Στις φτωχογειτονιές της Νταντόρα στα περίχωρα του Ναϊρόμπι, είναι συνηθισμένο φαινόμενο τα κορίτσια να χάνουν λίγες μέρες το σχολείο κάθε μήνα επειδή δεν έχουν λεφτά να αγοράσουν σερβιέτες όταν έχουν περίοδο.

«Αυτό επηρεάζει φυσικά και τις επιδόσεις μου στην τάξη», λέει η 17χρονη Mary Asigi που πηγαίνει στο δημοτικό σχολείο της περιοχής. Όπως συμβαίνει και σε άλλα παιδιά στην κοινότητά της, η εκπαίδευση της Mary έχει επηρεαστεί από τη φτώχεια, γι’ αυτό και εξακολουθεί να πηγαίνει στο δημοτικό σχολείο στην ηλικία των 17. Πολλά παιδιά εδώ εγκαταλείπουν το σχολείο κατά διαστήματα, για ένα ή δύο χρόνια κάθε φορά, επειδή οι οικογένειές τους δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να τα υποστηρίξουν. Σύμφωνα μάλιστα με τη UNICEF, περισσότερα από 1,2 εκατομμύρια παιδιά ηλικίας δημοτικού στην Κένυα δεν φοιτούν καθόλου στο σχολείο.

Η «φτώχεια της περιόδου» καθιστά τη ζωή ακόμα πιο δύσκολη για τα κορίτσια, καθώς δεν μπορούν να εργαστούν ούτε να παρακολουθήσουν τα μαθήματα στο σχολείο εξαιτίας της έλλειψης πόρων για προϊόντα υγιεινής.

Η Mary προσπάθησε να βρει λύσεις, αλλά ο αυτοσχεδιασμός δεν φέρνει πάντα αποτελέσματα. «Όταν ήμουν 15 ετών συνήθιζα να χρησιμοποιώ  χρησιμοποιημένες σερβιέτες, προτού με προειδοποιήσει ο δάσκαλος μου ότι αυτό ήταν ανθυγιεινό», αναφέρει στο aljazeera. Το να μοιράζεται κανείς σερβιέτες είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο, καθώς έρευνες δείχνουν ότι περίπου το 12% των ανθρώπων που ζουν στις παραγκουπόλεις του Ναϊρόμπι έχουν HIV, σε σύγκριση με το 5% περίπου του γενικού πληθυσμού.

Όμως το πρόβλημα δεν είναι μόνο αυτό. Τα κορίτσια που πηγαίνουν στο σχολείο ενώ έχουν περίοδο, δέχονται ενοχλητικά και προσβλητικά πειράγματα από τα αγόρια, όπως εξηγεί η Mary. Όπως και τα άλλα κορίτσια της κοινότητας της, βρίσκεται αντιμέτωπη με το εξής ερώτημα: «Να διακινδυνεύσω την υγεία μου ή την εκπαίδευση μου;»

«Τα αγόρια μας χλευάζουν»

Σε μια περιοχή όπου ένα πακέτο σερβιέτες κοστίζει ένα δολάριο και η μέση οικογένεια πρέπει να διαχειριστεί λιγότερο από αυτό το ποσό την ημέρα, η πρόσβαση σε προϊόντα υγιεινής είναι σχεδόν αδύνατη για την πλειοψηφία των κοριτσιών, ιδιαίτερα εάν πρέπει να ταξιδέψουν από απομακρυσμένες αγροτικές περιοχές σε πόλεις για να τα αγοράσουν.

Το σχολείο της Mary βρίσκεται στην παραγκούπολη Korogocho στη Νταντόρα. Το δημοτικό σχολείο βρίσκεται σε διώροφο κτίριο με υπερπλήρεις αίθουσες διδασκαλίας. Το ισόγειο χρησιμοποιείται από παιδιά στην κατώτερη πρωτοβάθμια εκπαίδευση, ενώ οι μεγαλύτεροι μαθητές χρησιμοποιούν τον πάνω όροφο. Εκατοντάδες μαθητές παίζουν σε στενούς χώρους και στους διαδρόμους μεταξύ των τάξεων.

Η Regina Nthambi, 16 ετών, μαθήτρια στο ίδιο σχολείο, θεωρείται από τους προνομιούχους μεταξύ των συμμαθητών της. Ο πατέρας της που είναι ράφτης προσπαθεί να αγοράσει σερβιέτες κάθε μήνα. Όταν δεν υπάρχουν χρήματα, αυτοσχεδιάζει με διάφορα κομμάτια ρούχων που περισσεύουν στο κατάστημά του.

«Τα αγόρια μας χλευάζουν και αυτός είναι ο λόγος που κάποιες φορές οι μαθήτριες δεν παρακολουθούν μαθήματα τις μέρες που έχουν περίοδο», υπογράμμισε η Regina. Υπολογίζεται ότι η έλλειψη από σερβιέτες οδήγησε περίπου ένα εκατομμύριο κορίτσια να λείπουν από το σχολείο κάθε μήνα.

Έρευνα της Menstrual Hygiene Day δείχνει ότι το 65% των γυναικών και των κοριτσιών στην Κένυα δεν είναι σε θέση να αγοράσουν σερβιέτες. Σύμφωνα με έρευνες του Υπουργείου Παιδείας της Κένυας, τα κορίτσια χάνουν κατά μέσο όρο τέσσερις σχολικές ημέρες κάθε μήνα, γεγονός που μεταφράζεται σε δύο εβδομάδες κάθε τρίμηνο. Αυτό σημαίνει ότι κάθε τέσσερα χρόνια, χάνουν κατά μέσο όρο 165 ημέρες μάθησης.

Αδυναμία αλλαγής

Η κυβέρνηση της Κένυας έχει λάβει μέτρα για την αντιμετώπιση αυτού του προβλήματος. Πριν από δέκα χρόνια, έγινε η πρώτη χώρα στον κόσμο που μείωσε τους φόρους για τα εισαγόμενα προϊόντα υγιεινής για γυναίκες και κορίτσια. Η κυβέρνηση δεσμεύθηκε επίσης να χρησιμοποιήσει τρία εκατομμύρια δολάρια για να βοηθήσει στη διανομή σερβιετών στις κοινότητες χαμηλού εισοδήματος.

Την ίδια στιγμή υπάρχει και πρόγραμμα που χρηματοδοτήθηκε από την κυβέρνηση, το οποίο τέθηκε σε εφαρμογή τον Απρίλιο του 2018, για τη διανομή 140 εκατομμυρίων σερβιετών σε 4,2 εκατομμύρια κορίτσια σε ολόκληρη τη χώρα. Το πρόγραμμα, το οποίο κατανέμει τις προμήθειες κατευθείαν στα σχολεία, έτρεξε για τέσσερις μήνες, καθώς οι προμήθειες τελείωναν.

Υπήρχαν αρκετοί λόγοι για την αποτυχία του προγράμματος. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι διανομείς που διορίστηκαν από την κυβέρνηση δεν κατάφεραν να τις παραδώσουν και έπρεπε να βρεθούν νέοι διανομείς, προκαλώντας καθυστέρηση. Σε άλλες, παραδόθηκαν πολύ λίγες προμήθειες, πράγμα που σημαίνει ότι τα κορίτσια έλαβαν λιγότερες σερβιέτες από ό, τι χρειάζονταν. Ένας ακόμη λόγος ήταν η διαφθορά. Το Nairobi News ανέφερε ότι μια παράδοση 300.000 σερβιετών που προορίζονταν για σχολεία κλάπηκε με σκοπό την επαναπώλησή τους.

«Τα καρτέλ στη χώρα αυτή είναι παντού», λέει η Emmie Eronanga, διευθύντρια της ΜΚΟ υποστήριξης των γυναικών Miss Koch, η οποία εδρεύει στη γειτονιά χαμηλού εισοδήματος του Kariobangi North, κοντά στο Korogocho. «Και τώρα τα περισσότερα κορίτσια στις παραγκουπόλεις κινδυνεύουν να μην πηγαίνουν στο σχολείο ή να χάνουν μαθήματα κάθε μήνα για μερικές ημέρες». Σημειώνεται, ότι η Miss Koch στοχεύει να γνωστοποιεί σημαντικά γυναικεία ζητήματα στην Κένυα και να παρέχει δωρεάν σερβιέτες σε νεαρά κορίτσια στις φτωχογειτονιές όταν αυτό μπορεί.

Η Eronanga και η ομάδα της παρέχουν υπηρεσίες εκπαίδευσης για την αναπαραγωγική υγεία με στόχο τη μείωση του στιγματισμού και της ντροπής που αισθάνονται τα κορίτσια για την περίοδο και το σώμα τους γενικότερα. Σύμφωνα με το κυβερνητικό σύστημα διανομής, δεν υπήρχαν καθόλου σερβιέτες στο δημοτικό σχολείο του Korogocho. «Η κυβέρνηση έδωσε υποσχέσεις αλλά ποτέ δεν υλοποίησε τίποτα», λέει η Eronanga.

Ο μικρός προϋπολογισμός της ομάδας χρηματοδοτείται εν μέρει από οργανισμούς από το Ηνωμένο Βασίλειο, όπως το Faith Charity, οι οποίοι στέλνουν μετρητά για να επιτρέψουν σε 150 κορίτσια να αγοράζουν σερβιέτες κάθε χρόνο. Αλλά αυτή η βοήθεια είναι πολύ μικρή, όταν κατά μέσο όρο κάθε σχολείο στην Κένυα έχει 400 έως 500 κορίτσια.

Πριν από δύο χρόνια, ο Πρόεδρος της Κένυας, Uhuru Kenyatta, ενέκρινε το νόμο για την τροποποίηση της βασικής εκπαίδευσης, σύμφωνα με τον οποίο τα κορίτσια στην εφηβεία σε ολόκληρη τη χώρα θα έχουν δωρεάν πρόσβαση σε σερβιέτες σε επαρκείς ποσότητες, όλες χρηματοδοτούμενες από το κράτος. Αλλά μέχρι στιγμής ελάχιστα έχουν συμβεί στην πράξη.

«Δεν μπορούν ούτε να διαθέσουν τρόφιμα για τις οικογένειές τους»

Η Esther Moraa, 25 ετών, καθηγήτρια κοινωνικών επιστημών στο σχολείο, λέει ότι η φτώχεια στην παραγκούπολη είναι το πραγματικό πρόβλημα. «Όλοι οι γονείς εδώ είναι πολύ φτωχοί, δεν μπορούν ούτε να αγοράσουν φαγητό για τις οικογένειές τους. Μόνο οι ΜΚΟ διανέμουν σερβιέτες. Τους μαθαίνω πως να χρησιμοποιούν τα παλιά ρούχα ως σερβιέτες, ενώ μερικές φορές αναγκάζομαι να βάλω λεφτά από την τσέπη μου για να αγοράσω ένα κουτί ή δύο για τα κορίτσια», πρόσθεσε.

Η Mary, η οποία ζει με την ανύπαντρη μητέρα της και είναι η νεότερη των τριών αδελφών, ονειρεύεται μια καριέρα στο ναυτικό, αλλά δεν είναι σίγουρη ότι θα τα καταφέρει αν συνεχίσει να χάνει μαθήματα. Ωστόσο, είναι αποφασισμένη να ξεπεράσει αυτό το εμπόδιο. «Ξέρω κορίτσια στην τάξη μου που έχουν εγκαταλείψει το σχολείο για αυτόν τον λόγο. Σήμερα χρησιμοποιώ παλιά ρούχα, επειδή η μητέρα μου δεν έχει τα χρήματα και δεν θέλω να χάνω μαθήματα», ανέφερε.

Η Yvonne Waweru είναι τοπικός βουλευτής της κομητείας του Kiambu, που ζητά μεγαλύτερη διαφάνεια και λογοδοσία όταν πρόκειται για προγράμματα βοήθειας όπως το κυβερνητικό πρόγραμμα για τη διανομή σερβιετών. Προκειμένου να ξεπεραστεί η διαφθορά, λέει: «Η κυβέρνηση θα πρέπει να επενδύσει περισσότερα κεφάλαια στην παρακολούθηση και την επιτήρηση, ώστε να εξασφαλίσει ότι οι σερβιέτες θα φτάσουν σε όσους τις χρειάζονται περισσότερο. Η κοινωνική ενδυνάμωση για τα κορίτσια διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στην εξάλειψη της φτώχειας και της ευημερίας των κοινοτήτων μας. Η άρνηση της επαρκούς κοινωνικής προστασίας αφήνει τα κορίτσια ευάλωτα στη μακροχρόνια φτώχεια και την ευκαιρία να συνεχίσουν την εκπαίδευσή τους».

«Μακάρι να ήμουν αγόρι. Δεν θα είχα χάσει ποτέ μάθημα στο σχολείο, θα μπορούσα να παίξω ελεύθερα με τους φίλους μου όπως τα αγόρια στην τάξη μου και να γράφω καλά στις εξετάσεις για να μπω στο ναυτικό. Έτσι θα μπορούσα να βοηθήσω τη μητέρα μου αλλά και τη χώρα μου», κατέληξε η Mary ονειρευόμενη ένα διαφορετικό μέλλον.