Ο Αλί Σουφάν, ένας πρώην πράκτορας του FBI, ο οποίος διαδραμάτισε ρόλο-κλειδί στη σύλληψη του «εγκεφάλου» πίσω από τις επιθέσεις της αλ-Κάιντα την 11η Σεπτεμβρίου 2001, έδωσε πρόσφατα μια συνέντευξη στο γερμανικό περιοδικό «Der Spiegel», για την εξαιρετικά επιτυχημένη καμπάνια του Ισλαμικού Κράτους (ISIS) στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης (social media) αλλά και τα σοβαρά λάθη που έγιναν στον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας.

Spiegel: Πρόσφατα διενεργήσατε μια εκτεταμένη έρευνα αναφορικά με τη μιντιακή στρατηγική του Ισλαμικού Κράτους, αναλύοντας αρκετά έγγραφα, συμπεριλαμβανομένων και βίντεο καθώς και αναρτήσεις στο Facebook και το Twitter. Τι είναι αυτό που διαφοροποιεί το Ισλαμικό Κράτος από τις άλλες τρομοκρατικές οργανώσεις;

Σουφάν: Είναι πολύ εξοικειωμένοι με τα social media – ξέρουν πως δουλεύει το σύστημα αυτό. Είναι πολύ έξυπνοι στο να αγγίξουν τη γενιά του iPhone. Αναπτύσσουν διαφορετικά εργαλεία σε διαφορετικές αγορές – χρησιμοποιώντας ως επί το πλείστον το Twitter στην περιοχή του Κόλπου, για παράδειγμα, και το Facebook στη Συρία. Είναι αρκετά αποκεντρωμένη οργάνωση και αυτό είναι ενδιαφέρον. Είναι η πρώτη στο είδος της που αντιλαμβάνεται τον αντίκτυπο των social media.

Spiegel: Γνωρίζετε πόσα άτομα εργάζονται στο Τμήμα Προπαγάνδας του Ισλαμικού Κράτους;

Σουφάν: Εκείνο που γνωρίζουμε είναι ότι ένας ολόκληρος στρατός από μπλόγκερς, συντάκτες και άτομα που δεν κάνουν τίποτε άλλο από το να παρακολουθούν τα social media, εργάζονται για το Ισλαμικό Κράτος. Σύμφωνα με τις έρευνές μας, οι περισσότεροι από αυτούς έχουν ως έδρα την περιοχή του Κόλπου ή τη Βόρειο Αφρική. Το πρόγραμμα ξεκίνησε από το Αμπού Αμρ Αλ-Σάμι, ένα Σύρο που γεννήθηκε στη Σαουδική Αραβία. Και γνωρίζουμε πως σε ένα βαθμό περισσότεροι από 12.000 λογαριασμοί στο Twitter σχετίζονταν με το Ισλαμικό Κράτος. Αυτή είναι μια από τις μοναδικές τακτικές που χρησιμοποιεί η οργάνωση αυτή: το αποκεντρωμένο σύστημα προπαγάνδας. Το Ισλαμικό Κράτος ενίσχυσε τον έλεγχο του μηνύματός του, παραχωρώντας τον έλεγχο της παραλαβής του. Αυτό είναι κάτι καινούργιο.

Spiegel: Τι σημαίνει αυτό στην πραγματικότητα;

Σουφάν: Για παράδειγμα, χρησιμοποιούν της λεγόμενες «βόμβες Twitter», ακολουθώντας τα πιο δημοφιλή hashtags στην υπηρεσία των social media, όπως το hashtag για το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου του 2014. Στέλνουν μηνύματα, χρησιμοποιώντας τα hashtags αυτά, ώστε όλοι όσοι ακολουθούν το hashtag #worldcup να λαμβάνουν μηνύματα από το Ισλαμικό Κράτος, ακόμη κι αν δεν ενδιαφέρονται για αυτά.

Spiegel: Και πετυχαίνει η μέθοδος αυτή; Δηλαδή στρατολογούν κόσμο μεταξύ αυτών που είναι φίλαθλοι του Παγκόσμιου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου;

Σουφάν: Υπάρχουν εκατομμύρια πολίτες σε ολόκληρο τον κόσμο, που θα λάβουν το μήνυμα. Έχουν ένα εκπληκτικό εύρος, αλλά ελπίζουν μόνο ότι θα επηρεάσουν περίπου το 1% με 2% από τον πληθυσμό που στοχεύουν. Τον Ιούνιο του 2014 κατόρθωσαν να στρατολογήσουν μόλις 12.000 ξένους μαχητές, ωστόσο σήμερα υπάρχουν πλέον 16.000 ξένοι μαχητές που πολεμούν στο πλευρό του Ισλαμικού Κράτους. Σε αυτούς συμπεριλαμβάνονται στρατολογημένοι από την Κίνα, την Ινδονησία και, βεβαίως, από την Ευρώπη. Στέλνουν τα μηνύματά τους σε πολλές διαφορετικές γλώσσες, ακόμη και στα ολλανδικά.

Spiegel: Μπορεί ακόμη και τώρα να πετύχει κανείς κάτι με μέτρα, όπως για παράδειγμα να κλείσει λογαριασμούς του Ισλαμικού Κράτους στο Twitter;

Σουφάν: Είναι πολύ δύσκολο. Όταν το Twitter κλείνει έναν λογαριασμό τους, αυτοί ανοίγουν άλλο. Επομένως, πώς θα μπορέσεις να ελέγξεις ένα τόσο αποκεντρωμένο δίκτυο, με χιλιάδες υποστηρικτές; Απλά, σκεφτείτε το παράδειγμα με το βίντεο της δολοφονίας του Αμερικανού δημοσιογράφου, Στίβεν Σότλοφ, στη Συρία τον περασμένο Σεπτέμβριο. Επισημαίνουμε στη σχετική αναφορά ότι πήρε δύο μέρες στον κόσμο για να καταλάβει τι πραγματικά συνέβαινε. Έως τότε, ήταν ήδη γνωστό το γεγονός σε όλα τα social media και το μήνυμα είχε ήδη κυκλοφορήσει εκεί έξω. Το Ισλαμικό κράτος χρησιμοποιεί, επίσης, λιγότερο γνωστά social media, όπως το Quitter και το diaspora. Επιπλέον, δημιουργούν ενεργούς υπερσυνδέσμους (links) στο justpaste.it, έναν δικτυακό τόπο με έδρα την Πολωνία, ώστε να διαμοιράζουν links, ταινίες και πολλά δεδομένα.

Spiegel: Η παράδοση του μηνύματος είναι ένα ζήτημα; Γιατί, όμως, τα μηνύματα του Ισλαμικού Κράτους βρίσκουν τεράστια απήχηση στη νεολαία;

Σουφάν: Υπάρχουν διαφορετικά κίνητρα που οδηγούν τον κόσμο να συμμετάσχει σε μια τέτοιου είδους οργάνωση. Οι περισσότεροι από τους τωρινούς υποστηρικτές του Ισλαμικού Κράτους ήταν παιδιά, όταν διαδραματίστηκαν τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου. Έχουμε να κάνουμε με μια νέα γενιά, η οποία έχει μια τελείως διαφορετική εικόνα αναφορικά με την παγκόσμια τζιχάντ. Για αυτούς, η αλ-Κάιντα είναι μια σύναξη ηλικιωμένων. Τι εννοώ; Δείτε, για παράδειγμα, αυτόν που διαδέχθηκε τον Οσάμα μπιν Λάντεν, τον Αϊμάν αλ-Ζαουάχρι. Δεν έχει διόλου χάρισμα. Ωστόσο, το Ισλαμικό Κράτος είναι κάτι νέο και μοντέρνο, κατάφερε να γίνει ένα με τη νεολαία – έστω κι αν αυτό είναι σχήμα λόγου. Σε κάθε περίπτωση, ο Οσάμα μπιν Λάντεν παραμένει ο ήρωάς τους. Η φωτογραφία του υπάρχει σε πολλούς δικτυακούς τόπους αρκετών υποστηρικτών του Ισλαμικού Κράτους. Η ιδεολογία παραμένει ίδια, εκείνο που αλλάζει, όμως, είναι η στρατηγική.

Spiegel: Υπάρχουν τρόπο να μπει ένα τέλος στην επιτυχία του Ισλαμικού Κράτους;

Σουφάν: Το πρόβλημά μας είναι πως μετά την 11η Σεπτεμβρίου δεν αναπτύξαμε ποτέ μια στρατηγική που να περιλαμβάνει τη μάχη ενάντια σε μια ιδεολογία, που να αντικρούει τη διαλεκτική της. Είχαμε τακτικές που είχαν σχεδιαστεί για να μας κρατούν ασφαλείς, να εμποδίζουν τα σχέδιά τους, να συλλαμβάνουμε και να σκοτώνουμε τους ηγέτες τους, ακόμη και τον μπιν Λάντεν. Αλλά δεν υπάρχει κανένας απολύτως σχεδιασμός, για να καταπολεμήσουμε τη διαλεκτική τους. Το 2004, ο μπιν Λάντεν είχε περίπου 400 ορκισμένους μαχητές. Το Ισλαμικό Κράτος, σήμερα, έχει χιλιάδες μαχητές και υποστηρικτές σε ολόκληρο τον πλανήτη. Αυτό, δυστυχώς, είναι μια αποτυχία.