Ο Ερντογάν και το κόμμα του βρίσκονται σε ελεύθερη πτώση στις δημοσκοπήσεις, λαμβάνοντας λιγότερο από 40%. Με λιγότερο από δυο χρόνια για τις προεδρικές εκλογές, όπου χρειάζεται τουλάχιστον 51% της ψήφου, ο Τούρκος Πρόεδρος εμφανίζεται ως οπαδός του Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, τον οποίο μέχρι πρότινος περιέγραφε ως δικτάτορα και μέθυσο.

Ads

Ιδρυτής της Τουρκικής Δημοκρατίας το 1923, ο Ατατούρκ, «ο Πατέρας των Τούρκων», είναι και πάλι στην μόδα ανάμεσα στους κατέχοντες την εξουσία στην Άγκυρα. Ο Πρόεδρος Ερντογάν, που μέχρι σήμερα αρνούνταν να προφέρει ακόμη και το όνομά του – τον έλεγε απλά Μουσταφά Κεμάλ, και ποτέ Ατατούρκ, πήγε φέτος στις 10 Νοεμβρίου στο μαυσωλείο του «Μεγάλου και Αγαπητού Ατατούρκ», για τις επετειακές τελετές για τα 79 χρόνια από τον θάνατό του.

Το ισλαμιστικό δίκαιο στην Τουρκία παραμένει εξαρχής πολύ αντικεμαλικό στις αρχές του. Αντιτίθεται στον κοσμικισμό και σχεδόν σε όλες τις ριζοσπαστικές δημοκρατικές μεταρρυθμίσεις της περιόδου 1923-1938, όπως στην υιοθέτηση του λατινικού αλφαβήτου, στην αναγνώριση του δικαιώματος ψήφου στις γυναίκες, στην υποχρέωση υιοθέτησης των ευρωπαϊκών συνηθειών, που έγιναν από τον Ατατούρκ, με σχέδιο την εκδυτικοποίηση της Τουρκίας. Η ίδρυση σχολείων και η ανέγερση ναών για όλα τα δόγματα ήταν ένα σοβαρό χτύπημα στους θρησκευτικούς και φεουδαρχικούς κύκλους. «Ο Μουσταφά Κεμάλ είναι ένας άθεος δικτάτορας που επιτέθηκε στις θρησκευτικές και πολιτιστικές ρίζες των Τούρκων», λένε όλοι οι ισλαμιστές ιδεολόγοι. Οι ισλαμιστές Τούρκοι, που δεν έχουν ιδιαίτερο πολιτικό κριτήριο, προσποιούνται εξίσου ότι ο Μουσταφά Κεμάλ είναι ένας απλός άνθρωπος. Υπενθυμίζουν χωρίς καμία σοβαρή απόδειξη την ιδιωτική ζωή του Ατατούρκ.

Διαβάστε σχετικά:

Πρέπει να σημειώσουμε ότι η ριζοσπαστική αριστέρα και σχεδόν το σύνολο των πολιτικών κινημάτων των Κούρδων άσκησαν επίσης κριτική στον Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, «τον εθνικό αστό», καθώς «οι αποφάσεις του ήταν σκληρές, ιακωβινικές και αντιδημοκρατικές». Οι πολιτικοί αντίπαλοι της αριστεράς του Ατατούρκ, δεν συμφωνούν πια με την διάσημη αρχή του «Ενός Κράτους, του Ενός Έθνους, της Μιας Γλώσσας», που εξουσίασε επί των δικαιωμάτων των εθνοτικών και θρησκευτικών μειονοτήτων. Όμως αυτή η αντικεμαλική αριστερά αντιτάσσεται εξίσου απέναντι στις αναίτιες επιθέσεις των ισλαμιστών στον Ατατούρκ. Πολιτικά, αυτή η μειοψηφική αριστερά, που υπερασπίζεται την δημοκρατία και τα δικαώματα των Κούρδων, υπό πολύ συγκεκριμένους όρους και προϋποθέσεις, μπορεί να συνεργαστεί με τους Κεμαλιστές. Συνεπώς ένας συνασπισμός και μια επαναπροσέγγιση με τους ισλαμιστές που ασκούν την εξουσία είναι στην πραγματικότητα εντελώς αδύνατος για την ριζοσπαστική αριστερά.

Ads

Ο Ατατούρκ, «εμβληματική φιγούρα που αντικατοπτρίζει το έθνος», κατά την επίσημη ιδεολογία, είναι ένα σύμβολο που για την πλειονότητα των Τούρκων είναι απολύτος σεβαστό. Ο Ατατούρκ και ο κεμαλισμός, μια κυρίαρχη μιλιταριστική και εθνικιστική ιδεολογία εξ αρχής, έχει πάρει τα τελευταία δυο με τρια χρόνια μια άλλη διάσταση υπό το καταπιεστικό καθεστώς του Ερντογάν: Είναι μια αντίσταση ενάντια στην θρησκευτική αντίδραση της εξουσίας! Οι πορείες και τα συνθήματα της εποχής του Ατατούρκ είναι και πάλι της μόδας. Ομοίως οι φίλαθλοι στα γήπεδα τραγουδούν ενάντια στον Ερντογάν.

Ο Ατατούρκ, παραμένει ακόμη ένας «μεγάλος και αναντικατάστατος πολιτικός άντρας» στις καρδιές και τις συνειδήσεις της πλειονότητας των Τούρκων. «Ένα θετικό ταμπού», εξηγεί ένας κεμαλικός κοινωνιολόγος, για να μην πούμε «ένα δόγμα».

Ο Ερντογάν, περισσότερο οπορτουνιστής παρά πραγματιστής, επιθυμεί πλέον να απολαύσει την δημοφιλία του Ατατούρκ. Είχε και στο παρελθόν πολλές φορές αλλάξει στάση χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία. Είχε χάσει στο παρελθόν τους παλιούς του ψηφοφόρους, που ήταν κοντά στον Γκιουλέν, όπως και τους πρώην ψηφοφόρους του που ήταν Κούρδοι και το μόνο κόμμα που τον στήριζε, η άκρα δεξιά των Γκρίζων Λύκων (ΜΗΡ), χάνει την δύναμή του ανάμεσα σε ψηφοφόρους και στρατιωτικούς από την έλευση ενός νέου κόμματος, του Καλού Κόμματος, που ίδρυσε η κα Μεράλ Αξενέρ, πρώην υπουργός του MHP.

Έτσι, οι μόνοι πιθανοί σύμμαχοι του Ερντογάν, φαίνεται να είναι οι κεμαλιστές.

Η πλειοψηφία των αναλυτών στην Άγκυρα εκτιμά ότι οι κεμαλικοί πολίτες δεν είναι αφελείς και δεν θέλουν να στηρίξουν ή να ψηφίσουν τον Ερντογάν. Αυτό διότι παρά την πρόσφατη ομιλία του όπου παρουσιάστηκε ως κεμαλικός, ο Ερντογάν παραμένει πάντα αντικεμαλικός! Είναι αντίθετος στον κοσμικισμό, αντίθετος στα δικαιώματα των γυναικών και στην ενίσχυση της παιδείας ή στην διδασκαλία του ισλάμ.

Οι κακές γλώσσες κοροϊδεύουν τον Ερντογάν στα κοινωνικά δίκτυα: «Ακόμη και αν πίνεις ρακί με λευκά ψητά, δεν φτάνεις ούτε στο μικρό του δάχτυλο τον Ατατούρκ», λένε αναφερόμενοι στο ποτό και τους μεζέδες που αγαπούσε ο Ατατούρκ. Ή καλύτερα, «μπορείς να βγάζεις φωτογραφίες πίσω από ένα παράθυρο τρένου, όμως δεν μοιάζεις ούτε λίγο στον Ατατούρκ».

Υπάρχουν και κάποιοι αρθρογράφοι της αριστεράς, που πιστεύουν ότι η ενότητα απέναντι στην καταπίεση των Κούρδων, η επιβίωση του τουρκικού κράτους, η καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, των δικαιωμάτων των μειονοτήτων και εν τέλει της ελευθερίας του Τύπου, μπορούν να διαμορφώσουν τουλάχιστον ένα συνασπισμό κρατιστών κεμαλιστών και εθνικιστών του Ερντογάν. Πράγματι, ένα επικίνδυνο σενάριο…

* Ο Τούρκος δημοσιογράφος Ραγκίπ Ντουράν, με ρεπορτάζ και αναλύσεις, καταγράφει κάθε Σαββατοκύριακο στο Tvxs.gr,  τις εξελίξεις στη Τουρκία. [Μετάφραση: Νίκος Μίχος]