στις συμμορίες σε διέξοδο και τη βία σε ενδημική παθογένεια.

Τελευταία, παρατηρείται αύξηση του αριθμού των παιδιών που εμπλέκεται στον πόλεμο των ναρκωτικών, ενώ παράλληλα ομάδες ιθαγενικών κοινοτήτων στρατολογούν παιδιά για την «αστυνομική» τους δύναμη.

Οι ασκούμενοι στην αστυνομική δράση που κρύβουν τα πρόσωπά τους πίσω από τα μαντήλια είναι παιδιά, ηλικίας μεταξύ έξι και δεκαπέντε. Οι πολύ μικροί κρατούν ραβδιά, ενώ τα αγόρια ηλικίας άνω των 12 φέρουν όπλα που μοιάζουν περισσότερο με παλιομοδίτικα τουφέκια από ό, τι με σύγχρονα όπλα.

Σε ένα βίντεο που δημοσιοποιήθηκε σε μεξικάνικα μέσα ενημέρωσης και κατόπιν στα περισσότερα διεθνή μμε στα τέλη Ιανουαρίου, μια ομάδα παιδιών εκπαιδεύεται σε έναν αγροτικό ορεινό δρόμο. Στο παρασκήνιο, κάποιος φωνάζει τις εντολές: «Kneel! Weapons at the ready».

«Όλοι πρέπει να βοηθήσουν: άνδρες, γυναίκες και τα παιδιά»

Τα παιδιά είναι τα νεότερα μέλη της Policia Comunitaria, της αστυνομίας των ιθαγενικών κοινοτήτων της πολιτείας Γκερέρο. Πρόκειται για ένα είδος ένοπλης πολιτοφυλακής που διατηρούν πάρα πολλές κοινότητες στην περιοχή, είτε για άμυνα απέναντι στα καρτέλ, είτε για άλλους λόγους και η οποία βρίσκεται σε οριακή ισορροπία με την κανονική κρατική αστυνομία, την οποία θεωρούν διεφθαρμένη.

Αυτό το αυτο-οργανωμένο αστυνομικό τμήμα της κοινότητας επιτρέπεται σύμφωνα με το εθιμικό δίκαιο των ιθαγενών και προορίζεται να εξασφαλίσει την ασφάλεια στα χωριά.

Τώρα, με το οργανωμένο έγκλημα να αυξάνεται, όπως και ο αριθμός των παιδιών θυμάτων της, οι κοινότητες κρίνουν αναγκαίο να συμπεριλάβουν στην αστυνομία και τα παιδιά. Ο άνδρας που δίνει τις εντολές στο βίντεο είναι ο Bernardino Sánchez Luna, επικεφαλής της Policia Comunitaria. Όταν τον ρωτάνε για το λόγο για τον οποίο παραδίδει όπλα σε παιδιά, παίρνει μια βαθιά ανάσα και λέει: «Όλοι πρέπει να βοηθήσουν: άνδρες, γυναίκες – και τα παιδιά. Αλλιώς, δεν θα μπορέσουμε ποτέ να αντιμετωπίσουμε και να ελέγξουμε τους εγκληματίες που μας απειλούν».

Ο Sánchez μιλά στο Spiegel, για τις σφαγές των αυτόχθονων ανθρώπων, για τα καθημερινά οδοφράγματα, τις καθημερινές απειλές που δέχονται και τα χρήματα που τους ζητάει για προστασία το τοπικό καρτέλ ναρκωτικών, το οποίο λέγεται Los Ardillos. «Πλέον, άρχισαν να απαγάγουν και τα παιδιά μας, να τα αναγκάζουν να ενταχθούν στο καρτέλ», λέει.

Η εμφάνιση των παιδιών αστυνομικών ή πολιτοφυλακής στη Γκερέρο  φανερώνει το περίπλοκο τοπίο βίας του Μεξικού. Και δεδομένου ότι το κράτος είτε απουσιάζει από ορισμένες περιοχές είτε είναι σύμμαχος με τη μαφία, όλο και περισσότερες περιοχές της χώρας ελέγχονται από το οργανωμένο έγκλημα.

Εν τω μεταξύ, ένας αυξανόμενος αριθμός μικρών παιδιών και εφήβων καταφεύγει στη βία και στη σύγκρουση, είτε στρατολογούνται από τα καρτέλ που χρειάζονται συνεχώς περισσότερους μαχητές και εργάτες αποθήκης, είτε συμμετέχουν στις τοπικές αστυνομίες των κοινοτήτων των ιθαγενών που είναι ανυπεράσπιστες μπροστά στη βία. Στην Γκερέρο η αφορμή για τη συμμετοχή των παιδιών στην αστυνομία της κοινότητας προκλήθηκε από τη σφαγή 10 αυτόχθονων μουσικών στα μέσα Ιανουαρίου, οι οποίοι πιστεύεται ότι είχαν πέσει σε ενέδρα των Los Ardillos.

«Η τοποθέτηση παιδιών στην αστυνομία είναι μια κραυγή για βοήθεια», λέει ο Abel Barrera από την Tlachinollan, μια οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη Γκερέρο. «Το κράτος απουσιάζει και οι αυτόχθονες είναι ανυπεράσπιστοι ενάντια στις μαφίες. Και το πρόβλημα αυτό έχει επιδεινωθεί τα τελευταία χρόνια».

Τουρίστες και πτώματα

Η Γκερέρο είναι μία από τις αγαπημένες επιλογές των τουριστών, δημοφιλής για το παραθαλάσσιο θέρετρο του Ακαπούλκο, και βρίσκεται στην ακτή του Ειρηνικού στο νοτιοδυτικό Μεξικό.

Ταυτόχρονα είναι μία από τις τρεις φτωχότερες περιοχές στο Μεξικό και μια από τις πιο βίαιες περιοχές του πλανήτη. Η κοκαΐνη από τη Νότια Αμερική μεταφέρεται μέσω της περιοχής και τα καρτέλ καλλιεργούν εκεί παπαρούνες στα βουνά για την παραγωγή οπίου και ηρωίνης.

Η βία των εμπόρων ναρκωτικών έχει αυξηθεί τα τελευταία χρόνια και οι βάρβαρες εκτελέσεις αρχίζουν τώρα να επεκτείνονται στα θέρετρα των επισκεπτών.

Πρόσφατα έκανε το γύρο του διαδικτύου ένα βίντεο με ένα αυτοκίνητο τουριστών να περνά ανάμεσα από καμένα πτώματα και κομμένα άκρα τα οποία είχαν πεταχτεί στη λεωφόρο Lazaro Cardenas που διασχίζει την καρδιά της πόλης.

Η μαφία των καρτέλ λειτουργεί ως κράτος εν κράτει. Αυτά τα μεγάλα καρτέλ και οι μικρότερες εγκληματικές ομάδες, υπάρχουν περίπου 200 χώρες σε ολόκληρη τη χώρα, αναγκάζουν έναν αυξανόμενο αριθμό παιδιών και νέων να συμμετάσχουν. «Παράλληλα με την επέκταση της νέας εθνικής φρουράς το οργανωμένο έγκλημα οπλίζει τον εαυτό του», λέει ο Juan Martín Pérez García, διευθυντής της ομάδας υποστήριξης δικαιωμάτων των παιδιών REDIM, λέγοντας ότι τα παιδιά αστυνομικοί είναι σχετικά αβλαβή, είναι περισσότερο μια πράξη απελπισίας.

Φοβούνται και οι δάσκαλοι

Σύμφωνα με έρευνα της Διαμερικανικής Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (IACHR) του 2015, 30.000 παιδιά και έφηβοι ηλικίας κάτω των 18 ετών «συνεργάζονται ενεργά με το οργανωμένο έγκλημα» στο Μεξικό.

Ταυτόχρονα, σύμφωνα με επίσημες στατιστικές, 7 εκατομμύρια παιδιά στο Μεξικό δεν πηγαίνουν στο σχολείο ή είναι άνεργα. Σε πολλά χωριά, δεν υπάρχουν σχολεία, και οι δάσκαλοι δυσκολεύονται ή και φοβούνται να πάνε, διότι τα καρτέλ εμποδίζουν το δρόμο, ώστε να μεταφέρουν τα ναρκωτικά τους χωρίς προβλήματα.

Έτσι, σύμφωνα με τον διευθυντή της REDIM Pérez García, χρησιμεύουν ως ιδανική ομάδα προσλήψεων για το οργανωμένο έγκλημα.

Μια καριέρα ως απατεώνας, τελικά, φαίνεται πολύ πιο κερδοφόρα σε πολλούς από μια ζωή ως πωλητής δρόμου, εποχιακός εργαζόμενος ή μετανάστης στις ΗΠΑ, αλλά φέρει ένα υψηλό τίμημα: «Περισσότερα από τρία παιδιά δολοφονούνται καθημερινά στο Μεξικό» λέει ο Pérez García. Από το 2000, 21.000 κορίτσια και αγόρια έχουν δολοφονηθεί και 7.000 χαρακτηρίζονται ως αγνοούμενα.

Το δίκτυο δικαιωμάτων των παιδιών έχει εκδώσει μια «Εθνική Στρατηγική για την Πρόληψη και Επίβλεψη της Ένοπλης Βίας κατά Παιδιών και Νέων», η οποία απαιτεί διαβούλευση με διεθνείς εμπειρογνώμονες και συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών. Δεν έχει λάβει απάντηση.