Οι νέοι στην Παλαιστίνη -στη συντριπτική πλειοψηφία υψηλού μορφωτικού επιπέδου και άνεργοι- δηλώνουν απογοητευμένοι τόσο από την κυβέρνηση του Ισραήλ όσο και από τη δική τους. 

Ads

… Η πορεία ξεκίνησε από το μνημείο που έχει ανεγερθεί στη μνήμη των 28 Παλαιστίνιων φοιτητών οι οποίοι έπεσαν νεκροί από τον ισραηλινό στρατό. Στο campus του Πανεπιστημίου Birzeit που βρίσκεται στα περίχωρα της Ραμάλα, έδρα της Παλαιστινιακής Αρχής, κυματίζουν οι σημαίες της Παλαιστίνης. Οι φοιτητές κρατούν πανό, κάποια με τα χρώματα της Φατάχ για τον Γιασέρ Αραφάτ, άλλα για τον Αχμέντ Γιασίν, ιδρυτή της Χαμάς.

Παρά το γεγονός ότι, τη διοργάνωση ανέλαβε η Shabiba, η νεολαία του κόμματος του προέδρου Αμπάς, στόχος ήταν να τιμηθούν και οι δύο οργανώσεις. Η Φατάχ και η Χαμάς υπέγραψαν τον Οκτώβριο του 2017 συμφωνία «συμφιλίωσης» για να μπει ένα τέλος στον δεκαετή διχασμό, ωστόσο η συμφωνία κατέρρευσε μετά από μόλις δύο μήνες.

Λίγο πιο πέρα στέκεται μία παρέα φοιτητών Κοινωνιολογίας. Παρακολουθούν σκεπτικοί. «Είναι απλά μία εκδήλωση» λέει ένας από αυτούς. «Αυτά δίνει η Φατάχ στους νέους της Παλαιστίνης. Συμβολικές ‘χειρονομίες’. Όλα εκτός από σοβαρή πολιτική δράση. Η κυβέρνηση δεν θέλει να ενθαρρύνει ένα λαϊκό κίνημα που θα μπορούσε να φέρει  πραγματικά αποτελέσματα. Ανησυχεί ότι η πολιτικοποίηση των νέων θα μπορούσε να οδηγήσει σε εξέγερση εναντίον της».

Ads

Δεδομένου ότι πάνω από το 70% του πληθυσμού είναι κάτω των 30 ετών, η πολιτικοποίηση της νεολαίας θεωρείται ευαίσθητο θέμα για την ηγεσία της Παλαιστίνης. Πριν από τις συμφωνίες του Όσλο του 1993 και τη δημιουργία της Παλαιστινιακής Αρχής, το Ανώτατο Συμβούλιο Νεολαίας και Αθλητισμού της Οργάνωσης για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PLO) ανέλαβε την ιδεολογική εκπαίδευση της νεολαίας μέσω θερινών camps και εθελοντικών προγραμμάτων. Το 1993 δημιουργήθηκε Υπουργείο Νεολαίας με σκοπό την ενεργό συμμετοχή των νέων στην οικονομική, κοινωνική και πολιτική ζωή. Αλλά με τα χρόνια, τα προγράμματα εγκαταλείφθηκαν και το 2013 το υπουργείο ανέστειλε τη λειτουργία του, ενώ σύμφωνα με τη Monde Diplomatique, το Ανώτατο Συμβούλιο «αναστήθηκε» υπό την καθοδήγηση του Αμπάς.

«Είμαστε θυμωμένοι»

«Η Παλαιστινιακή Αρχή δεν θέλει οι νέοι να έχουν σχέση με τον ακτιβισμό. Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, μετά την αποτυχία του Όσλο, οι νέοι άνθρωποι αισθάνονται σα να έχουν χάσει τον δρόμο τους. Είμαστε θυμωμένοι. Ο λαός της Παλαιστίνης δεν έχει αποκομίσει κανένα πολιτικό όφελος και ο διχασμός Φατάχ και Χαμάς είναι σκάνδαλο. Η καθημερινότητα μας είναι η κατοχή, ζούμε συνεχώς στη βία. Η κοινωνική και οικονομική μας κατάσταση είναι επισφαλείς. Οι συνθήκες είναι πλέον κατάλληλες για την εμφάνιση ενός μεγάλου λαϊκού κινήματος» λέει ένας άλλος φοιτητής.

Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, οι νέοι της Παλαιστίνης είναι η εμπροσθοφυλακή στον αγώνα κατά της Ισραηλινής κατοχής -όσον αφορά νεκρούς, τραυματίες και συλλήψεις, οι αριθμοί είναι συντριπτικοί. Από τους 95 Παλαιστίνιους που έπεσαν νεκροί από τα πυρά του Ισραηλινού στρατού το 2017, περίπου οι μισοί ήταν κάτω των 25 ετών. Επιπλέον, έχουν να αντιμετωπίσουν οικονομικά προβλήματα, καθώς η ανεργία στην Παλαιστίνη αγγίζει το 27% (18% στη Δυτική Όχθη και 42% στη Λωρίδα της Γάζας), ποσοστό που σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη παραπέμπει στα χρόνια της Μεγάλης Ύφεσης.

Μόνο το 40% των νέων Παλαιστίνιων έχει πρόσβαση στην αγορά εργασίας. Η πλειοψηφία των πτυχιούχων είναι γυναίκες. Οι μισές εξ αυτών είναι άνεργες. Το 1/3 των ατόμων ηλικίας 15 – 29 ετών στη Δυτική Όχθη είναι άνεργοι. Στη Γάζα, είναι περισσότεροι από τους μισούς. Η Παλαιστίνη έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά αποφοίτων τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στον αραβικό κόσμο (44% σύμφωνα με την UNESCO), αλλά οι απόφοιτοι έχουν ελάχιστες προοπτικές σταδιοδρομίας. Πολλοί αναγκάζονται να στραφούν στη «μαύρη εργασία» όπου αμείβονται λιγότερο και από τον κατώτατο μισθό που ορίζει ο νόμος (2,4 δολάρια την ώρα) και χωρίς ασφάλιση.

image

Στο Πανεπιστήμιο της Βηθλεέμ σπουδάζουν 3.500 φοιτητές, οι οποίοι σε ποσοστό 75% είναι μουσουλμάνοι και σε ποσοστό 80% γυναίκες. Μεταξύ αυτών είναι και μία φοιτήτρια Δημοσιογραφίας από την Ανατολική Ιερουσαλήμ, όπου η ισραηλινή κυβέρνηση δεν επιτρέπει τη λειτουργία παλαιστινιακών πανεπιστημίων. Λόγω των σημείων ελέγχου, για να διανύσει την απόσταση των μόλις 6 χλμ από το σπίτι της μέχρι το Πανεπιστήμιο χρειάζεται τρεις ολόκληρες ώρες.

Περιγράφει την καθημερινότητα ως μια συνεχώς επιδεινούμενη κατάσταση: «Η κατοχή είναι ένα αβάσταχτο βάρος για τους φοιτητές. Καθορίζει απολύτως τις επιλογές μας- ακόμη και ως προς την επιλογή του πανεπιστημίου. Εάν ζεις στην Ιερουσαλήμ θα το σκεφτείς διπλά προτού εγγραφείς στο Πανεπιστήμιο Birzeit ή στο Πανεπιστήμιο Nablus,  λόγω των περιορισμών στην ελεύθερη κυκλοφορία που επιβάλλουν οι Ισραηλινοί. Αλλά το πανεπιστήμιο είναι ένα ‘κουκούλι’ που δεν μας προετοιμάζει καθόλου πολιτικά για να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση. Στο παρελθόν, η είσοδος στο πανεπιστήμιο σήμαινε για τον φοιτητή ένταξη σε κάποιο κόμμα και ακτιβιστική δράση. Αυτό δεν συμβαίνει πλέον. Οι περισσότεροι φοιτητές και καθηγητές φοβούνται ότι ούτε η Φατάχ ούτε η Χαμάς έχουν πολιτική ατζέντα που μπορεί να κινητοποιήσει τους νέους και να ενθαρρύνει την εμφάνιση μιας ‘ελίτ’ ικανής να αναλάβει την ηγεσία ενός εθνικού κινήματος».

Debate για τον νόμο περί διαδικτύου

Δεν είναι η μοναδική μαρτυρία. Στον προαύλιο χώρου του Πανεπιστημίου της Βηθλεέμ, μία ομάδα 200 φοιτητών παίζει ένα παιχνίδι ερωτήσεων – απαντήσεων, τραγουδώντας τις απαντήσεις σε ρυθμό ποπ. Την ίδια ώρα, σε ένα από τα αμφιθέατρα βρίσκεται σε εξέλιξη ένα debate σχετικά με το νόμο για τα ηλεκτρονικά εγκλήματα που ψηφίστηκε τον Ιούνιο του 2017, το οποίο παρακολουθούν μόλις 30 φοιτητές.

Επισήμως, ο νόμος περιλαμβάνει κανονιστικές ρυθμίσεις για τη χρήση του Διαδικτύου και των social media, αλλά κάθε πολίτης του οποίου τα post «θέτουν σε κίνδυνο την ακεραιότητα του παλαιστινιακού κράτους, τη δημόσια τάξη, την εσωτερική ή εξωτερική ασφάλεια του κράτους», απειλείται με φυλάκιση.

image

Πολλοί Παλαιστίνιοι θεωρούν ότι ο εν λόγω νόμος καταστρατηγεί τα ανθρώπινα δικαιώματα, ότι έχει στόχο να φιμώσει την αντιπολίτευση, τους δημοσιογράφους που εκφράζουν διαφωνίες, τους ακτιβιστές και τους νέους οι οποίοι είναι ενεργοί στα κοινωνικά δίκτυα και ασκούν κριτική στην εξουσία.

Τον περασμένο Σεπτέμβριο, οι παλαιστινιακές υπηρεσίες ασφαλείας συνέλαβαν τον Issa Amro, συντονιστή της πρωτοβουλίας Youth Against Settlements, με έδρα τη Χεβρώνα, επειδή με ανάρτηση του στο Facebook είχε διαμαρτυρηθεί για τη σύλληψη ενός δημοσιογράφου που ζητούσε την παραίτηση Αμπάς. Ο Amro συνελήφθη από τον ισραηλινό στρατό το 2016 για τη διοργάνωση ειρηνικής διαδήλωσης εναντίον των εβραϊκών οικισμών.

Όπως είπε ένας από τους φοιτητές που βοήθησε στη διοργάνωση της συζήτησης για το ηλεκτρονικό έγκλημα, η έλλειψη ενδιαφέροντος εκ μέρους των φοιτητών για ένα θέμα που τους απασχολεί ή, η έλλειψη κινητοποίησης τους ενάντια σε μία νομοθεσία που έχει αντίκτυπο στην ελευθερία του λόγου και στην ιδιωτική ζωή, δεν αποτελεί έκπληξη: Η κυβέρνηση ενθαρρύνει τους γονείς μας στον δανεισμό, συνεπώς εκείνοι με τη σειρά τους δεν πηγαίνουν κόντρα. Όσο για τους νέους, η ζωή είναι σκληρή και θέλουν να διασκεδάσουν. Υπάρχει η ψευδαίσθηση ότι μπορούν να κάνουν ό,τι και σε οποιαδήποτε άλλη χώρα. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν ξέρουν από πολιτική. «Το 73% των Παλαιστινίων ηλικίας 15-29 ετών ισχυρίζεται ότι δεν ταυτίζονται με κάποιο κόμμα και ότι δηλώνουν δύσπιστοι με τους θεσμούς».

«Θα καταλήξεις στη φυλακή, είτε είσαι Παλαιστίνιος, είτε Ισραηλινός»

Μία φοιτήτρια του Τμήματος Επικοινωνίας που παρακολούθησε τη συζήτηση επικρότησε τον δημοσιογράφο Hamdi Faraj για την κριτική που άσκησε στον «νόμο που περιορίζει την ελευθερία του λόγου και φιμώνει τους αντιφρονούντες» και ενοχλήθηκε όταν ένας δικηγόρος που συνδέεται με την Παλαιστινιακή Αρχή δήλωσε ότι «η δύσκολη κατάσταση την οποία βιώνει ο Παλαιστινιακός λαός απαιτεί αυτοσυγκράτηση και αίσθημα ευθύνης, συνεπώς, η απόλυτη ελευθερία του λόγου δεν είναι ούτε δυνατή ούτε επιθυμητή».

Όταν ρωτήθηκε κατά πόσο νιώθει έτοιμη να εμπλακεί με τα πολιτικά, η απάντηση της ήταν αμήχανη: «Είμαι αποφασισμένη να το κάνω, αλλά δεν είναι τόσο εύκολο. Υπάρχει μία ‘αρχή’ γνωστή σε όλους τους νέους: Αν εμπλακείς με τα πολιτικά, αργά ή γρήγορα, θα καταλήξεις στη φυλακή, είτε είσαι Παλαιστίνιος, είτε Ισραηλινός. Ειδικά για μια γυναίκα, οι συνέπειες μπορεί να είναι καταστροφικές. Εκτός από τις σωματικές και ψυχολογικές επιπτώσεις της φυλάκισης, υπάρχει ο κίνδυνος να μην βρεθεί ποτέ σύζυγος. Είμαστε μία πολύ συντηρητική κοινωνία και κυκλοφορούν πάσης φύσεως φήμες που μπορεί να βλάψουν το όνομα μιας γυναίκας που έχει βρεθεί στη φυλακή». 

Η 16χρονη Άχεντ Ταμίμι, που συνελήφθη τον Δεκέμβριο όταν κυκλοφόρησε στο διαδίκτυο βίντεο που τη δείχνει να χτυπάει Ισραηλινούς στρατιώτες, έχει γίνει για τους Παλαιστινίους σύμβολο της στράτευσης κατά της ισραηλινής κατοχής και θέμα σε όλα τα ειδησεογραφικά δίκτυα του κόσμου. Από το 1967, οι Ισραηλινοί έχουν φυλακίσει 800.000 Παλαιστίνιους στα κατεχόμενα (μεταξύ αυτών 15.000 γυναίκες και το 20% του ανδρικού πληθυσμού), στις περισσότερες περιπτώσεις χωρίς να απαγγελθούν κατηγορίες ή φτάσουν σε δίκη.

Λιγότερο γνωστή είναι η περίπτωση ενός 26χρονου αριστερού φοιτητή στο Πανεπιστήμιο του Birzeit, ο οποίος έμεινε στη φυλακή για τρία χρόνια και αποφυλακίστηκε το 2015. Υπολογίζεται ότι περίπου 60 φοιτητές του Birzeit είναι αυτή τη στιγμή σε ισραηλινές φυλακές -800 φοιτητές έχουν συλληφθεί μόνο την τελευταία δεκαετία. Ο 26χρονος είναι μέλος του νεολαιίστικου αριστερού κινήματος Nabd που είναι ενάντια στην ισραηλινή κατοχή, αλλά και «απέναντι» στην Παλαιστινιακή Αρχή. Το Nabd ιδρύθηκε το 2011 στη Ραμάλα με αίτημα την εθνική ενότητα απέναντι στο Ισραήλ. Έχει εξαπλωθεί σε πόλεις της Δυτικής Όχθης και προσπαθεί να δημιουργήσει δεσμούς με τους νέους στη Γάζα.

Οι ακτιβιστές του Nabd εναντιώνονται στον κατακερματισμό της παλαιστινιακής επικράτειας και θέλουν να αποτρέψουν τον διαχωρισμό των μεγάλων πόλεων της Δυτικής Όχθης και την απομόνωση της Γάζας, έτσι ώστε να μην καταλήξουν να είναι ένας ‘αρχιπελάγος ανεξάρτητων πόλεων’. «Θέλουν να κάνουν πολιτική με διαφορετικό τρόπο», δήλωσε ο Sbeih Sbeih, Παλαιστίνιος κοινωνιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Aix-Marseille, ο οποίος παρακολουθεί την ανάπτυξη του Nabd. 

«Θέλω να πάω στο εξωτερικό»

Όπως λέει ένας φοιτητής του Πανεπιστημίου της Βηθλεέμ «αυτές οι πράξεις είναι αποτέλεσμα της τεράστιας απογοήτευσης μας για τους συνεχιζόμενους εποικισμούς, τους καθημερινούς εξευτελισμούς που υφιστάμεθα στα σημεία ελέγχου και της παντελούς έλλειψης προοπτικής για το μέλλον».

Ένας νεαρός Παλαιστίνιος που εργάζεται σε παντοπωλείο στη Ναμπού, δίνει τη δική του εκδοχή: «Οι Ισραηλινοί μου επέτρεψαν να πάω στην Ιερουσαλήμ μονάχα μια φορά στη ζωή μου, αισθάνομαι απολύτως εγκλωβισμένος, ‘κλειδωμένος’ στην ίδια μου τη χώρα. Δεν έχω αποταμιεύσεις, δεν είμαι παντρεμένος και δεν έχω πάει στο πανεπιστήμιο. Θυσίασα τη ζωή μου για την πατρίδα μου παραμένοντας εδώ, αλλά τώρα το μόνο που θέλω είναι να φύγω στο εξωτερικό. Ή θα γίνει αυτό ή θα επιτεθώ σε κάποιον στρατιώτη στα σημεία ελέγχου». Όπως οι περισσότεροι που μίλησαν στη MD δεν τρέφει την παραμικρή συμπάθεια στην ένοπλη μορφή δράσης.

Ένας άλλος νεαρός άνδρας, γνωστός στο στρατόπεδο προσφύγων Deheisha που βρίσκεται κοντά στη Βηθλεέμ, ένα από τα μεγαλύτερα στη Δυτική Όχθη, με σχεδόν 15.000 Παλαιστινίους, λέει για την κατάσταση που επικρατεί εκεί: «Το Deheisha βρίσκεται στο στόχαστρο του ισραηλινού στρατού. Οι εισβολές, όπως σε όλα τα στρατόπεδα προσφύγων, είναι συνεχείς. Οι περισσότεροι από τους συλληφθέντες είναι νέοι, οι οποίοι κατηγορούνται είτε για υποκίνηση βίας μέσω facebook, είτε για επιθέσεις εναντίον στρατιωτών [όταν τους πετούν πέτρες]. Πέρα από τους τραυματίες, το 2017 σκοτώθηκαν από ισραηλινά πυρά δύο άτομα ηλικίας 21 και 18 ετών, ενώ οι ισραηλινοί έχουν πυροβολήσει (σκοπίμως) στα πόδια περί τα 80 παιδιά, που έχουν καταλήξει ανάπηρα…. […] Δεν μπορούμε να διαμαρτυρηθούμε ή να αναλάβουμε ακτιβιστική δράση που δεν είναι υπό τον έλεγχο της Παλαιστινιακής Αρχής και μας ασκείται πίεση από όλες τις πλευρές. Η μόνη λύση είναι η εμπλοκή μας σε ειρηνικές δραστηριότητες. Επέλεξα να μείνω εδώ, αντί να πάω στο εξωτερικό και εργάζομαι για την κοινότητα μέσω κοινωνικών και πολιτιστικών δράσεων».

Η παραμονή είναι πράξη αντίστασης που υπογραμμίζει τη σταθερότητα, λέει ένας νεαρός καταστηματάρχης στη Χεβρώνα. Ο παλαιστινιακός πληθυσμός της ιστορικής αυτής περιοχής έχει μειωθεί κατά το ήμισυ μέσα σε 20 χρόνια. Οι 6.000 εναπομείναντες κάτοικοι βρίσκονται υπό συνεχή πίεση από τους 800 επιθετικούς ισραηλινούς εποίκους και τους 3.000 στρατιώτες.

Οι τοίχοι από μπετόν, τα σημεία ελέγχου, οι κάμερες παρακολούθησης και οι ανιχνευτές μετάλλου που έχει εγκαταστήσει ο ισραηλινός στρατός, οι σιδεριές στα παράθυρα των λίγων καταστημάτων που έχουν απομείνει και τα κατεστραμμένα από τους εποίκους σπίτια των Παλαιστινίων, κάνουν τη ζωή κόλαση.

Έζησε τρία χρόνια στο εξωτερικό, συγκεκριμένα στη Γερμανία, αλλά επέστρεψε στην Παλαιστίνη. Όπως λέει «οι έποικοι και οι οργανώσεις που τους υποστηρίζουν μας ενθαρρύνουν να φύγουμε, κάποιες μάλιστα δίνουν και χρήματα. Η δουλειά είναι στα τελευταία της. Δεν υπάρχουν πολλοί που να είναι τόσο γενναίοι ώστε να διακινδυνεύσουν για να κάνουν τα ψώνια τους εδώ. Θα μείνω εδώ, ό,τι κι αν συμβεί. Μπορώ να περιμένω. Ο χρόνος είναι με το μέρος μας…»