Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, επικεφαλής της εκτελεστικής, της δικαστικής και της νομοθετικής εξουσίας, είναι ταυτοχρόνως και ο υπ’ αριθμόν ένα διπλωμάτης της χώρας. Είναι, επίσης, και ο ανώτατος διοικητής του στρατού. Όμως, μετά την απόφαση για την απόσυρση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη Συρία, που ανακοίνωσε μέσω twitter ο Ντόναλντ Τράμπ, ο παντοδύναμος ηγέτης των Τούρκων δεν ξέρει τι να κάνει στα νότια της χώρας. Πριν δέκα μέρες το πολύ, ανακοίνωσε ότι η στρατιωτική επιχείρηση στα βόρεια και στα ανατολικά της Συρίας εναντίον των «τρομοκρατών», βλέπε Κούρδοι, «θα ξεκινήσει σε λίγες μέρες».

Η αλλαγή πολιτικής από τις ΗΠΑ ανάγκασε την Άγκυρα να «αναβάλει» την επονομαζόμενη «πρωτοβουλία για την κατάληψη της βόρειας και της ανατολικής Συρίας», που αυτή τη στιγμή βρίσκεται υπό τον έλεγχο του Δημοκρατικού Στρατού της Συρίας, της συμμαχίας, δηλαδή, Κούρδων, Αράβων, και άλλων κατοίκων της περιοχής. Όμως ο Δημοκρατικός Στρατός της Συρίας φαίνεται πως ήρθε σε συμφωνία και με τον Άσαντ για να αντιμετωπίσει την κατάληψη της περιοχής του. 

Ο Ερντογάν θέλει να συνεργαστεί ταυτόχρονα και με την Ουάσιγκτον και με τη Μόσχα, προκειμένου να πετύχει τον στόχο του: να εξολοθρεύσει τους Κούρδους της Συρίας και να καταλάβει αυτή την περιοχή, που αποτελεί το ένα τρίτο της όλης επικράτειας και όπου βρίσκεται το 70% των αποθεμάτων πετρελαίου της Συρίας. Το PYD (Κόμμα της Δημοκρατικής Ένωσης – πρόκειται για Κούρδους της Συρίας, που αντλούν έμπνευση από τον Αμντουλάχ Οτσαλάν, τον ιδρυτή-ηγέτη του PKK, και κέρδισαν το 65% των ψήφων στις τελευταίες περιφερειακές εκλογές), το YPG (Μόναδες Λαϊκής Προστασίας) και το YPJ (Μονάδες Προστασίας των Γυναικών) αποτελούν, σύμφωνα με την Άγκυρα, «τρομοκρατικές οργανώσεις και συριακά παρακλάδια του ΡΚΚ».

Αυτή, όμως, είναι μια άποψη που δεν συμμερίζονται η Ουάσιγκτον, η Μόσχα και η Δαμασκός. Μόνο το Ισλαμικό Κράτος λέει ότι «το PYD είναι μια διαβολική οργάνωση απίστων». Η Ουάσιγκτον, όπως και το Παρίσι, το Λονδίνο και το Βερολίνο, υποστηρίζουν πολιτικά και στρατιωτικά τον Δημοκρατικό Στρατό, το PYD έχει ανοίξει γραφείο στη Μόσχα, ενώ η Δαμασκός τους κατηγορεί για «συνέργεια με τους ιμπεριαλιστές Αμερικάνους». Οι Κούρδοι της Συρίας έχουν κερδίσει τη συμπάθεια σχεδόν του συνόλου της κοινής γνώμης στον Δυτικό Κόσμο χάρη στη μάχη τους κατά του Ισλαμικού Κράτους.

Οι πολιτικο-στρατιωτικοί παράγοντες με παρουσία στη Συρία, δηλαδή η Δαμασκός, η Μόσχα και η Τεχεράνη, δεν έχουν καμία διάθεση να αφήσουν την Άγκυρα να καταλάβει τη βόρεια Συρία. Ο Ερντογάν δείχνει να προσεγγίζει την Ουάσιγκτον, που πάει να πει ότι απομακρύνεται από τη Μόσχα. 

Η Άγκυρα έχει ένα μόνο κίνητρο, μια και μοναδική στρατηγική, στην Συρία: Να εμποδίσει τους Κούρδους να οργανωθούν σε μια ανεξάρτητη κοινότητα στην οποία θα εφαρμόζεται δημοκρατική αυτονομία. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να είναι μεταδοτικό και να επηρεάσει και τους Κούρδους στην Τουρκία. Ο Σουλτάνος επιθυμεί, βεβαίως, να γίνει ένας παίκτης με επιρροή στην Συρία απέναντι στην Μόσχα, την Δαμασκό και την Τεχεράνη με την υποστήριξη των τζιχαντιστών – συμπεριλαμβανομένου και του Ισλαμικού Κράτους. 

Θέλοντας να γίνει ο κύριος της περιοχής, έχει ήδη ξεκινήσει την προεκλογική του εκστρατεία για τις αυτοδιοικητικές εκλογές του Μαρτίου του 2019 στην Τουρκία, και επιδιώκει να αποδυναμώσει όλους του τους αντιπάλους, αρχής γενομένης από τους Κούρδους. Οι τελευταίοι, που εκπροσωπούνται στο Κοινοβούλιο από το τρίτο σε δύναμη κόμμα, το Δημοκρατικό Κόμμα των Λαών (HDP), είχαν με ευκολία κεδρίσει τις προηγούμενες δημοτικές εκλογές σε περισσότερες από εκατό κουρδικές περιοχές στα νοτιοανατολικά της χώρας.

Ο Ερντογάν, δυσαρεστημένος από αυτό το αποτέλεσμα, διόρισε διοικητές, υπαλλήλους της Άγκυρας, αντικαθιστώντας τους νόμιμα εκλεγμένους δημάρχους, που καθαιρέθηκαν με ένα απλό διάταγμα. Στις 31 Μαρτίου, ξέρει ότι οι Κούρδοι ψηφοφόροι θα ψηφίσουν άλλη μια φορά τους πρώην δημάρχους τους, που καθαιρέθηκαν ή φυλακίστηκαν. Καθαρή ήττα για τον Σουλτάνο.

Κατακερματισμένος από τα γεωπολιτικά του σχέδια, ο Ερντογάν δεν μπορεί πια να αντιμετωπίσει, όπως στο παρελθόν, τις επιθέσεις της εσωτερικής αντιπολίτευσης. Έτσι, για να φανεί ισχυρός και να φοβίσει τους μελλοντικούς αντιπάλους του, την προηγούμενη εβδομάδα ο Ερντογάν στοχοποίησε ένα παρουσιαστή της τηλεόρασης και δυο ηθοποιούς – και οι τρεις τους πολύ δημοφιλείς. Ο Φατίχ Πορτακάλ, παρουσιαστής του δελτίου ειδήσεων του Fox TV (ιδιοκτησία του Αμερικανού Ρούπερτ Μέρντοκ) είχε απλά αναφέρει τις δυσκολίες για την διοργάνωση μιας διαδήλωσης ενάντια στην αύξηση των τιμών.

Οι κ.κ. Μετίν Ακπινάρ (77 ετών) και Μουγντάτ Γκεζέν (75 ετών), δυο θρυλικοί κωμικοί, επίσης αναφέρθηκαν στην «απόλυτη αναγκαιότητα της δημοκρατίας» και στο «τραγικό τέλος των δικτατόρων», μιλώντας στο κανάλι Halk TV, που πρόσκειται στην σοσιαλδημοκρατική αντιπολίτευση. Τυφλός από θυμό ο Ερντογάν απάντησε αμέσως: «Μα τι είναι αυτά; Ένας τύπος στην τηλεόραση προτρέπει τους πολίτες να βγουν στους δρόμους! Κάτι καλλιτεχνίσκοι λένε ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας πρέπει να απαγχονιστεί! Η Δικαιοσύνη θα κάνει το καθήκον της! Θα δείτε».

Και πράγματι, είδαμε. Οι δυο ηθοποιοί κλήθηκαν αμέσως από τον εισαγγελέα. Κατηγορούμενοι για «ανατροπή της κυβέρνησης», αφέθηκαν ελεύθεροι υπό τους όρους της εβδομαδιαίας δήλωσης παρουσίας στις αρχές και της απαγόρευσης εξόδου από τη χώρα.

Το RTUK, η Ανώτατη Ραδιοτηλεοπτική Αρχή, ήταν εξίσου πειθήνια: Η εβδομαδιαία εκπομπή του Halk TV δεν θα πραγματοποιηθεί για οκτώ εβδομάδες, ενώ το κανάλι θα πληρώσει και 13.000 ευρώ πρόστιμο. Το Fox TV δεν θα εκπέμψει δελτίο ειδήσεων για τρεις ημέρες και θα πληρώσει 166.000 ευρώ πρόστιμο! Ένα ξεκάθαρο μήνυμα για όλα τα ΜΜΕ και την αντιπολίτευση. Όμως και ένα μήνυμα που δείχνει πόσο εύθραυστος και πόσο φοβισμένος είναι ο Σουλτάνος. «Το λιοντάρι κρύβει τις πληγές του», λέει μια λαϊκή ρήση. Δύσκολο, όταν έχει παντού πληγές…

* Ο δημοσιογράφος Ραγκίπ Ντουράν, με ρεπορτάζ και αναλύσεις, καταγράφει κάθε Σαββατοκύριακο στο Tvxs.gr,  τις εξελίξεις στην Τουρκία. [Μετάφραση: Νίκος Μίχος]