Το χάσμα που υπάρχει πλέον μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης επιβαιώθηκε πέραν πάσης αμφιβολίας στη Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια, όπως σημειώνουν όλοι αναλυτές. Δεν ήταν μόνο οι βολές που αντάλλαξαν από το βήμα της διάσκεψης ο Αμερικάνος αντιπρόεδρος, Μάικ Πενς, και η Γερμανίδα καγκελάριος, Άνγκελα Μέρκελ, με επίκεντρο το ζήτημα του Ιράν, της Συρίας αλλά και της οικονομίας. Ήταν όλο το κλίμα που αποτύπωνε πως όλα έχουν αλλάξει.

Είναι χαρακτηριστικό ότι σύμφωνα με τους New York Times, Γερμανός υψηλόβαθμος αξιωματούχος ανέφερε σε καθεστώς ανωνυμίας: «Κανείς δεν πιστεύει πια ότι ο Τραμπ ενδιαφέρεται για τις απόψεις ή τα συμφέροντα των συμμάχων. Εχουν σπάσει (οι δεσμοί)». Ο πιο άμεσος κίνδυνος, προειδοποίησαν διπλωμάτες και αξιωματούχοι των μυστικών υπηρεσιών, είναι ότι τις διαταραγμένες σχέσεις θα θελήσουν να εκμεταλλευθούν Ρωσία και Κίνα. Ακόμη και ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, σημείωσε με νόημα ότι στην ευρωατλαντική σχέση υπάρχει μία αυξανόμενη ένταση. «Βλέπουμε καινούργια ρήγματα και βάθεμα παλαιοτέρων» πρόσθεσε. Οι Ευρωπαίοι, εκτιμούν οι New York Times, δεν πιστεύουν πλέον ότι η Ουάσιγκτον θα αλλάξει, ούτε ότι ο πρόεδρος Τραμπ βλέπει τους παραδοσιακούς συμμάχους ως οικονομικούς αντιπάλους και την ηγεσία τους δικτατορική. 

Μια διάσκεψη που έδειξε που πάει το πράγμα

Όταν οΝτόναλντ Τραμπ έπαιρνε πριν από κάποιους μήνες την πρωτοβουλία για τη διοργάνωση μιας διάσκεψης για το Ιράν στην Βαρσοβία, πιθανότατα είχε ως στόχο να βάλει ένα τελος στην εικόνα της διεθνούς απομόνωσης των ΗΠΑ στο ζήτημα της Μεσης Ανατολής (κι όχι μόνο). Τώρα όμως που ήρθε η ώρα της πραγματοποίησής της, φαίνεται κατάφερε ακριβώς το αντίθετο: επιβεβαίωσε το καθεστώς παρία που έχουν πλέον οι ΗΠΑ ακόμη κι ανάμεσα σε παραδοσιακούς του συμμάχους, όπως αναφέρει το Politico. Κι αυτό γιατί παρά το γεγονός πως δεκάδες αξιωματούχοι από διάφορες χώρες κατέφθασαν στην πολωνική πρωτεύουσα προκειμένου να συμμετάσχουν σε μια συνάντηση υπό την αιγίδα της Ουάσιγκτον με επίσημο τίτλο «Υπουργική διάσκεψη για την προώθηση της Ειρήνης και της Ασφάλειας στη Μέση Ανατολή» ελάχιστοι είναι εκείνοι που τη είδαν με θετικό μάτι.

Πολλές οι απουσίες, καταναναγκαστικές οι παρουσίες

Αντίθετα, κάποιοι από τους διπλωμάτες που εκπροσωπούσαν χώρες- ιστορικούς συμμάχους των ΗΠΑ, ομολογούν πως προσέρχονται χωρίς ιδιαίτερη προθυμία, από διπλωματική υποχρέωση. Εξέφρασν δε την ελπίδα να μην προκύψει κάποια σοβαρή ζημιά από την τελική έκβαση της σύσκεψης. Άλλοι παίκτες-κλειδιά είχαν εδώ και καιρό αποκλείσει το ενδεχόμενο να συμμετάσχουν, με πιο χαρακτηριστική περίπτωση αυτή της Ρωσίας, η οποία έχει άλλωστε καίριο ρόλο τόσο στη Συρία όσο και στην ευρύτερη Μέση Ανατολή.

Από την άλλη,  εντύπωση προκάλεσε το γεγονός πως ούτε η ιρανική κυβέρνηση αλλά ούτε κάποια από τις αντιπολιτευόμενες ομάδες στη χώρα είχε λάβει σχετική πρόσκληση για συμμετοχή στη συνάντηση. Παράλληλα, ο υπουργός Εξωτερικών του Λιβάνου είχε  ανακοινώσει-κατά τη διάρκεια κοινής ενημέρωσης με τον Ιρανό ομόλογό του- την απόφαση της Δαμασκού να μην προσέλθει. Ανάλογη απόφαση είχαν λάβει επίσης το Κατάρ, η Τουρκία αλλά και η Παλαιστινιακή αρχή.

Με αυτά τα δεδομενα, η μόνη χώρα που έδειξε να βλέπει με ενθουσιασμό τη συγκεκριμένη πρωτοβουλία των ΗΠΑ είναι η οικοδέσποινα της σύσκεψης, Πολωνία, η οποία ετοιμάζει ένα σόου προς τιμή του Αμερικάνου προέδρου. Μάλιστα η πολωνική κυβέρνηση πρότεινε ακόμη και τη δημιουργία στρατιωτικής βάσης στο έδαφός της υπό τον τίτλο «Οχυρό Τραμπ». Από τη μεριά του, ο Πολωνός υπουργός Εξωτερικών, Γιάτσεκ Γιακούποβιτς, δήλωσε πως η εν λόγω συνάντηση επιβεβαιώνει τους ισχυρούς δεσμούς με τις ΗΠΑ, ενώ παράλληλα ανέφερε πως στο όνομα του αντικομμουνισμού οι δύο χώρες «οδηγούν τον κόσμο σε μιας νέας μορφής αλληλεγγύη».

«Λάδι στη φωτιά» από τον Τραμπ

Παρά όμως τον ενθουσιασμό της Πολωνίας, οι ΗΠΑ φάνηκαν ιδιαίτερα προβληματισμένες από την διστακτικότητα πολλών παραδοσιακών συμμάχων της χώρας να συμμετάσχουν στη συνάντηση. Ενδεικτική του κλίματος είναι η επιθετική δήλωση της πρέσβη των ΗΠΑ, Γκόρντον Σόντλαντ, στην ΕΕ, η οποία υποστήριξε ότι «κάποιοι Ευρωπαίοι ενεργούν με τρόπο που δε βοηθάει και κάνουν δηλώσεις που δημιουργούν πρόβλημα».

«Το επίπεδο της συμμετοχής στην σύσκεψη της Βαρσοβίας είναι μια σχετική ένδειξη» ανέφερε με νόημα και πρόσθεσε πως «δεν πρόκειται για μια συνάντηση με στόχο της συντριβή του Ιράν». Ελάχιστοι φαίνεται να δίνουν βάση στον παραπάνω ισχυρισμό,. Είναι βέβαιο δε ότι η ιρανική κυβέρνηση δεν περιλαμβάνεται σε αυτούς. Δε βοήθησε άλλωστε και η στάση του ίδιου του Ντόναλντ Τραμπ. Ιδιαίτερη αίσθηση προκάλεσε το tweet  του Αμερικάνου προέδρου -μεταφρασμένο και στα Φαρσί (που ομιλείται στο Ιράν) – με αφορμή τη συμπλήρωση 40 ετών από την ισλαμική επανάσταση. «Το καθεστώς του Ιράν έχει παράγει μόνο αποτυχίες τα τελευταία 40 χρόνια» ανάφερε στην ανάρτηση, την οποία συνόδευσε με κατηγορίες για διαφθορά, καταπίεση και καθεστώς τρομοκρατίας.

Απομόνωση Τραμπ…

Την ίδια ώρα, το κύμα κριτικής απέναντι στην στρατηγική του Τραμπ  πάνω στο ζήτημα ολοένα γιγαντώνεται, καθώς πολλοί χαρακτηρίζουν πανωλεθρία τη διοργάνωση της διάσκεψης. «Από όσα έχω ακούσει, αντιλαμβάνομαι πως πρόκειται για ένα πλήρες αδιέξοδο. Ήταν κακοσχεδιασμένη, κακοεκτελεσμένη, ενώ δεν υπήρχε περίπτωση να παράγει κανένα απολύτως ουσιαστικό αποτέλεσμα» ανέφερε χαρακτηριστικά ο Άντριου Μίλερ, εκ μέρους της Οργάνωσης «Πρωτοβουλία για τη Δημοκρατία στη Μέση Ανατολή», ενός αρκετά σημαντικού think tank της Ουάσιγκτον. Ο Άντριου Μίλερ, ο οποίος υπήρξε μέλος του Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας κατά τη διάρκεια της κυβέρνησης του Ομπάμα και εργάστηκε, δήλωσε ότι η απροθυμία των στενών συμμάχων των ΗΠΑ να συμμετάσχουν είναι σαφέστατη απόδειξη της αποτυχίας. «Άλλες εποχές δεν τίθετο καν συζήτηση για το αν θα εμφανίζονταν οι Ευρωπαίοι σε τέτοιες συζητήσεις» προσθέτει.

Σε κάθε περίπτωση, η διάκεψη της Βαρσοβίας ήρθε σε μια πολύ άσχημη συγκυρία για τον Ντόνλτν Τραμπ, καθώς έχει αποξενωθεί πλήρως με μεγάλους διπλωματικούς παίκτες παγκοσμίους, όπως η Κίνα, η ΕΕ, η Γαλλία, η Ρωσία ακόμη και η Βρετανία, με επίκεντρο εκτός των άλλων την απόσυρση των ΗΠΑ από την Συμφωνία για τα πυρηνικά, αλλά και την επιβολή οικονομικών κυρώσεων στην Τεχεράνη. Οι Ευρωπαίοι, από τη μεριά τους, θεωρούν τις κυρώσεις παράνομες και, σε μια προσπάθεια διαφύλαξης της συμφωνίας, η Γαλλία, η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο δημιούργησαν το αποκαλούμενο όχημα ειδικού σκοπού, το οποίο έχει σχεδιαστεί για να διευκολύνει τις συναλλαγές με το Ιράν. Είναι τόσο κακό το κλίμα στους κόλπους της ΕΕ σε σχέση με τις αμερικάνικες κυρώσεις στο Ιράν, ώστε ένας εκπρόσωπος της δε δίστασε πρόσφατα να παραδεχτεί πως το εν λόγω όχημα ειδικού σκοπού είχε στόχο να ανατρέψει τα τιμωρητικά μέτρα Τραμπ. Πρόσθεσε δε ότι οι Βρυξέλλες δεν αναγνωρίζουν τις κυρώσεις που επέβαλαν οι ΗΠΑ.

Οι τρεις βασικές εγγυήτριες δυνάμεις εκ μέρους της Ευρώπης – Γαλλία, Γερμανία, Βρετανία – για την τήρηση της συμφωνίας για τα Πυρηνικά, ξεκαθάρισαν πως θεωρούν ζωτικής σημασίας την τήρησή των συμφωνηθέντων με το Ιράν, ιδιαίτερα από τη στιγμή που το Διεθνές Παρατηρητήριο για τα Πυρηνικά επιβεβαιώνει πως η Τεχεράνη κινείται σε σωστό δρόμο.  Μετά όμως την απόσυρση των ΗΠΑ από τη συμφωνία, φρόντισαν να δημιουργήσουν ένα νέο σχήμα, προσθέτοντας την Ιταλία ως εγγυήτρια. Πολλοί πιθανολογούν πως μπροστά σε αυτή την εικόνα της διεθνούς απομόνωσης των ΗΠΑ επί ενός τόσο φλέγοντος ζητήματος, γεννήθηκε στο επιτελείο του Ντόνανλτ Τραμπ η ιδέα για τη διάσκεψη της Βαρσοβίας. Αρχικά μάλιστα, επρόκειτο να πραγματοποιηθεί στο περιθώριο της συνόδου της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών τον Σεπτέμβριο, αλλά όταν αυτό αποδείχθηκε δύσκολο, μεταφέρθηκε στην Ευρώπη κατά την προετοιμασία της ετήσιας διάσκεψης για τη Ασφάλεια στο Μόναχο. Είναι πλέον γεγονός πως οι ΗΠΑ, με την πολιτική του Τραμπ, έχουν χάσει όλους τους παραδοσιακούς τους συμμάχους στη Ευρώπη και να μπορούν να υπολογίζουν μόνο σε χώρες όπως η Πολωνία.