Δεν είναι η πρώτη φορά τον τελευταίο χρόνο που το δόγμα «America first» («Πρώτα η Αμερική») του Ντόναλντ Τραμπ βάζει φωτιά στις αγορές. Είναι όμως σίγουρα η πρώτη φορά που η επιλογή του αμερικανού Προέδρου για ολοκληρωτική στροφή στον οικονομικό προστατευτισμό απειλεί πραγματικά να ανάψει και την σπίθα ενός παγκόσμιου εμπορικού πολέμου.

Για την ακρίβεια, η απόφαση Τραμπ για επιβολή δασμών 25% στις εισαγωγές χάλυβα και 10% στις εισαγωγές αλουμινίου, εκλαμβάνεται ως «πυρηνική απειλή» για το παγκόσμιο εμπόριο, όπως χαρακτηριστικά είπε στους New York Times ο αναλυτής του Ινστιτούτου Διεθνούς Οικονομίας Peterson Τσαντ Μπράουν.

Οι βασικοί παράγοντες που, κατά τους διεθνείς αναλυτές, συγκροτούν αυτήν την «πυρηνική απειλή» είναι δύο: Ο πρώτος αφορά το μέγεθος των οικονομικών δυνάμεων που βάζει απέναντί της η Αμερική με αυτή την απόφαση του Λευκού Οίκου.

Αξίζει μόνον να αναφερθεί ότι οι τέσσερις μεγαλύτεροι εξαγωγείς χάλυβα προς τις ΗΠΑ είναι ο Καναδάς, η Βραζιλία, η Νότιος Κορέα και το Μεξικό, ενώ αντίστοιχα το «top 4» των εξαγωγέων αλουμινίου αποτελείται από τον Καναδά, την Ρωσία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και την Κίνα. Εδώ, επίσης, πρέπει να προσμετρηθεί ότι μέσα στην πρώτη οκτάδα των παγκόσμιων εξαγωγέων χάλυβα προς τις ΗΠΑ είναι και η Γερμανία, γεγονός που μάλλον εξηγεί τις ήδη οξείες αντιδράσεις από πλευράς Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Η «εθνική ασφάλεια»

Ο δεύτερος εμπρηστικός πυλώνας της απόφασης Τραμπ είναι αυτή καθ΄’ αυτή η πρωτοφανώς επιθετική της μορφή. Πρόκειται για την πρώτη φορά που η επιβολή τόσο εκτεταμένων εισαγωγικών δασμών από οποιαδήποτε αμερικανική κυβέρνηση γίνεται με την επίκληση νόμου εθνικής ασφαλείας. Συγκεκριμένα, ο Ντόναλντ Τραμπ προανήγγειλε την επιβολή των δασμών επικαλούμενος το άρθρο περί εθνικής ασφάλειας 232 του Trade Expansion Act του 1962 – ένα άρθρο το οποίο έχει να ενεργοποιηθεί από το 1983 και ακόμη και τότε αφορούσε την απολύτως μεμονωμένη περίπτωση επιβολής δασμών σε συγκεκριμένο μηχανολογικό εξοπλισμό.

Κατά τους ειδικούς της παγκόσμιας αγοράς, η ενεργοποίηση του εν λόγω άρθρου, νομιμοποιεί όλες τις χώρες που πλήττονται από την απόφαση της αμερικανικής κυβέρνησης να προβούν σε άμεσα αντίμετρα και εμπορικά αντίποινα, επικαλούμενες επίσης λόγους εθνικής ασφάλειας.

«Η κυβέρνηση Τραμπ δίνει το τέλειο άλλοθι για αντίμετρα», – δηλαδή για την κήρυξη εμπορικού πολέμου – επισημαίνει χαρακτηριστικά η νομικός Τζένιφερ Χίλμαν, πρώην μέλος του Σώματος Εφέσεων του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ). Όπως θυμίζει, δε, η ίδια, και στο παρελθόν υπήρξε επιβολή εισαγωγικών δασμών – και από τις κυβερνήσεις Μπους και Ομπάμα -, η πρακτική όμως ήταν συμβατική, άνευ επίκλησης νομοθεσίας εθνικής ασφάλειας, κι έδινε περιθώρια για την επίλυση των εμπορικών διαφορών στο πλαίσιο του ΠΟΕ.

Τα αντίμετρα και η Κίνα

Προς επίρρωση, άλλωστε, αυτών των προβλέψεων εκπρόσωπος της Κομισιόν ήδη προειδοποίησε εμμέσως πλην σαφώς με «αντίμετρα» κάνοντας λόγο για «κατάφωρη παραβίαση» των αρχών του ελεύθερου εμπορίου, ο υπουργός Εμπορίου της Αυστραλίας διαμήνυσε πως η κίνηση του Λευκού Οίκου απειλεί να ενεργοποιήσει άμεσα αντίποινα που «θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε απώλειες θέσεων εργασίας», και η σουηδική εταιρία Electrolux, η μεγαλύτερη ευρωπαϊκή επιχείρηση ηλεκτρικών οικιακών ειδών, ανακοίνωσε ότι ¨παγώνει» δρομολογημένη επένδυσή της ύψους 250 εκατομμυρίων δολαρίων στις ΗΠΑ. Την ίδια ώρα, η Κίνα κάλεσε την Ουάσιγκτον να επανεξετάσει τις επιλογές της, προειδοποιώντας με νόημα πως εάν και άλλες χώρες ακολουθήσουν την πρακτική των ΗΠΑ θα πληγεί το παγκόσμιο εμπόριο.

Αμερικανοί αναλυτές, άλλωστε, επισημαίνουν πως η Κίνα είναι ο πραγματικός στόχος της απόφασης Τραμπ, καθώς ο αμερικανός πρόεδρος θεωρεί πως ο κατακλυσμός της αμερικανικής αγοράς από φθηνές κινεζικές πρώτες ύλες – και όχι μόνον – υπονομεύει την παραγωγή των αμερικανικών βιομηχανιών και τις χαμηλόμισθες θέσεις εργασίας. Οι ίδιοι θεωρούν ότι ο πρώτος στόχος, σε ενδεχόμενη αντεπίθεση της Κίνας και ανοιχτό εμπορικό πόλεμο, θα είναι η αεροναυπηγική βιομηχανία και οι εξαγωγές αγροτικών προϊόντων των ΗΠΑ – δύο τομείς, με καίρια συμβολή στο αμερικανικό ΑΕΠ αλλά και στις αμερικανικές θέσεις εργασίας.

Ο ίδιος ο Τραμπ, ωστόσο, επί του παρόντος όχι μόνον δεν φαίνεται να ανησυχεί, αλλά αντιθέτως δείχνει να προκαλεί την κλιμάκωση: «Οι εμπορικοί πόλεμοι είναι καλοί και εύκολα κερδίζονται», ήταν το χαρακτηριστικό tweet με το οποίο απάντησε σήμερα ο αμερικανός πρόεδρος στο κύμα των διεθνών προειδοποιήσεων και αντιδράσεων για τις πολιτικές του επιλογές. Και, ταυτόχρονα, έσπευσε να στείλει έμμεσο μήνυμα και προς το Πεκίνο, προσθέτοντας πως «όταν μια χώρα χάνει πολλά δισεκατομμύρια δολάρια από το εμπόριο με μια άλλη, τότε σταματάμε το εμπόριο…»

Για την ιστορία, και για την συνέχεια, σημειώνεται πως το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ προς την Κίνα διογκώθηκε κατά το πρώτο 12μηνο της θητείας Τραμπ κατά 8% κι έχει φθάσει στα 375, 2 δισεκατομμύρια δολάρια…