Η αρπαγή άγριων μικρών ζώων από το φυσικό περιβάλλον τους γίνεται με σκοπό την πώληση τους ως κατοικίδια. Η έρευνα αποκάλυψε μία διαβόητη σπείρα διακίνησης άγριων ζώων στη Δυτική Αφρική γνωστή με το όνομα «Μπλε Δωμάτιο» (blue room) και οδήγησε  στη διάσωση ενός μικρού χιμπατζή ηλικίας 12 μηνών.

Ένα μυστικό δίκτυο διακίνησης άγριων ζώων που εμπορεύεται μωρά χιμπατζήδων αποκάλυψε το BBC μετά από έρευνα σε έξι χώρες.

Η ιστορία ξεκινά την αφήγηση της από ένα σκονισμένο σοκάκι στο Abidjan, τη μεγαλύτερη πόλη στην Ακτή Ελεφαντοστού, όπου ένας μικρός χιμπατζής κλαίει ζητώντας φροντίδα. Το μαύρο του τρίχωμα φαίνεται ταλαιπωρημένο, η πάνα του είναι βρόμικη και το μικρό γρατζουνάει το τσιμεντένιο δάπεδο καθώς προσπαθεί να συρθεί προς τους δύο άνδρες που το κρατούν αιχμάλωτο –για το μωρό οι ανδρικές φιγούρες είναι οικείες.

Το μωρό χιμπατζής είναι ένα από τα πολλά θύματα της κερδοφόρας επιχείρησης λαθρεμπορίου που έχει στηθεί στην Αφρική.

Τα μωρά διατίθενται προς πώληση είτε ως κατοικίδια σε σπίτια πλουσίων, είτε ως ατραξιόν σε ζωολογικούς κήπους. Η τιμή πώλησης φτάνει κατά μέσο όρο τα 12.500 δολάρια, αλλά μπορεί και να εκτοξευθεί.

Σφαγή και αρπαγή

Κάθε αρπαγή και αιχμαλωσία βρέφους, όπως στην περίπτωση που αναφέρεται παραπάνω, συνεπάγεται ένα τεράστιο κόστος στον πληθυσμό των χιμπατζήδων.

Η τακτική των λαθρεμπόρων είναι κυριολεκτικά τρομακτική: Σκοτώνουν τους περισσότερους ενήλικες χιμπατζήδες της οικογένειας προκειμένου να προλάβουν την αντίσταση την οποία ξέρουν ότι σίγουρα θα προβάλουν οι γονείς βλέποντας την αρπαγή των μωρών τους.  Τα σώματα των νεκρών χιμπατζήδων δεν πάνε χαμένα: Πωλούνται -επίσης, παράνομα- προς κατανάλωση ως κρέας θηραμάτων.

Η αρπαγή ενός βρέφους χιμπατζή απαιτεί τη σφαγή (έως και) δέκα ενήλικων χιμπατζήδων.

«Ο ένας σκοτώνει τη μητέρα, άλλος αναλαμβάνει να σκοτώσει τον πατέρα» εξηγεί ο συνταγματάρχης Assoumou Assoumou, ειδικός σε εγκλήματα κατά της άγριας ζωής και συνεργάτης της αστυνομίας στην Ακτή Ελεφαντοστού. «Εάν έκαναν το ίδιο οι πρόγονοι μας, σήμερα δεν θα ξέραμε καν τι είναι οι χιμπατζήδες» λέει στο BBC. Ύστερα αρπάζουν τα μωρά.

Μια άρτια δομημένη επιχείρηση

Από τη στιγμή που τα μωρά χιμπατζήδες αιχμαλωτιστούν γίνονται μέρος μίας άριστα δομημένης επιχείρησης, που περιλαμβάνει από λαθροκυνηγούς στις ζούγκλες μέχρι διαμεσολαβητές οι οποίοι φροντίζουν για τις πλαστές άδειες εξαγωγής και μεταφοράς των ζώων μέχρι το «προϊόν» να καταλήξει στον αγοραστή.

Οι πελάτες σκοτώνουν τα μωρά όταν μεγαλώσουν

Πού υπάρχει μεγάλη ζήτηση; Στις χώρες του Κόλπου, στη νοτιοανατολική Ασία και στην Κίνα, όπου οι αγοραστές δηλώνουν πρόθυμοι να δαπανήσουν υψηλά ποσά, συν επιπλέον «έξοδα» -τα «λαδώματα» που απαιτούνται για να παρακαμφθούν οι διεθνείς έλεγχοι.

Και παρά το γεγονός ότι, στην αρχή οι αγοραστές προσέχουν τα μωρά παρέχοντας τους ιδιαίτερη φροντίδα, η συνέχεια είναι διαφορετική: Καθώς τα μικρά μεγαλώνουν και φθάνουν στην ενηλικίωση αναπτύσσσονται σύμφωνα με τη φύση τους σε άγρια ζώα που, όμως είναι υπερβολικά δυνατά και «βίαια» για να παραμείνουν κλεισμένα σε ένα σπίτι.

Ο Karl Ammann, Ελβετός ακτιβιστής για τη σωτηρία της άγριας ζωής που αγωνίζεται κατά του λαθρεμπορίου χιμπατζήδων περιγράφει το «φαινόμενο» ως μία «μορφή δουλείας» και προειδοποιεί ότι όταν οι χιμπατζήδες παύουν να είναι αξιολάτρευτα βρέφη τους περιμένει μια τραγική μοίρα.

«Μόλις έχουν ενηλικιωθεί. Το 90% της ζωής είναι μπροστά τους. Όμως τους κλειδώνουν σε κλουβιά και συχνά τους σκοτώνουν, πολύ απλά επειδή δεν τους κάνουν πια ως pet»

Το «Μπλε Δωμάτιο»

Ο μικρούλης χιμπατζής που ανακάλυψε το BBC πουλήθηκε από τον λαθροθήρα μόλις 300 ευρώ. Διασώθηκε ενώ η έρευνα για το trafficking με επικεφαλής αξιωματικούς της Interpol και της αστυνομίας της Ακτής Ελεφαντοστού ήταν σε εξέλιξη.

Μετά από έρευνες μηνών σε διάφορες χώρες, η ομάδα του BBC ακολούθησε τους λαθρέμπορους σε ένα σπίτι στο Αμπιτζάν. Οι δημοσιογράφοι που παρουσιάστηκαν ως υποψήφιοι αγοραστές επιβεβαίωσαν ότι ο μικρός χιμπατζής ήταν εκεί και ειδοποίησαν τους άνδρες της Ιντερπόλ και της τοπικής αστυνομίας που περίμεναν σε μικρή απόσταση.

Κατά την έφοδο ανακαλύφθηκε ένα μικρό δωμάτιο σε μέγεθος καμπίνας ντους με μπλε πλακάκια, μέσα στο οποίο βρήκαν τον μικρό χιμπατζή σε ένα ξύλινο κιβώτιο.

Η αποκάλυψη δεν ήταν μόνο η σημαντική στιγμή της απελευθέρωσης του μικρού άγριου ζώου, αλλά και ένα κρίσιμο σημείο στη έρευνα των ακτιβιστών που προσπαθούσαν εδώ και καιρό να εντοπίσουν το διαβόητο «μπλε δωμάτιο», το «στοκ» του οποίου μάθαιναν ότι ανανεώνεται συνεχώς.

Είναι χαρακτηριστικό ότι επί σειρά ετών, οι dealers κυκλοφορούσαν με βίντεο επιδεικνύοντας τα προς πώληση αιχμάλωτα μωρά χιμπαντζήδες. Στα βίντεο διακρίνονταν ένα δωμάτιο με τα ίδια μπλε πλακάκια. Ήταν φανερό ότι το κρησφύγετο βρισκόταν κάπου στη Δυτική Αφρική, κανείς δεν ήξερε όμως, ποια χώρα είναι, πόσο μάλλον ποια πόλη.

Η κλίμακα των απωλειών

Επιπροσθέτως, η αποκάλυψη έδωσε νέα στοιχεία για την κλίμακα των απωλειών στους πληθυσμούς των μεγάλων πιθήκων. Υπολογίζεται ότι 3.000 μεγάλοι πίθηκοι, μεταξύ των οποίων ουρακοτάνγκοι, γορίλες και χιμπατζήδες, χάνονται κάθε χρόνο από το φυσικό περιβάλλον τους εξαιτίας του λαθρεμπορίου, σύμφωνα με το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον. Τα άγρια ζώα πωλούνται, σκοτώνονται από τους κυνηγούς ή πεθαίνουν σε αιχμαλωσία. Περίπου τα 2/3 των μεγάλων πιθήκων που χάνονται είναι χιμπατζήδες – το είδος απειλείται.

Μάλιστα, οι χιμπατζήδες της Δυτικής Αφρικής, όπως ο μικρούλης που απελευθερώθηκε στο Αμπιτζάν, θεωρούνται ιδιαίτερα ευάλωτοι, έτσι κατηγοριοποιούνται ως άκρως απειλούμενο είδος. Υπολογίζεται ότι ο πληθυσμός τους είναι πλέον μικρότερος από 65.000.

Περίπου 1.800 πίθηκοι κατασχέθηκαν από τις αρχές 23 χωρών ως θύματα εμπορίας μεταξύ 2005 και 2011, σύμφωνα με το Ape Survival Partnership, μια οργάνωση στην οποία συμμετέχουν περισσότερες από 100 κυβερνήσεις και οργανισμοί. Το ¼ των διασωθέντων πιθήκων ήταν χιμπατζήδες. Παρότι παραμένει άγνωστο πόσοι πίθηκοι φτάνουν λαθραία στους αγοραστές, η έρευνα του BBC δείχνει ότι οι αριθμοί είναι υψηλότεροι από ό, τι θεωρείτο μέχρι σήμερα.

Αγοράζοντας εύκολα ψεύτικες άδειες

Το παράνομο εμπόριο μεγάλων πιθήκων καθίσταται δυνατό χάρη στο θράσος των λαθρεμπόρων και την ευκολία με την οποία παρακάμπτουν τους διεθνείς κανονισμούς για την αγορά και πώληση απειλούμενων ειδών.

Η εμπορία άγριων ζώων και φυτών που απειλούνται με εξαφάνιση ελέγχεται αυστηρά στο πλαίσιο της Συμφωνίας Cites. Σύμφωνα με τη συμφωνία, οι χιμπατζήδες, στους οποίους έχει δοθεί το υψηλότερο επίπεδο προστασίας, μπορούν να εξαχθούν μόνο σε εξαιρετικά περιορισμένες περιπτώσεις. Για παράδειγμα, τα ζώα πρέπει να έχουν εκτραφεί σε αιχμαλωσία (κάτι που δεν είναι γνωστό ότι συμβαίνει στη Δυτική Αφρική) και οι οργανώσεις εξαγωγής και εισαγωγής τους πρέπει να είναι εγγεγραμμένες στο Cites.

Παρόλα αυτά, η έρευνα του BBC αποκάλυψε ότι με τα σωστά χρήματα και τις σωστές διασυνδέσεις τα δίκτυα λαθρεμπορίου μπορούν να παρακάμψουν τους ελέγχους. Οι δημοσιογράφοι κατάφεραν για παράδειγμα, να εξαγοράσουν δύο άδειες για την εξαγωγή χιμπατζήδων πληρώνοντας 4.000 δολάρια για κάθε μία. Υποκρινόμενοι ότι υπάρχει υποψήφιος αγοραστής στην Ταϊλάνδη, οι δημοσιογράφοι κατάφεραν να εξασφαλίσουν την πρώτη άδεια με προορισμό το Κάιρο, γνωστό κέντρο παράνομης διακίνησης ζώων.

Ο (μυστικός) δημοσιογράφος ξεκίνησε διαπραγματεύσεις μέσω μιας ασφαλούς υπηρεσίας ανταλλαγής μηνυμάτων με δύο εμπόρους κατοικίδιων, τον Mahmoud Khaled και τον Ramadan Abdelnaiem, οι οποίοι του έδειξαν βίντεο με βρέφη χιμπατζήδων που κρατούνταν μέσα στο περίφημο μπλε δωμάτιο και στη συνέχεια προσφέρθηκαν να του εξασφαλίσουν άδειες από το Cites.

Σε κιβώτια κάτω από γάτες και παπαγάλους

Ένα από τα στοιχεία που ήρθαν στο φως είναι ο τρόπος με τον οποίον οι λαθρέμποροι διακινούν τα βρέφη των χιμπατζήδων, τα οποία βάζουν σε κρυφά «διαμερίσματα» μέσα σε κιβώτια ειδικά σχεδιασμένα για αυτή τη δουλειά.

Σε ένα από τα βίντεο φαίνεται ένα μωρό χιμπατζής κρυμμένο κάτω από άλλα ζώα -συνήθως αυτό γίνεται με παπαγάλους, γάτες και μαγκούστες που προστατεύονται λιγότερο από το διεθνές δίκαιο. Επρόκειτο για μία αποστολή που έφυγε από τη Δυτική Αφρική με προορισμό το Νεπάλ.

Το τραγικό είναι ότι, το συγκεκριμένο μωρό μπορεί να έχει καταγραφεί στο βίντεο, αλλά τελικά δεν τα κατάφερε. Μηνύματα στο κινητό του λαθρέμπορου αποκάλυψαν ότι το μικρό άγριο ζώο πέθανε -κρυμμένο μέσα στο παράξενο κιβώτιο του- ενώ περνούσε τράνζιτ στο αεροδρόμιο της Κωνσταντινούπολης.