Την απόφαση να αποσυρθεί από την Διεθνή Επιτροπή Φαλαινοθηρίας (IWC) και να επιστρέψει από τον προσεχή Ιούλιο στην αλιεία φαλαινών για εμπορικούς σκοπούς ανακοίνωσε η Ιαπωνία, σύμφωνα με κυβερνητικό εκπρόσωπο. Η Επιτροπή, με 89 κυβερνήσεις μέλη, ιδρύθηκε το 1946 για την προστασία των φαλαινών και τον περιορισμό της φαλαινοθηρίας σε ολόκληρο τον κόσμο, ενώ απαγόρευσε την εμπορική φαλαινοθηρία το 1986.

Στην πραγματικότητα η φαλαινοθηρία δεν σταμάτησε ποτέ στην Ιαπωνία καθώς από το 1987 χρησιμοποιήθηκε το παραθυράκι στο μορατόριουμ που επιτρέπει αλίευση για ερευνητικούς σκοπούς, αλλά σε κάθε περίπτωση το κρέας των φαλαινών κατέληγε στους πάγκους των ιχθυοπωλείων. Άλλωστε, η ιαπωνική κυβέρνηση διατείνεται ότι τα περισσότερα είδη φαλαινών δεν κινδυνεύουν με εξαφάνιση και επιτρέπεται η αλίευση μικρότερων κητοειδών που δεν προστατεύονται.

Η Ιαπωνία που δέχεται την σφοδρή κριτική άλλων κυβερνήσεων και οργανισμών προστασίας των ζώων, φαίνεται να ακολουθεί τα βήματα της Φινλανδίας και της Νορβηγίας, όπου συνεχίζεται η αλίευση φαλαινών για εμπορικούς σκοπούς. «Η Ιαπωνία δεν θα επιτρέψει την εμπορική φαλαινοθηρία στα νερά της Ανταρκτικής ή στο νότιο ημισφαίριο», διευκρίνισε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γιοσιχίντε Σούγκα κατά τη διάρκεια της ενημέρωσης των διαπιστευμένων συντακτών. Η αλιεία θα «περιορίζεται στα χωρικά ύδατα και στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ)» της Ιαπωνίας, διαβεβαίωσε.

Αν και η Ιαπωνία είναι η κύρια αγορά για το κρέας φάλαινας, η κατανάλωση είναι περιορισμένη, περίπου 4.000 έως 5.000 τόνους το χρόνο, σύμφωνα με έκθεση του Ινστιτούτου Ευημερίας των Ζώων.

Σύμφωνα με την Astrid Fuchs, διευθύντρια προγράμματος για τη φαλαινοθηρία «Whale and Dolphin Conservation», η απόσυρση της Ιαπωνίας από την Διεθνή Επιτροπή Φαλαινοθηρίας είναι κυρίως μια πολιτική κίνηση, στέλνοντας το μήνυμα ότι μπορούν να χρησιμοποιήσουν τους ωκεανούς όπως αυτοί επιθυμούν. «Επειδή η Ιαπωνία είναι η ηγετική φωνή μεταξύ των χωρών υπέρ της φαλαινοθηρίας, η απόσυρσή της μπορεί να εμπνεύσει άλλες χώρες, όπως τη Νότια Κορέα και τη Ρωσία, να ακολουθήσουν το παράδειγμα της», ανέφερε στο National Geographic.

Σύμφωνα με την απαγόρευση, η φαλαινοθηρία για επιστημονικούς σκοπούς, όπως η μελέτη για την αναπαραγωγική κατάσταση, τη διατροφή της και τις επιπτώσεις της περιβαλλοντικής αλλαγής, εξαιρούνται. Η Ιαπωνία έχει κατηγορηθεί εδώ και καιρό ότι χρησιμοποίησε την τακτική αυτή ως κάλυψη, με φαλαινοθήρες που προμηθεύουν μερικά μέρη σώματος σε ερευνητές και πουλούν το υπόλοιπο κρέας για ανθρώπινη κατανάλωση.

Σε ψηφοφορία αυτό το καλοκαίρι κατά τη διάρκεια της ετήσιας συνεδρίασης της επιτροπής, απορρίφθηκε η πρόταση της Ιαπωνίας να επιτραπεί η εμπορική φαλαινοθηρία. Μετά τη συνάντηση, αξιωματούχοι, όπως ο υπουργός αλιείας Masaaki Taniai, και ο Joji Morishita, αρμόδιος της IWC της Ιαπωνίας, δήλωσαν ότι θα εξετάσουν το ενδεχόμενο να αποσυρθούν από την επιτροπή, μια απειλή που έχει κάνει η Ιαπωνία στο παρελθόν. «Όταν δεν καταφέρνουν αυτό που θέλουν σε αυτές τις διεθνείς συναντήσεις, λένε ότι πρόκειται να φύγουν. Χρησιμοποιούν αυτή την απειλή εδώ και πολλά χρόνια», συμπλήρωσε η Kitty Block, πρόεδρος της Humane Society International.

Αποχωρώντας από την επιτροπή, η Ιαπωνία δεν μπορεί πλέον να επωφεληθεί από την απαλλαγή της IWC για επιστημονική φαλαινοθηρία στα διεθνή ύδατα και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να σταματήσει τη φαλαινοθηρία στην ανοικτή θάλασσα. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο των Θαλασσών απαιτεί από τους υπογράφοντες της, στους οποίους περιλαμβάνεται και η Ιαπωνία, να εργάζονται μέσω των «κατάλληλων διεθνών οργανισμών» για την προστασία των θαλάσσιων θηλαστικών. Πρακτικά, το μόνο όφελος που αποκομίζει η Ιαπωνία μέσω της απόσυρσης είναι ότι θα μπορούσε πιθανότατα να ξαναρχίσει η φαλαινοθηρία στο δικό της «χώρο» χωρίς εποπτεία.

Αυτό θα είχε πλεονεκτήματα για τις φάλαινες στην Ανταρκτική, όπου η Ιαπωνία σκότωσε πάνω από 300 το 2016, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων από 200 εγκύων, αλλά μειονεκτήματα για το είδος στα ιαπωνικά ύδατα. Σημειώνεται, ότι υπάρχει ιδιαίτερη ανησυχία για το είδος των ρυγχοφαλαινών, που ζουν στα ανοικτά των ακτών της Ιαπωνίας και συχνά δολοφονούνται.

Αν η Ιαπωνία ήταν πιο ανοιχτή όσον αφορά την πρόθεσή της να συνεχίσει τη φαλαινοθηρία για εμπορικούς σκοπούς, θα μπορούσε να απλοποιήσει τα πράγματα με κάποιους τρόπους, τονίζει η Natalie Barefoot, καθηγήτρια του Πανεπιστημίου του Μαϊάμι και ειδικός στο δίκαιο των φαλαινών. «Παριστάνουν ουσιαστικά ότι εκτελούν επιστημονική έρευνα. Αν άλλαζαν τη θέση τους και ανέφεραν ξεκάθαρα τι θέλουν, όλα θα ήταν πιο απλά και θα κάναμε εποικοδομητικό και ειλικρινή διάλογο»

Με την αποχώρηση της Ιαπωνίας από την επιτροπή, δεν θα αντιμετωπίσει «επίσημες» συνέπειες, αλλά άλλες χώρες θα μπορούσαν να πάρουν τα πράγματα στα χέρια τους και να επιβάλουν κυρώσεις. Για παράδειγμα μπορούν να αρνηθούν στην Ιαπωνία την πρόσβαση για αλιεία στα θαλάσσια ύδατά τους. Παράλληλα, η Ιαπωνία δεν θα είναι πλέον μέρος του διεθνούς διαλόγου για τη φαλαινοθηρία. «Καθώς γινόμαστε μια ολοένα και πιο παγκόσμια κοινότητα, είναι καλύτερο να συζητάμε όλοι τα προβλήματα, ακόμα κι αν διαφωνούμε. Αυτά είναι παγκόσμια ζητήματα τα οποία πρέπει να τα αντιμετωπίσουμε μαζί», πρόσθεσε ο Barefoot.

Σημειώνεται, ότι σύμφωνα με την εκπρόσωπο της επιτροπής Kate Wilson, για να φύγει η Ιαπωνία μέχρι τα τέλη Ιουνίου 2019, θα χρειαστεί να αποστείλει επίσημη ειδοποίηση απόσυρσης στο Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, το οποίο θα ενημερώσει τη γραμματεία της επιτροπής, μέχρι την 1η Ιανουαρίου.

Ο εκπρόσωπος της αμερικανικής πρεσβείας στην Ιαπωνία αρνήθηκε να κάνει σχόλια για την ώρα. Πάντως σύμφωνα με τη Fuchs, το χρονοδιάγραμμα αυτής της τελευταίας ενημέρωσης από την Ιαπωνία για την απόσυρσή της από την επιτροπή μπορεί να μην είναι τυχαίο.