Μετά τη Γερμανία, την Αυστρία, τη Φινλανδία και την Ιταλία που έχουν νομιμοποιήσει την θεραπευτική κάνναβη, τους τελευταίους μήνες η Βρετανία επέτρεψε τη χορήγηση θεραπευτικής κάνναβης με ιατρική συνταγή, η Ελλάδα χορήγησε τις πρώτες δύο άδειές της για την καλλιέργεια και τη μεταποίηση κάνναβης και το Λουξεμβούργο νομιμοποίησε τη χρήση της κάνναβης για «ψυχαγωγικούς» σκοπούς. Έτσι, οι περισσότερες χώρες της ΕΕ επιτρέπουν επί του παρόντος κάποια μορφή ιατρικής κάνναβης.

Καθώς οι ασθενείς πιέζουν για πρόσβαση στη θεραπεία με κάνναβη, οι φαρμακευτικές εταιρείες και οι παραγωγοί κάνναβης προσδοκούν να διεκδικήσουν ένα κομμάτι μιας αγοράς που θα μπορούσε να ανέλθει σε 55 δισεκατομμύρια ευρώ μέχρι το 2028, σύμφωνα με έκθεση της βιομηχανίας. Η ανησυχία πολλών ασθενών, ωστόσο, είναι ότι οι νομοθέτες δεν μπορούν (ή δεν θα) να συμβαδίσουν με τη ζήτηση, αφήνοντας την ιατρική κάνναβη να εισχωρήσει αποσπασματικά στην αγορά, ανά προϊόν και ανά χώρα.

Η ευρωπαϊκή αγορά είναι κατακερματισμένη ως προς το θεσμικό πλαίσιο. Κάθε χώρα θέτει τα δικά της πρότυπα και κανονισμούς για τα προϊόντα κάνναβης, που σημαίνει ότι οι Γερμανοί για παράδειγμα μπορούν να πάρουν ιατρική συνταγή για θεραπευτική κάνναβη από γιατρό, ενώ οι Γάλλοι δεν έχουν καθόλου νόμιμες ιατρικές επιλογές για κάνναβη.

«Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν βοηθά στο ξεκαθάρισμα της σύγχυσης», όπως δηλώνει ο Thomas Skovlund Schnegelsberg, συνιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της δανικής εταιρείας ιατρικής κάνναβης StenoCare στο Politico.

Το σοβαρότερο εμπόδιο είναι το γεγονός ότι η νομιμοποίηση της ιατρικής κάνναβης συχνά συγχέεται με τη νομιμοποίηση της ευφορικής κάνναβης. Έτσι, ακόμη κι όταν οι χώρες επιτρέπουν την ιατρική κάνναβη, συχνά θέτουν πολύ αυστηρούς κανόνες. Για παράδειγμα, το Ηνωμένο Βασίλειο νομιμοποίησε την ιατρική κάνναβη, η οποία μπορεί να χορηγηθεί μόνο με ιατρική συνταγή, από ειδικευμένο ιατρό και μετά από αποτυχία άλλων θεραπειών.

Αυτοί οι κανόνες μπορούν να λειτουργήσουν για εκείνους που επιθυμούν να βρουν χάπια από ένα φαρμακείο ή ένα κανναβινοειδές (CBD) λάδι που πωλείται στα καταστήματα, αλλά δεν βοηθά τους ασθενείς που θέλουν να καλλιεργήσουν κάνναβη στο σπίτι, είτε για λόγους κόστους είτε για να έχουν περισσότερες θεραπευτικές επιλογές.

Οι ασθενείς 

Η κάνναβη γίνεται όλο και πιο δημοφιλής θεραπεία για ασθενείς με διάφορα είδη ασθενειών, όπως η σκλήρυνση κατά πλάκας, η επιληψία, η ανορεξία, η αϋπνία και ο καρκίνος.

Το φυτό «Κάνναβη η ήμερη» (Cannabis sativa) έχει περισσότερες από 100 μοναδικές ενώσεις γνωστές ως κανναβινοειδή, σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Κέντρο Παρακολούθησης Ναρκωτικών και Τοξικομανίας. Η πιο γνωστή από αυτές είναι η τετραϋδροκανναβινόλη (THC), η οποία προκαλεί και ευφορία, όμως οι περισσότεροι άνθρωποι που χρησιμοποιούν κάνναβη για ιατρικούς σκοπούς επιλέγουν κανναβινοειδή με διαφορετικά αποτελέσματα, όπως το αναζωογονητικό sativa και το χαλαρωτικό indica.

Η Carola Pérez έπαιρνε 19 χάπια την ημέρα πριν ανακαλύψει την ιατρική κάνναβη. Η Pérez υπέφερε από χρόνιο πόνο, ένα σοβαρό ατύχημα στην ηλικία των 11 χρόνων την οδήγησε σε 13 χειρουργικές επεμβάσεις και σε εθισμό στα οπιούχα που έπαιρνε για ανακούφιση. Η Pérez δοκίμασε για πρώτη φορά THC-εγχυμένο γάλα πριν από 10 χρόνια, και πριν να είναι διαθέσιμα τα έλαια CBD. Ένιωσε την ανακούφιση σχεδόν αμέσως, και με την πάροδο του χρόνου ήταν σε θέση να μειώσει τα 19 ημερήσια οπιούχα χάπια που έπαιρνε σε μόλις δύο. «Η κάνναβη έσωσε τη ζωή μου», λέει στο Politico.

H Pérez είναι από την Ισπανία, όπου η κάνναβη επιτρέπεται για προσωπική χρήση, αλλά δεν υπάρχει εθνική συνολική ρύθμιση για το πόση χρήση μπορεί να κάνει νόμιμα ένα άτομο. Ο ασαφής νόμος οδήγησε στη δημιουργία κοινωνικών συλλόγων κάνναβης – καταχωρημένων ομάδων που καλλιεργούν κάνναβη σε μεγάλο βαθμό για ψυχαγωγική χρήση. Αρχικά, η Pérez ζήτησε από μια φίλη της να βρει και να την προμηθεύσει, μετά χρησιμοποίησε έναν έμπορο δρόμου. Δοκίμασε τους συλλόγους της κάνναβης, αλλά δεν είχαν αρκετό. Τότε πήρε τα πράγματα στα χέρια της.

Η Pérez σήμερα καλλιεργεί 16 δενδρύλλια κάνναβης στο σπίτι της. Ανάλογα με την ημέρα, μπορεί να δημιουργήσει ένα κοκτέιλ κάνναβης με όποια επίπεδα CBD, THC, sativa και indica χρειάζεται. Αυτό της δίνει μια ελευθερία που δεν της παρέχει το φαρμακείο. Το Sativex, ένα σπρέι στόματος με βάση την κάνναβη που κοστίζει πάνω από 400 ευρώ το φιαλίδιο και κατασκευάζεται από την GW Pharmaceuticals, εγκρίθηκε για Ισπανούς ασθενείς το 2010. Αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνο από άτομα με σκλήρυνση κατά πλάκας.

«Καμία φαρμακευτική εταιρεία δεν πρόκειται να μας προσφέρει κάτι τέτοιο», υποστηρίζει η Jacqueline Poitras, Πρόεδρος του Συλλόγου «Μαμάδες για την Κάνναβη» στην Ελλάδα, της οποίας η 18χρονη κόρη παίρνει το λάδι CBD για να αντιμετωπίσει την επιληψία. «Μόνο η φύση μπορεί να μας το προσφέρει».

Και…οι μπίζνες

Οι μεγάλες εταιρείες – τόσο οι φαρμακευτικοί γίγαντες όσο και οι παραγωγοί κάνναβης – ασκούν πιέσεις στους νομοθέτες σε όλη την Ευρώπη για να θέσουν και να ρυθμίσουν τα προϊόντα τους στην αγορά.

Υποστηρίζουν ότι η κοινή κάνναβη μπορεί να περιέχει επιβλαβή φυτοφάρμακα και ότι τα προϊόντα που πωλούνται στη μαύρη αγορά συχνά δημιουργούνται για ψυχαγωγική χρήση και απλώς επαναδιατυπώνονται ως ιατρικά. Οι ασθενείς που χρησιμοποιούν τέτοια προϊόντα μπορεί να έχουν δυσάρεστες παρενέργειες επειδή «δεν προορίζονται να χρησιμοποιηθούν για ασθενείς», δήλωσε ο Schnegelsberg της StenoCare.

Ωστόσο, οι μικρότεροι παραγωγοί κάνναβης είναι επιφυλακτικοί όσον αφορά τη στάση και το ρόλο των φαρμακευτικών εταιρειών. Ο Ευρωπαϊκός Σύνδεσμος για την Βιομηχανική Κάνναβη (European Industrial Hemp Association) δήλωσε ότι «αντιτίθεται έντονα» στις προσπάθειες πολυεθνικής εταιρείας να καταστήσει το CBD συνταγογραφούμενο φάρμακο. «Αυτό εξυπηρετεί μόνο τα συμφέροντα μερικών εταιρειών, ενώ καταστρέφει τη νέα βιομηχανία CBD», ανέφερε τον Οκτώβριο.

Οι ασθενείς ανησυχούν επίσης για το πώς οι μεγάλες εταιρείες προσπαθούν να εισέλθουν στην αγορά, καθώς το μόνο που διακρίνουν να τις ενδιαφέρει το οικονομικό όφελος.

Η συζήτηση έφτασε στην ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κλήθηκε να δημιουργήσει μια πανευρωπαϊκή πολιτική για την ιατρική κάνναβη. Σύντομα, μεγάλες εταιρείες ήλθαν να καταθέσουν στους ευρωβουλευτές τη θέση τους.

Η μία ήταν η καναδική εταιρεία «Canopy Growth», μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες κάνναβης στον κόσμο και η οποία πρόσφατα επένδυσε 100 εκατομμύρια ευρώ για τη δημιουργία περισσότερων εγκαταστάσεων παραγωγής στην Ευρώπη. Η άλλη ήταν η βρετανική GW Pharmaceuticals, η οποία δήλωσε ότι δεν θα σχολιάσει τις ατομικές συναντήσεις με τους βουλευτές του Ευρωκοινοβουλίου, ότι δεν έχει καμιά θέση όσον αφορά τη νομιμοποίηση της κάνναβης, αλλά με φάρμακα που προέρχονται από κάνναβη, για τα οποία «οι κλινικοί ιατροί και οι ασθενείς μπορεί να είναι βέβαιοι για την ποιότητα, την ασφάλεια και την αποτελεσματικότητά τους – όπως και για οποιοδήποτε άλλο φάρμακο».

Τι λέει η ΕΕ

Η συζήτηση στην κοινοβουλευτική επιτροπή επικεντρώθηκε στο κατά πόσο το ψήφισμα θα πρέπει να περιέχει τον όρο «ιατρική κάνναβη» ή «φάρμακα που βασίζονται στην κάνναβη». Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία επειδή η πρώτη θα επιτρέπει στους πολίτες να αναπτύξουν τη δική τους κάνναβη, ενώ η δεύτερη θα επιτρέπει μόνο τη χρήση ως προϊόν κάποιας φαρμακευτικής εταιρίας.

Η έκθεση που δημοσιεύθηκε από την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία για τα ναρκωτικά , του γνωστού ως EMCDDA ή αλλιώς του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης Ναρκωτικών και  Τοξικομανίας (European Monitoring Center for Drugs and Drug Addiction), αν και χωρίς αμφιβολία η, για πρώτη φορά στα χρονικά, ενασχόληση του EMCDDA με την κάνναβη ως ένα εν δυνάμει φάρμακο αποτελεί ένα θετικό βήμα στο δρόμο της ορθολογικής ρύθμισης των σχετικών με το φυτό, η ίδια η έκθεση δε διακρίνεται ούτε για τον καινοτόμο ούτε για τον προοδευτικό εν γένει χαρακτήρα της.

Δεν είναι μόνο η έλλειψη της οπτικής «ενός απλού φυτού», απ’ την οποία λογικά θα μπορούσε να εκκινήσει κανείς για να στοχεύσει στη λύση του προβλήματος, αλλά και η σχετικά άτολμη αντιμετώπιση των επιστημονικών δεδομένων που σχετίζονται με τις ιαματικές ιδιότητες του φυτού.

Η έκθεση επισημαίνει ότι οι όροι «ιατρική χρήση κάνναβης και κανναβινοειδών» μπορούν να αναφέρονται σε μια ευρεία ποικιλία προϊόντων και παρασκευασμάτων που μπορεί να περιέχουν διαφορετικά δραστικά συστατικά και να χρησιμοποιούν διαφορετικές οδούς χορήγησης .

Η έκθεση επίσης υπογραμμίζει τις προκλήσεις της λήψης αποφάσεων στον τομέα αυτό και συνοψίζει τα πολλαπλά θέματα που οι κυβερνήσεις μπορούν να λάβουν υπόψη όταν αποφασίζουν εάν θα κάνουν χρήση κάνναβης ή κανναβινοειδών για ιατρική χρήση. Αυτά περιλαμβάνουν: τους τύπους προϊόντων που επιτρέπεται να χρησιμοποιούν οι ασθενείς. τις ιατρικές συνθήκες για τις οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα προϊόντα αυτά · και τον τύπο της ιατρικής και κανονιστικής εποπτείας υπό την οποία επιτρέπεται στους ασθενείς να τα χρησιμοποιούν.

Ο Michael Barnes, καθηγητής νευρολογίας με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο, ο οποίος συνεργάστηκε με την βρετανική κυβέρνηση για την αλλαγή των νόμων περί ιατρικής κάνναβης, δήλωσε ότι «θα ήθελε να δει κάποια τυποποίηση σε ολόκληρη την Ευρώπη».

Αυτό θέλουν και οι ασθενείς. «Νομίζω ότι θα μπορούσαν, αλλά δεν νομίζω ότι θα το κάνουν», δήλωσε ο Sébastien Béguerie, ακτιβιστής της κάνναβης και ιδρυτής των εργαστηρίων AlphaCAT, που δοκιμάζει την ποιότητα της κάνναβης. «Θα ανοίξει πολλά ζητήματα … και οι νομοθέτες φοβούνται».