Από το 1983, όταν ο Ρήγκαν ανακοίνωνε το αντιπυραυλικό σύστημα των ΗΠΑ που έγινε γνωστό ως «Πόλεμος των Αστρων», μέχρι σήμερα, κύλησε πολύ νερό στο «αυλάκι» της χρήσης του διαστήματος ως πεδίου ανάπτυξης των φουτουριστικών όπλων των υπερδυνάμεων.

Πλέον φαίνεται ότι ο ανταγωνισμός των πολεμικών εξοπλισμών βγαίνει εκ νέου έξω από την γήινη ατμόσφαιρα, αλλά τώρα το αμερικανικό Πεντάγωνο προειδοποιεί, πως δεν είναι έτοιμο για κάτι τέτοιο, αφενός λόγω χρόνιας υποχρηματοδότησης σε αυτόν τον τομέα, αφετέρου λόγω των συνεχιζόμενων πολέμων στο έδαφος.

Ετσι, η Ρωσία και η Κίνα πέρασαν μπροστά από τις ΗΠΑ στην ανάπτυξη μέσων καταστροφής ή απενεργοποίησης δορυφόρων που ελέγχονται από τον αμερικανικό στρατό και αφορούν κάθε λειτουργία: Από την συλλογή πληροφοριών, μέχρι την καθοδήγηση βομβών ακριβείας, πυραύλων και αεροσκαφών.

Τώρα το Πεντάγωνο έχει επιδοθεί σε έναν αγώνα δρόμου να προλάβει τις εξελίξεις, ρίχνοντας επιπλέον δισεκατομμύρια δολάρια για να ενισχύσει τις άμυνές του ενάντια σε αντι-δορυφορικά όπλα, για την εκπαίδευση του στρατού σε περίπτωση που αποκοπεί η δορυφορική υποστήριξή του και για την ανεύρεση τρόπων αντίδρασης εναντίον μιας νέας μορφής πολέμου, που θα μπορούσε να επηρεάσει εκατομμύρια ανθρώπους και να προκαλέσει τεράστιες απώλειες μεταξύ των αμάχων, διευρύνοντας σε απίστευτες κλίμακες τα πεδία μαχών στην Γη.

Από τον Ρήγκαν στον Τραμπ

«Πλησιάζουμε ένα σημείο όπου οι “Πόλεμοι των ‘Αστρων” δεν είναι απλά μια ταινία», λέει ο Steve Isakowitz, διευθύνων σύμβουλος της The Aerospace Corp., μιας δεξαμενής σκέψης που χρηματοδοτείται από την αμερικανική κυβέρνηση και είναι ο κορυφαίος σύμβουλος του στρατού για το διάστημα. Ο ίδιος πρόσθεσε ότι η ΗΠΑ δεν μπορούν πλέον να θεωρούν την κυριαρχία τους δεδομένη.

«Αυτή η υπεροχή στο διάστημα μας επέτρεψε να έχουμε τη μεγαλύτερη πολεμική ικανότητα στον κόσμο, είτε πρόκειται για τους στρατιώτες μας στο πεδίο της μάχης, για τα drone, τα βομβαρδιστικά μας που πετούν σε όλον τον κόσμο ή για τη συλλογή πληροφοριών» δήλωσε στο Politico. «Όλο και πολύ, μέρα με την μέρα, κυριολεκτικά εξαρτιόμαστε περισσότερο από το διάστημα. Και οι αντίπαλοί μας το γνωρίζουν αυτό».

Οι φόβοι των Αμερικανών για πιθανό στρατιωτικό πλεονέκτημα της Σοβιετικής Ένωσης βοήθησαν να «ενέπνευσαν» τον πρώτο ανταγωνισμό στο διάστημα,  μετά την σοκαριστική, για την Δύση, πτήση του δορυφόρου Sputnik το 1957, η οποία ήταν και η πρώτη έξοδος της ανθρωπότητας από την γήινη ατμόσφαιρα. Ωστόσο οι ΗΠΑ είχαν και άλλα σχέδια, κάθε άλλο παρά ειρηνικά, για το διάστημα, με τον Ρήγκαν να ανακοινώνει στις αρχές της δεκαετίας του ’80 το πρόγραμμα διαστημικής αντιβαλλιστικής «ασπίδας».

Τις τελευταίες δεκαετίες, όμως, το διάστημα υπήρξε ως επί το πλείστον πεδίο ειρηνικής εξερεύνησης και συνεργασίας, με τα ρωσικά διαστημόπλοια να μεταφέρουν Αμερικανούς και άλλων εθνικοτήτων αστροναύτες στον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, μετά το τραγικό φιάσκο της αποτυχίας του προγράμματος των διαστημικών λεωφορείων της NASA.

Αλλά η ανησυχία ότι η συνεργασία αυτή μπορεί να στραφεί προς την αντιπαράθεση υπήρχε πάντα στο βάθος εδώ και χρόνια. Μια έκθεση του 2001 που συντάχθηκε επί Ντόναλντ Ράμσφελντ στο υπουργείο ‘Αμυνας, προειδοποιούσε ότι η επίθεση στα διαστημικά συστήματα κατά τη διάρκεια μιας σύγκρουσης «δεν πρέπει να θεωρείται απίθανη πράξη». «Αν οι ΗΠΑ πρέπει να αποφύγουν ένα διαστημικό ‘Περλ Χάρμπορ” πρέπει να λάβουν σοβαρά υπόψη την πιθανότητα επίθεσης στο διαστημικό τους σύστημα», ανέφερε η έκθεση.

Ορισμένοι εμπειρογνώμονες θεωρούν ότι οι στρατιωτικές ηγεσίες δεν έλαβαν ποτέ σοβαρά τις προειδοποιήσεις, εν μέρει επειδή οι τρομοκρατικές επιθέσεις που ακολούθησαν εκείνη τη χρονιά οδήγησαν  στα νέα πολεμικά μέτωπα στην Μέση Ανατολή.

Αυτό που δεν προχώρησε ο Μπους ο νεότερος, φαίνεται να το «ξυπνάει» εκ νέου ο Τραμπ. Ο οποίος πρόσφατα έκανε λόγο για την δημιουργία μιας «space force», μια διαστημικής στρατιωτικής δύναμης, ενός ξεχωριστού κλάδου των ενόπλων δυνάμεων, υπεύθυνου για την εξασφάλιση της αμερικανικής υπεροχής στο διάστημα, έναν ρόλο που διαδραματίζει πρωτίστως η πολεμική αεροπορία.

«Η νέα εθνική στρατηγική μου για το διάστημα αναγνωρίζει ότι το διάστημα είναι ένας πολεμικός τομέας, ακριβώς όπως το έδαφος, ο αέρας και η θάλασσα. Έχουμε την πολεμική αεροπορία (Air Force), θα έχουμε και την space force» είπε ο Αμερικανός πρόεδρος.

Διαστημικά «παιχνίδια» πολέμου

Ήδη, η αμερικανική πολεμική αεροπορία, η οποία επιβλέπει ένα εκτιμώμενο 90% των διαστημικών επιχειρήσεων του στρατού, εκτελεί τακτικά διαστημικά πολεμικά «παιχνίδια», μεταξύ των οποίων ένα στο οποίο τα στρατεύματα προσομοιώνουν πώς να αντιδράσουν σε επιθέσεις στους δορυφόρους των ΗΠΑ. Μία από αυτές τις ασκήσεις πραγματοποιήθηκε πέρυσι, με την συμμετοχή της Αυστραλίας, τον Καναδά, την Νέα Ζηλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Παράλληλα, οι στρατιώτες εκπαιδεύονται για τις περιπτώσεις που θα χάσουν την βοήθεια του GPS.

Στο μεταξύ, η νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας του Τραμπ, που ανακοινώθηκε στα τέλη του περασμένου χρόνου, εκλαμβάνει το διάστημα ως πεδίο «ζωτικού ενδιαφέροντος» για πρώτη φορά και κατεύθυνε τον στρατό στο να το θεωρεί ως «τομέα προτεραιότητας». «Οποιαδήποτε επιβλαβής παρέμβαση ή επίθεση σε κρίσιμα συστατικά της διαστημικής αρχιτεκτονικής μας που επηρεάζει άμεσα αυτό το ζωτικό συμφέρον των ΗΠΑ θα αντιμετωπιστεί με μια προμελετημένη αντίδραση σε χρόνο, τόπο, τρόπο και τομέα της επιλογής μας» αναφέρει η νέα Στρατηγική.

Η στάση του Τραμπ έχει κάνει την μεγάλη διαφορά, δήλωσε η υπουργός Πολεμικής Αεροπορίας, Χίθερ Ουίλσον στο Politico. «Έχουμε έναν πρόεδρο που είπε τώρα, δημοσίως, ότι πρέπει να περιμένουμε πως το διάστημα θα είναι ένας τομέας πολέμου. Αυτή είναι μια πολύ μεγάλη υπόθεση».

Το τελευταίο αίτημα της κυβέρνησης Τραμπ επί του προϋπολογισμού, επιδιώκει 12,5 δισεκατομμύρια δολάρια για την στρατιωτικοποίηση του διαστήματος, χωρίς να περιλαμβάνονται σε αυτό το ποσό και τα μυστικά κονδύλια που ως είθισται συνοδεύουν ανάλογους σχεδιασμούς. Προς το παρόν η Ουίλσον λέει ότι το σχέδιο εστιάζει σε αυτό που ονομάζει ως μια «πιο αξιόπιστη αρχιτεκτονική» για τους τέσσερις δορυφόρους της πολεμικής αεροπορίας που έχουν σχεδιαστεί για την έγκαιρη προειδοποίηση εκτοξεύσεων πυραύλων. Οι δορυφόροι αυτοί είναι κρίσιμοι για την ετοιμότητα των ΗΠΑ σε ένα από τα πιο επικίνδυνα σημεία για παγκόσμια ανάφλεξη, την κορεατική χερσόνησο. Η Ουίλσον λέει ότι οι δορυφόροι σκανάρουν τον πλανήτη αναζητώντας σημάδια εκτόξευσης πυραύλων και μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα εντοπίζεται το σημείο αλλά και το προς τα πού κατευθύνεται ο πύραυλος και προειδοποιείται το Εθνικό Κέντρο Διοίκησης.

Ακόμη ένα σημαντικό σημείο του σχεδίου θα είναι η υπεράσπιση των 31 δορυφόρων GPS της αμερικανικής πολεμικής αεροπορίας. Η Ουίλσον λέει ότι η πολεμική αεροπορία προσφέρει υπηρεσίες GPS σε περίπου 1 δισεκατομμύριο ανθρώπους κάθε μέρα. Το σήμα χρονισμού του χρηματιστήριου της Νέας Υόρκης έρχεται από δορυφόρους GPS της πολεμικής αεροπορίας, ενώ πλήθος καθημερινών υπηρεσιών γίνονται πιο εύκολα και με μεγαλύτερη ασφάλεια μέσω του GPS. «Σε αυτόν τον προϋπολογισμό», προσθέτει ηγ Ουίλσον, «έχουμε προτείνει την αναβάθμιση του GPS σε αυτό που ονομάζουμε GPS III, το οποίο είναι πιο ανθεκτικό σε μπλοκαρίσματα».

Ωστόσο, με κάποιο τρόπο, το GPS δέχεται ήδη επίθεση. Σύμφωνα με τον Brian Weeden, διευθυντή προγραμματισμού στο Secure World Foundation, κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Ιράκ, δυνάμεις πιστές στον Σαντάμ Χουσεΐν προσπάθησαν να μπλοκάρουν το σήμα στα όπλα ακριβείας που βασίζονται στο GPS για στόχευση.

Πιο πρόσφατα, ισχυρίζεται ο ίδιος, η Ρωσία χρησιμοποίησε GPS και δορυφορικές παρεμβολές για να προσπαθήσει να μπλοκάρει τις διαστημικές επικοινωνίες στην σύγκρουση στην ανατολική Ουκρανία. «Με αυτή την έννοια, είναι (σσ. ο ηλεκτρονικός πόλεμος στο διάστημα) ήδη μέρος της σύγκρουσης στη Γη».

Το Πεντάγωνο κάνει επίσης νέες επενδύσεις σε τεχνολογίες που επιτρέπουν στον στρατό να παρακολουθεί σε πραγματικό χρόνο όλα τα διαστημικά συστήματά του και να εξασφαλίζει ότι οι δορυφόροι στρατιωτικών επικοινωνιών βασίζονται σε μια προηγμένη συχνότητα που δεν μπορεί να μπλοκαριστεί.

Η πολιτική υστερία και ο επιστημονικός πραγματισμός

«Πρέπει να περιμένουμε ότι οποιοσδήποτε τύπος πολέμου θα επεκταθεί στο διάστημα σε οποιαδήποτε μελλοντική σύγκρουση και πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο που σκεφτόμαστε και προετοιμάζουμε για το ενδεχόμενο αυτό» δήλωσε το ανώτατο στέλεχος της πολεμικής αεροπορίας, στρατηγός, προς την ένωση της πολεμικής βιομηχανίας, τον Φεβρουάριο.

Μερικοί εξακολουθούν να πιστεύουν ότι αυτά δεν αρκούν. Ο πόλεμος στο διάστημα «πρόκειται να συμβεί», δήλωσε σε μια συνέντευξη ο Mike Rogers, Δημοκρατικός από την Αλαμπάμα, ο οποίος προεδρεύει στην Υποεπιτροπή Στρατιωτικών Υποθέσεων της Γερουσίας. «Είναι απλώς ζήτημα εάν θα συμβεί τα επόμενα δύο χρόνια ή τα επόμενα πέντε ή έξι χρόνια». Ο ίδιος δηλώνει ανήσυχος για το κατά πόσον η Πολεμική Αεροπορία έχει το διάστημα ως προτεραιότητα, δεδομένου ότι η στρατιωτική ηγεσία δηλώνει αδυναμία άμεσων δράσεων στον τομέα αυτό, ενώπιον των γερουσιαστών. «Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα μάτια και τα αυτιά μας βρίσκονται στο διάστημα. Δεν μπορούμε να αφήσουμε τους αντιπάλους να μας βγάζουν τα μάτια και τα αυτιά μας».

Όταν το Πεντάγωνο μιλά για έναν διαστημικό πόλεμο, δεν σημαίνει αυτό που βλέπουμε σε ταινίες επιστημονικής φαντασίας. Η σύγκρουση θα μπορούσε να πάρει πολλές διαφορετικές – και σε μεγάλο βαθμό σιωπηλές – μορφές, που κυμαίνονται από την «τύφλωση» ενός δορυφόρου GPS μέσω καταστροφής αισθητήρα του με λέιζερ μέχρι κυβερνοεπίθεση. Βέβαια υπάρχει η δυνατότητα για μια πραγματική φυσική επίθεση, με έναν πύραυλο ή λέιζερ να καταστρέφουν ένα δορυφόρο. Ορισμένοι εμπειρογνώμονες ανησυχούν περισσότερο για το σενάριο αυτό, μετά από μια δοκιμή του 2008 στην οποία η Κίνα κατέστρεψε έναν δικό της δορυφόρο με ακτίνα λέιζερ.

Αυτό το είδος διαστημικού πολέμου θα επιφέρει ένα ιδιαίτερα βαρύ κόστος στις ΗΠΑ, διότι κάθε τέτοια έκρηξη δημιουργεί συντρίμμια που θα παραμείνουν για πάντα σε τροχιά, συμπεριλαμβανομένων των εκατομμυρίων κομματιών από εκείνη την κινεζική δοκιμή. Ακόμα και μικρά κομμάτια που όμως κινούνται με 17.000 μίλια/ώρα μπορούν να προκαλέσουν σοβαρή βλάβη στους δορυφόρους.

Δεν υπάρχει τρόπος να καθαριστούν τα θανατηφόρα κομμάτια που θα δημιουργούσε ένα απευθείας φυρικο χτύπημα σε δορυφόρο. «Εάν αποτύχει η αναχαίτιση, χάνουμε», δήλωσε αξιωματικός της πολεμικής αεροπορίας.

Αυτό σημαίνει ότι εάν δεχθούν τέτοιο χτύπημα, οι Ηνωμένες Πολιτείες μπορεί να μην απαντήσουν ανάλογα, αλλά με άλλα μέσα, όπως κυβερνοεπιθέσεις για να αποφύγουν τη δημιουργία περισσότερων διαστημικών συντριμμιών.

Αλλά όλη αυτή η συζήτηση για μια αναπόφευκτη σύγκρουση εγείρει ανησυχίες ότι ο κόσμος μπορεί να αντιμετωπίζει το χειρότερο είδος διαστημικής κούρσας εξοπλισμών, που ενισχύει τις πιθανότητες μιας σύγκρουσης στη Γη.

Ορισμένες από τις εν εξελίξει προσπάθειες στρατιωτικοποίησης του διαστήματος θα μπορούσαν επίσης να παραβιάσουν τη Συνθήκη για το Διάστημα του 1967, που υπογράφηκε από τις ΗΠΑ και τις περισσότερες από τις χώρες – μέλη του ΟΗΕ.

«Η Συνθήκη για το Διάστημα δηλώνει σαφώς ότι το διάστημα είναι μόνο για ειρηνικούς σκοπούς» δήλωσε ο James Vedda, ανώτερος αναλυτής πολιτικής στο Κέντρο Διαστημικής Πολιτικής και Στρατηγικής της Aerospace Corp. και ειδικός στην Συνθήκη.

Η Cassandra Steer, εκτελεστική διευθύντρια του Κέντρου Δεοντολογίας και Νομικής του Πανεπιστημίου της Πενσυλβάνια, λέει ότι έχει παρατηρήσει «μια διακριτή μετατόπιση της διεθνούς ρητορικής» στο θέμα, καθώς και έλλειψη διαφάνειας από όλα τα εμπλεκόμενα κράτη σχετικά με τις προετοιμασίες τους για διαστημική σύγκρουση.

Το αποτέλεσμα είναι μια κυκλική κλιμάκωση που οδήγησε ορισμένους σχολιαστές να την περιγράψουν ως μια πιθανή επιστροφή σε έναν ανταγωνισμό τύπου «ψυχρού πολέμου».

«Μια ένοπλη σύγκρουση στο διάστημα θα είναι καταστροφική για όλους τους εμπλεκόμενους», εκτιμά η Steer, «συμπεριλαμβανομένων των ουδέτερων κρατών, των παραγόντων του διαθνούς εμπορίου και της διεθνούς κοινωνίας των πολιτών».

Άλλοι παροτρύνουν την κυβέρνηση Τραμπ να σκεφτεί προσεκτικότερα τη στρατιωτική διαστημική πολιτική της.

Η Joan Johnson-Freese, καθηγήτρια εθνικής ασφάλειας στο Ναυτικό Πολεμικό Κολέγιο, θέτει υπό αμφισβήτηση την ιδέα ότι το διάστημα μπορεί να αντιμετωπιστεί όπως οποιαδήποτε άλλη ζώνη μάχης. «Δεν μπορείς να ελέγχεις όλο το διάστημα, συνέχεια, ακριβώς διότι η φυσική του διαστήματος είναι τόσο διαφορετική» από αυτήν στην Γη. Για παράδειγμα, ένας δορυφόρος είναι εξορισμού μια «πάπια» που κάθεται και περιμένει να την πυροβολήσεις, αφού «είναι το πιο φωτεινό αντικείμενο στον ουρανό, με μια προβλέψιμη τροχιά, που δεν έχει πουθενά να κρυφτεί».

Ειδικοί όπως η Steer και η Freese συστήνουν αυτοσυγκράτηση και ανάπτυξη μιας διαστημικής άμυνας που δεν θα οδηγεί σε παραβιάσεις της διεθνούς ασφάλειας. Διότι, ο αγώνας για την κυριαρχία του διαστήματος με τον τρόπο που οι ΗΠΑ κυριαρχούν σε άλλους τομείς «μπορεί να είναι μια πραγματικά κακή ιδέα»…