Ιστορικά, τα αντιβιοτικά αντιμετώπιζαν λοιμώξεις όπως ο στρεπτόκοκκος και σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα. Αλλά από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου – όταν άρχισε η χρήση αυτών των φαρμάκων – και μετά, τα μικρόβια άρχισαν να εξελίσσονται και να αναπτύσσουν αντιστάσεις απέναντι σε πολλά αντιμικροβιακά φάρμακα αλλά και σε νέα αντιβιοτικά που βγαίνουν στην αγορά.

Ads

Τώρα, αυτή η αντιμικροβιακή αντίσταση (AMR) έχει φτάσει σε σημείο κρίσης. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, αναφέρει ότι η ανθεκτικότητα της φυματίωσης σε πολλά φάρμακα αυξάνεται και σε ορισμένα μέρη του πλανήτη η ελονοσία έχει αναπτύξει επίσης μεγάλη αντοχή. Οι επίσης ανθεκτικές σε πολλά φάρμακα πνευμονία, σταφυλόκοκκος και γονόρροια, μεταξύ άλλων ασθενειών, καθίστανται πλέον παγκόσμια προβλήματα. 

Το 2014, ο Βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον για την αντιμετώπιση αυτών των αυξανόμενων λοιμώξεων, ανέθεσε μια σειρά μελετών σχετικά με την αντοχή των μικροβίων στα φάρμακα με επικεφαλής τον οικονομολόγο Τζιμ Ο’ Νιλ. Από τότε η Επιθεώρηση της Αντιμικροβιακής Αντοχής έχει εκδώσει οκτώ εκθέσεις, συμπεριλαμβανομένης της τελικής έκθεσης που δημοσιεύτηκε νωρίτερα αυτή την εβδομάδα. 

Συνολικά, τα νέα δεν είναι καλά. 

Η πρώτη έκθεση που δημοσιεύτηκε τον Φεβρουάριο του 2015 αποκάλυψε ότι 700.000 άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πεθαίνουν κάθε χρόνο από μικρόβια ανθεκτικά στα αντιβιοτικά φάρμακα. Ο αριθμός αυτός θα μπορούσε να ανέλθει σε 10 εκατομμύρια ετησίως έως το 2050, δηλαδή μιλάμε για περισσότερους ανθρώπους απ’ ότι σήμερα πεθαίνουν από καρκίνο. 

Ads

«Πράγματι, με τα σημερινά ποσοστά, είναι λογικό να υποθέσουμε ότι πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι θα έχουν πεθάνει από την αντιμικροβιακή αντίσταση από τότε που άρχισα αυτή την έρευνα το καλοκαίρι του 2014», γράφει ο Ο’ Νιλ, στην τελική έκθεση, σύμφωνα με το smithsonian mag. «Αυτό είναι πραγματικά σοκαριστικό». 

Εάν τα πράγματα συνεχίσουν όπως είναι, θα υπάρξουν κι άλλες συνέπειες, όπως για παράδειγμα η μείωση της οικονομικής παραγωγής κατά 100 τρισεκατομμύρια δολάρια. Τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης παγκοσμίως θα πρέπει να κάνουν μεγάλες αλλαγές για να αντιμετωπίσουν την άνοδο των σούπερ-ιών. Σύμφωνα με τον Guardian, η επικεφαλής του Υγειονομικού Γραφείου της Αγγλίας, Σάλι Ντέιβις, προειδοποιεί ότι η αντιμικροβιακή αντίσταση απειλεί το κέρδος του προσδόκιμου ζωής που επιτεύχθηκε τον περασμένο αιώνα. 

Υπάρχει, ωστόσο, ελπίδα και η μελέτη περιλαμβάνει συστάσεις για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της μικροβιακής αντίστασης, με κόστος περίπου 40 δισεκατομμύρια δολάρια. «Η πεποίθησή μου είναι ότι έχουμε καταλήξει σε αρκετά εφαρμόσιμες λύσεις», λέει ο Ο’ Νιλ, στο National Geographic. «Αυτό που στην πραγματικότητα απαιτείται είναι οι ιθύνοντες να συμπεριφερθούν διαφορετικά απ’ ότι έχουν κάνει μέχρι τώρα. Σαράντα δισεκατομμύρια δολάρια είναι προφανώς ένα τεράστιο χρηματικό ποσό, αλλά στην ουσία είναι το ένα τέταρτο, του ενός δεκάτου του 1% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Θα έπρεπε να θεωρείται μια πολύ φθηνή επένδυση κι όχι πολύ ακριβή». 

Οι συστάσεις της έκθεσης 

Επιβράβευση των εταιρειών για τη διάθεση φαρμάκων στην αγορά

Στην καλύτερη περίπτωση ένα από τα πέντε αντιβιοτικά φάρμακα που δοκιμάζονται στον άνθρωπο φτάνει στα φαρμακεία. Αυτό δεν είναι αρκετό για την αντιμετώπιση των σούπερ – ιών. Σύμφωνα με την έκθεση, οι κατασκευαστές φαρμάκων πρέπει να αναβαθμίσουν την δουλειά τους και να αρχίσουν να αναπτύσσουν πολλά περισσότερα πιθανά αντιβιοτικά, ειδικά εκείνα που θεραπεύουν τις λοιμώξεις ή τουλάχιστον βοηθούν οικονομικά τους ανεξάρτητους ερευνητές που αναζητούν φάρμακα. Η έκθεση προτείνει την αποδέσμευση της κερδοφορίας των αντιβιοτικών από τις πωλήσεις. Αυτό μπορεί να γίνει με την προσφορά «ανταμοιβών εισόδου στην αγορά», ύψους από 800 εκ. έως 1.3 δισ. δολάρια για τις εταιρείες που αναπτύσσουν χρήσιμα αντιβιοτικά τα οποία περνούν τους αυστηρούς ελέγχους των ρυθμιστικών αρχών και φτάνουν στα χέρια των γιατρών. Με άλλα λόγια, αντί οι ερευνητές να κυνηγούν το επόμενο Viagra, να ενθαρρύνονται να αναζητήσουν την επόμενη αμοξικιλίνη. 

Ανάπτυξη καλύτερων διαγνωστικών εργαλείων

Σύμφωνα με την έκθεση, τα τρέχοντα διαγνωστικά εργαλεία – που συνήθως καλλιεργούν μια μόλυνση και χρειάζονται περίπου 36 ώρες για να την εντοπίσουν – είναι πολύ αργά και όχι τόσο χρήσιμα. Πολλές φορές οι γιατροί πρέπει να κάνουν εικασίες για τα αντιβιοτικά που πρέπει να συνταγογραφήσουν στους ασθενείς τους. Αυτό σημαίνει ότι πολλά από τα αντιβιοτικά που παίρνουν οι ασθενείς δεν τους χρειάζονται ή χρειάζονται ένα διαφορετικό φάρμακο. Αυτός είναι ένας τρόπος με τον οποίο διαιωνίζεται το πρόβλημα της αντοχής των μικροβίων στα αντιβιοτικά. Η έκθεση προτρέπει την ανάπτυξη τεστ ταχείας διάγνωσης. «Η γρήγορη, χαμηλούς κόστους και υψηλής διαθεσιμότητας διάγνωση αποτελεί ουσιαστικό κομμάτι της επίλυσης αυτού του επείγοντος προβλήματος», αναφέρει η Μάργκαρετ Τσαν, διευθύντρια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας. 

Μείωση της χρήσης αντιβιοτικών στα ζώα 

Σε παγκόσμιο επίπεδο, σχεδόν τα δυο τρίτα των αντιβιοτικών χρησιμοποιούνται στη γεωργία και την κτηνοτροφία, κυρίως για την πάχυνση βοοειδών και κοτόπουλων. Σύμφωνα με την έκθεση αυτός είναι ένας από τους βασικούς λόγους για την αύξηση της ανθεκτικότητας των σούπερ – ιών. Οι επιστήμονες παροτρύνουν την μείωση της χρήσης των αντιβιοτικών στο πλαίσιο ενός δεκαετούς αντιβιοτικού προγράμματος. Από το 2018, οι γεωργικές εταιρείες αναμένεται να μειώσουν τη χρήση αντιβιοτικών στα ζώα, να περιορίσουν τη χρήση αντιβιοτικών «τελευταίας γραμμής» (φάρμακα όπως η κολιστίνη, που χρησιμοποιούνται όταν όλα τα υπόλοιπα αποτυγχάνουν) και να αυξήσουν την επισήμανση στα προϊόντα τους, ώστε οι καταναλωτές να ξέρουν αν χρησιμοποιήθηκαν φάρμακα για την παραγωγή του κρέατος. 

Δημιουργία καμπάνιας ευαισθητοποίησης 

Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που δημιουργεί την αντιμικροβιακή αντίσταση είναι η δημόσια αντίληψη. Οι ασθενείς απαιτούν συνταγογράφηση αντιβιοτικών από τους γιατρούς τους ή αγοράζουν οι ίδιοι μόνοι τους φάρμακα για μια σειρά ασθενειών, είτε η θεραπεία είναι κατάλληλη, είτε όχι. Η έκθεση προτείνει τη δημιουργία μιας νέας καμπάνιας ενημέρωσης και γενικότερα τη βελτίωση των εκστρατειών ενημέρωσης του κοινού σχετικά με την ορθή χρήση των αντιβιοτικών. Παρόμοιες καμπάνιες υπήρξαν αποτελεσματικές για άλλα ζητήματα. Για παράδειγμα, μια εκπαιδευτική εκστρατεία 16 χρόνων στο Βέλγιο, μείωσε την περιττή χρήση αντιβιοτικών κατά τη διάρκεια της εποχικής γρίπης κατά 36%. 

Καλύτεροι μισθοί στους εργαζόμενους στην Υγεία  

Δεν υπάρχει λόγος να γίνονται σχέδια για την καταπολέμηση της αντιμικροβιακής αντίστασης αν δεν υπάρχει κανένας για να τα εφαρμόσει. Στις ΗΠΑ, οι λοιμοξιολόγοι πληρώνονται λιγότερο από κάθε άλλη ιατρική ειδικότητα, από τις 25 βασικές, και λίγοι γιατροί ή ακαδημαϊκοί ερευνητές επιλέγουν αυτή την πορεία. Σύμφωνα με την έκθεση, η κυβέρνηση και τα θεσμικά όργανα διαθέτουν μεγαλύτερη μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση για την έρευνα. Προτείνει επίσης την πρόσληψη περισσότερων γιατρών και νοσηλευτών, έμπειρων και ειδικευμένων στην αντιμικροβιακή αντίσταση, στις πρώτες γραμμές της υγειονομικής περίθαλψης, ώστε να βοηθήσουν τους συναδέλφους τους να λαμβάνουν καλύτερες αποφάσεις σχετικά με τη χρήση των αντιβιοτικών φαρμάκων.