Θα μπορούσε με ασφάλεια να πει κανείς, ότι η πρόσφατη «βουτιά» της τιμής του Βitcoin είχε προαναγγελθεί, παρά τις διαβεβαιώσεις των οπαδών του ότι το ψηφιακό νόμισμα «δεν κινδυνεύει» από τις «ασθένειες» των πραγματικών, όπως η υποτίμηση.

Στις 16 Ιανουαρίου, το bitcoin υποχώρησε κάτω από τα 12.000 δολάρια, που είναι χαμηλό επίπεδο τεσσάρων εβδομάδων. Αυτή η υποχώρηση αποδόθηκε στους αυξημένους φόβους για τη λήψη μέτρων από τις ρυθμιστικές Αρχές, μετά από δήλωση του υπουργού Οικονομικών της Νότιας Κορέας ότι η απαγόρευση συναλλαγών σε κρυπτονομίσματα εξακολουθεί να αποτελεί μία επιλογή. Ο νοτιοκορεατικός ειδησεογραφικός ιστότοπος Yonhap ανέφερε ότι ο υπουργός Οικονομικών Κιμ Ντονγκ-γιεόν δήλωσε σε τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό, πως η κυβέρνηση θα παρουσιάσει πακέτο μέτρων για να αντιμετωπίσει την «παράλογη» επενδυτική τρέλα για τα κρυπτονομίσματα. Το Bitcoin έκανε βουτιά μετά την είδηση, υποχωρώντας κατά 13,6% στα 11.730 δολάρια στο χρηματιστήριο Bitstamp του Λουξεμβούργου.

Μετά και τη νέα πτώση, το bitcoin έχει υποχωρήσει περισσότερο από 40% από το υψηλό ρεκόρ των περίπου 20.000 δολαρίων που είχε φθάσει στα μέσα Δεκεμβρίου. Είναι αυτή η αρχή του τέλους της «φούσκας» τυ Bitcoin; Το κρυπτονόμισμα «πλασαρίστηκε» ως «διεθνές», αχειραγώγητο και δίχως κάποια ηγεσία να το καθοδηγεί. Κατά ειρωνικό τρόπο, οι ένοχοι της τελευταίας «βουτιάς» είναι οι κρατικές ηγεσίες.

Αυτό ήταν πολύ σαφές εδώ και αρκετό καιρό για τους πάντες – οικονομολόγους, επενδυτές και αναλυτές – πλην των  οπαδών του Bitcoin. Βέβαια, μία από τις αδυναμίες τέτοιων αναλύσεων – και αυτό δεν αφορά μόνο στο Bitcoin – είναι, ότι η βεβαιότητα μιας οικονομικής «φούσκας», δεν μας κάνει σοφότερους για το πώς, πότε, ή γιατί θα σκάσει αυτή η «φούσκα». «Μπορώ να πω σχεδόν με βεβαιότητα ότι (σσ. τα Bitcoin) θα έχουν κακό τέλος» δήλωσε πρόσφατα ο γνωστός Αμερικανός μεγιστάνας επενδυτής, Γουόρεν Μπάφετ. «Πότε θα συμβεί ή άλλες λεπτομέρειες, δεν ξέρω», πρόσθεσε.

Ποια είναι η αιτία αυτής της κατρακύλας; Με την ανάλυση των χρηματιστηριακών αγορών, υπάρχει μερικές φορές ένα «ένστικτο» για να αναζητείται η αιτιότητα των διακυμάνσεών τους, δεδομένου ότι οι αγορές κινούνται μέσα σε ένα περιβάλλον πολλών και αξεδιάλυτων παραγόντων. Αλλά σε αυτήν την περίπτωση, η αιτία της κατάρρευσης του bitcoin φαίνεται αρκετά ξεκάθαρη. Ακριβώς όπως η εξωφρενική άνοδος των τιμών του νομίσματος προκλήθηκε σε μεγάλο βαθμό από τη ζήτηση από την Κίνα, την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα, η τελευταία πτώση του φαίνεται επίσης ανάλογα συνδεδεμένη με τις εξελίξεις στην Ασία.

Έτσι, εκτός από τις δηλώσεις του Νοτιοκορεάτη υπουργού Οικονομικών που προαναφέρθηκαν, η κινεζική κυβέρνηση καταστέλει επίσης το bitcoin και άλλα ανάλογα νομίσματα, όχι μόνο επειδή μπορούν να τις χρησιμοποιηθούν για το ξέπλυμα χρήματος και την αποφυγή ελέγχων προέλευσης κεφαλαίου, αλλά και επειδή η υπολογιστική δύναμη που απαιτείται για την επεξεργασία αυτών των συναλλαγών και την δημιουργία νέων ανάλογων νομισμάτων είναι εξαιρετικά μεγάλη. Υπολογίζεται, για παράδειγμα, ότι η παγκόσμια αγορά του bitcoin χρησιμοποιεί περισσότερη ενέργεια από αυτήν που χρησιμοποιεί συνολικά ο πληθυσμός της Δανίας.

Ολική αποτυχία

Η άνοδος και η πτώση της τιμής του Bitcoin παραπέμπει, έτσι κι αλλιώς, σε σακούλα εν μέσω τυφώνα, οπότε είναι μάλλον ανόητο να αποδίδεται μεγάλη σημασία στην διακύμανση μιας ημέρας. Αλλά αυτή την φορά, το ζήτημα δεν είναι τόσο η εντυπωσιακή πτώση, όσο οι λόγοι της, οι οποίοι ανοίγουν ακόμη μία ρωγμή στην επίφαση της «πυγμής» του. Το ψηφιακό νόμισμα σχεδιάστηκε για να μην έχει πατρίδα και ηγεσία – «κανόνες χωρίς κυβερνήτες» είναι το σύνθημα – για να αποφύγει κοινά σημεία επαφής με δυσάρεστες καταστάσεις των κανονικών νομισμάτων και να παραμείνει αδιαπέραστο από τον κυβερνητικό έλεγχο. Αλλά η μεγάλη ειρωνεία είναι ότι το bitcoin βυθίζεται σήμερα εν μέρει επειδή αποτυγχάνει και στους τρεις  αυτούς υπολογισμούς.

Πρώτον, το bitcoin έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε οι ψηφιακές συναλλαγές να εγκρίνονται από ένα δίκτυο υπολογιστών και να μην υπόκεινται σε κυρώσεις από μία κυβέρνηση. Αλλά η τιμή του είναι τόσο ασταθής εν μέρει επειδή η ιδιοκτησία του είναι ιδιαίτερα συγκεντρωτική. Περίπου το 40% του bitcoin ανήκει σε περίπου 1.000 χρήστες και οι κορυφαίες 100 ηλεκτρονικές διευθύνσεις bitcoin -ορισμένες από τις οποίες μπορεί να ανήκουν στο ίδιο πρόσωπο – ελέγχου περίπου το 1/6 του συνόλου του εκδοθέντος νομίσματος, σύμφωνα με το Bloomberg. Ένας λόγος για τον οποίο το bitcoin μπορεί να μειωθεί κατά 20% μέσα σε μια ημέρα – κάτι που είναι σχεδόν ανήκουστο για τις περισσότερες μετοχές και σίγουρα για τα περισσότερα συμβατικά νομίσματα – είναι ότι εάν κάποιος από αυτούς τους τεράστιους επενδυτές πουλήσει, μπορεί να ταρακουνήσει την αγορά. Η εξαιρετικά μεγάλη διακύμανση των τιμών του Bitcoin είναι δυνατή, επειδή η κατοχή της, φαινομενικά, «αποκεντρωμένης» τεχνολογίας είναι στην πραγματικότητα αρκετά συγκεντρωμένη και συγκεντρωτική

Δεύτερον, οι συναλλαγές bitcoin – οι ηλεκτρονικές αγορές όπου υπάρχουν και διακινούνται τα bitcoins – είναι όλα πιθανά σημεία αποτυχίας. Και αποτυγχάνουν όλη την ώρα. Το 2014 χιλιάδες bitcoins κλάπηκαν από το Mt. Gox, μια εικονική αγορά συναλλαγών που εδρεύει στο Τόκιο. Το 2016, το bitcoin «βυθίστηκε» μετά από μια συναλλαγή στο Χονγκ Κονγκ που λέγεται ότι «χακαρίστηκε». Σήμερα, το bitcoin έπεσε πάλι όταν αρκετές κυβερνήσεις απείλησαν να «ρυθμίσουν» ή να κλείσουν συναλλαγές με έδρα στην Ασία.

Τρίτον, ενώ το κρυπτονόμισμα σχεδιάστηκε για να είναι χωρίς «ιθαγένεια» και χωρίς κρατικές ηγεσίες, ακριβώς οι τελευταίες είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνες για την τελευταία πτώση. Το νόμισμα δεν απαιτεί κεντρική τράπεζα, καθώς τα νέα «νομίσματα» εκδίδονται από υπολογιστές μέσω ενός αλγόριθμου. Όμως, οι «τύχες» του bitcoin εξακολουθούν να συνδέονται με τη λήψη αποφάσεων από τις κεντρικές τράπεζες και άλλες κυβερνητικές ρυθμιστικές αρχές. ‘Ετσι, όταν στα τέλη του 2013, αρκετοί Αμερικανοί γερουσιαστές εξήραν το bitcoin και άλλα εικονικά νομίσματα, σε επίσημη ακρόαση, ως «νόμιμες χρηματοοικονομικές υπηρεσίες», η αξία του bitcoin τριπλασιάστηκε μέσα σε ένα μήνα φτάνοντας τα 900 δολάρια.

Αλλά οι κυβερνητικές «εύνοιες» είναι κάτι που αίρεται τόσο εύκολα και γρήγορα όσο προσφέρεται. Ετσι, την Τρίτη η αξία του bitcoin έπεσε, αφού αξιωματούχος της κινεζικής κεντρικής τράπεζας ανέφερε ότι η κυβέρνηση πρέπει να απαγορεύσει την συναλλαγή ψηφιακών νομισμάτων. Ίσως αυτό είναι το πιο ειρωνικό πράγμα για το bitcoin: Ένα σύστημα που έχει σχεδιαστεί για να λειτουργεί  μακριά από τις ρυθμιστικές αρχές, τελικά είναι εξαιρετικά ευαίσθητο στις απλές φήμες για μεμονωμένες ρυθμιστικές αρχές.

Ένα οικονομικό στοιχείο μετατρέπεται σε «φούσκα» όταν οι βασικές αποδόσεις ενδίδουν στον φόβο της «χασούρας». Αλλά η «φούσκα» του bitcoin σπάει, ακόμα και όταν τα βασικά οικονομικά στοιχεία κινούνται ανοδικά. Ας δούμε τις χώρες που είναι περισσότερο υπεύθυνες για την κατάρρευση του Bitcoin. Τόσο η ζήτηση βασικών προϊόντων όσο και η κερδοφορία των κρατικών επιχειρήσεων στην Κίνα έχουν φθάσει σε υψηλά επίπεδα. Οι κορεατικές μετοχές αυξήθηκαν κατά περισσότερο από 20% τους τελευταίους 12 μήνες, ενώ ο δείκτης Nikkei της Ιαπωνίας σημείωσε άλμα και ανέβηκε από περίπου 23.000 σε περίπου 24.000 μονάδες τις τελευταίες τέσσερις εβδομάδες. Την ίδια ώρα, στις ΗΠΑ, η χρηματιστηριακή αγορά έφτασε τις 26.000 για πρώτη φορά στην ιστορία. Το Blockchain* μπορεί να είναι το μέλλον. Αλλά αυτή την στιγμή δεν έχει σχεδόν τίποτα να κάνει με την οικονομία του παρόντος…

* Το blockchain είναι δημόσιος κατάλογος όλων των συναλλαγών κρυπτογράφησης που έχουν ποτέ εκτελεστεί.