Ο συνεχής και κλιμακούμενος πολιτικός θρίαμβος του Ερντογάν, ειδικά μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα εναντίον του, μπορεί να εξακολουθεί να «τυφλώνει» τη συλλογική συνείδηση στο εσωτερικό – ξεχνώντας τις άδειες τσέπες μέσα σε ένα σύννεφο εθνικιστικής ευφορίας – ωστόσο, αφήνει παντελώς αδιάφορους τους οικονομικούς αναλυτές στο εξωτερικό, οι οποίοι δείχνουν το γιατί το οικονομικό «πάρτι» του καθεστώτος της ‘Αγκυρας θα τελειώσει, με μάλλον ηχηρό τρόπο.

Στην αναλυτική έκθεση για τις «εξελίξεις στον διεθνή περίγυρο της χώρας» (Μάϊος – Ιούνιος 2018) του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών σπουδών του Πανεπιστήμιου Μακεδονίας, σημειώνεται, μεταξύ άλλων, ότι «η σημαντική ανάπτυξη ή υπερθέρμανση της τουρκικής οικονομίας συνεχίσθηκε κατά 7,4% ετησίως κατά το πρώτο τρίμηνο το 2018, κυρίως ως αποτέλεσμα της ενισχυμένης εγχώριας κατανάλωσης των νοικοκυριών, των επενδύσεων και των κρατικών δαπανών».

Διαβάστε ακόμα: Η Νέα Τουρκία του Ερντογάν του Αχμέτ Ινσέλ

Η εγχώρια καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών, η οποία εκτιμάται ότι αντιπροσωπεύει περίπου τα δύο τρίτα της οικονομίας, αυξήθηκε κατά 11%, οι δημόσιες δαπάνες για τελική κατανάλωση αυξήθηκαν κατά 3,4% και οι ακαθάριστες επενδύσεις παγίου κεφαλαίου κατά 9,7% το πρώτο τρίμηνο του 2018 σε σύγκριση με το αντίστοιχο τρίμηνο του προηγούμενου έτους. Κατά την ίδια περίοδο, οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών αυξήθηκαν κατά 0,5%, ενώ οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 15,6%.

»Ως αποτέλεσμα το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών διευρύνθηκε απότομα σε $21,8 δισ. την περίοδο Ιανουαρίου-Απριλίου του 2018 έναντι $12,1 δισ. την ίδια περίοδο του προηγούμενου έτους.

»Αντιστοίχως, το εμπορικό έλλειμμα ανήλθε σε $18,2 δισ. από $9,3 δισ. Να σημειωθεί ότι το 2017 το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών είχε ανέλθει σε $53 δις, και ως ποσοστό του ΑΕΠ σε 5,5%, που αποτελεί το υψηλότερο ποσοστό μεταξύ των χωρών του OECD. Η επιδείνωση αυτή συνεχίζεται και μέσα στο τρέχον έτος, με αποτέλεσμα να εκτιμάται ότι φέτος θα υπερβεί το 7%
του ΑΕΠ.

»Επιπλέον, η χώρα είναι αντιμέτωπη με ένα διαρκώς διογκούμενο εξωτερικό χρέος που ανήλθε σε $466 δισ. (53% του ΑΕΠ) στο τέλος του πρώτου τριμήνου 2018, σημειώνοντας αύξηση κατά 12% σε ετήσια βάση».

Στην συνέχεια, κωδικοποιούνται οι «στρεβλώσεις της Τουρκικής οικονομίας».

Στρέβλωση 1η: Η σημαντική ανάπτυξη της Τουρκίας υποστηρίχθηκε καταρχάς από δημοσιονομικά κίνητρα και στη συνέχεια από μία ανορθόδοξη νομισματική πολιτική, με στόχο την επιτάχυνση της ανάκαμψης από τις οικονομικές επιπτώσεις της αποτυχημένης απόπειρας πραξικοπήματος το 2016. «Σε κάθε περίπτωση, η σκληρή πραγματικότητα που αντιμετώπισε ο Ερντογάν μετά την αμφιλεγόμενη εμφάνισή του στο Λονδίνο δείχνει ότι η Άγκυρα δεν είναι σε θέση να αψηφήσει τους κανόνες των παγκόσμιων χρηματοπιστωτικών αγορών και να κολυμπήσει ενάντια στο ρεύμα. Επιπλέον, η χώρα δεν έχει ούτε τη δύναμη ούτε τα μέσα για να ακολουθήσει μια διαφορετική πορεία, δεδομένου του επιπέδου της οικονομικής ολοκλήρωσης της Τουρκίας με τον υπόλοιπο κόσμο» αναφέρεται σχετικά.

Στρέβλωση 2η: «Η αναζωογόνηση των επενδύσεων συνδέεται επίσης με μία αξιοσημείωτη στρέβλωση» σημειώνεται στην έκθεση. Σύμφωνα με τα στοιχεία, η συνολική αύξηση των επενδύσεων φαίνεται να βασίζεται αποκλειστικά στον κατασκευαστικό τομέα και σε μεγαλόπνοα έργα αμφιβόλου αποδοτικότητας και εν δυνάμει καταστροφικά για τα δημόσια οικονομικά.

Στρέβλωση 3η: Η τουρκική κυβέρνηση έχει συγκεντρώσει περιουσιακά στοιχεία μετά το πραξικόπημα του 2016 αξίας περίπου $160 δισ. σε ένα νεοσύστατο κρατικό επενδυτικό ταμείο. To ταμείο αυτό μπορεί να δανείζεται κεφάλαια υποθηκεύοντας κρατικά μερίδια σε εταιρείες όπως η Turkish Airlines και η Turk Telekom, για τη δημιουργία δημοφιλών μεγάλων έργων υποδομής, τα οποία εκτιμάται, ωστόσο, ότι θα αυξήσουν περαιτέρω το έλλειμμα του προϋπολογισμού.

Το ταμείο αυτό, όπως υπογραμμίζεται στην έκθεση, δεν είναι ούτε διαφανές ούτε υπόλογο και απαλλάσσεται από την εποπτεία του Ελεγκτικού Συνεδρίου, το οποίο είναι αρμόδιο για τον έλεγχο των δημόσιων διοικητικών οργάνων. «Επίσης, ελάχιστα σχετίζεται με αντίστοιχα sovereign wealth funds, όπως το United Arab Emirates’ Abu Dhabi Investment Authority, το Kuwait Investment Authority ή το China Investment Corporation, τα οποία πρωτίστως στηρίζονται στα κρατικά πλεονάσματα των χωρών τους. Όπως παραδέχτηκε ο Ερντογάν, τον Σεπτέμβριο του 2017, μετά από σκληρή κριτική που δέχτηκε, το ταμείο αυτό δεν έχει επιτύχει τον σκοπό του και πρέπει να αναδιαρθρωθεί».

Στρέβλωση 4η: «Το κύμα πιστωτικής ρευστότητας στη χώρα (σε επίπεδα ρεκόρ, αντίστοιχα συγκριτικά με την περίοδο πριν το 2008 στην Ελλάδα) που διοχετεύεται στην οικονομία με διάφορα χρηματοπιστωτικά εργαλεία (Credit Guarantee Fund ή KFG, loan securitization), έχει βοηθήσει χιλιάδες επιχειρήσεις να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της απότομης πτώσης του τουρισμού, της επιβολής νόμου έκτακτης ανάγκης και μιας εκτεταμένης κυβερνητικής καταστολής. Ο δείκτης δανειακής μόχλευσης (δανείων προς καταθέσεις), του τραπεζικού κλάδου της Τουρκίας, που εκτιμάται ότι υπερβαίνει το 130% (από 116% το τέλος 2017), αποτελεί ένα από τα υψηλότερα ποσοστά στις αναδυόμενες αγορές».

Στρέβλωση 5η: Η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας διαθέτει καθαρά συναλλαγματικά αποθέματα μόλις $36 δισ. (στοιχεία Μαΐου 2018). Τα ακαθάριστα αποθεματικά, τα οποία περιλαμβάνουν επίσης τις απαιτήσεις σε συναλλαγματικά αποθεματικά των τραπεζών, ανέρχονται σε $107 δισ., σημειώνοντας μείωση κατά 4,2% από τον προηγούμενο μήνα. «Αυτά δεν αρκούν για να καλύψουν τις εισαγωγές 6 μηνών – ένα βασικό μέτρο που χρησιμοποιούν οι οικονομολόγοι για να μετρήσουν τη δύναμη της συναλλαγματικής θέσης μιας χώρας. Επίσης, δεν υπερβαίνουν τα $183 δισ. βραχυπρόθεσμου εξωτερικού χρέους που λήγουν τους επόμενους 12 μήνες» τονίζεται στην έκθεση- όπου γίνεται επίσης αναφορά στην έκκληση του Ερντογάν στους πολίτες που έχουν δολάρια και ευρώ «κάτω από το μαξιλάρι» να «βάζουν τα χρήματά τους στο τοπικό νόμισμα». Ωστόσο, οι εκκλήσεις αυτές φαίνονται να έχουν αποδώσει ελάχιστα.

Συμπεράσματα

Καταλήγοντας, στην έκθεση αναφέρεται πως η τουρκική οικονομική πολιτική εξαρτάται αποκλειστικά από την πολιτική, η οποία «ήταν αποκλειστικά προσανατολισμένη στην επικράτηση με οποιοδήποτε κόστος, τουλάχιστον μέχρι τις πρόσφατες εκλογές».

«Προτεραιότητα της κυβέρνησης αποτελεί η διατήρηση ισχυρής εγχώριας δραστηριότητας για όσο το δυνατόν περισσότερο χρονικό διάστημα, μέσω της αξιοποίησης των ισολογισμών του δημόσιου και του τραπεζικού τομέα. Αδιαμφισβήτητα, το δυσβάσταχτο εξωτερικό χρέος και η επιδείνωση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών θα μπορούσε να ειπωθεί ότι αποτελούν τις Συμπληγάδες Πέτρες της τουρκικής οικονομίας, οξύνοντας τον κίνδυνο περαιτέρω διολίσθησης της λίρας και τις πληθωριστικές πιέσεις και αμβλύνοντας την ορατότητά της προς το μέλλον».

Ως μεγαλύτερο πρόβλημα της τουρκικής οικονομίας σήμερα παρουσιάζεται η κρίση εμπιστοσύνης: «Η κυρίαρχη πολιτική κουλτούρα, η οποία βασίζεται στην πόλωση της κοινωνίας, διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην αναπαραγωγή και την επιδείνωση αυτής της κρίσης».

Διαβάστε την έκθεση: