Η σταρ του σινεμά Κατρίν Ντενέβ συνυπέγραψε, μαζί με άλλες 99 Γαλλίδες, ανοικτή επιστολή που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Le Monde με την οποία προειδοποιεί για έναν νέο κύμα «πουριτανισμού» μετά τις αντιδράσεις που ακολούθησαν τα σκάνδαλα σεξουαλικής παρενόχλησης ως επακόλουθο της υπόθεσης Γουαϊνστάιν. Η απάντηση ήταν άμεση και σκληρή…. 

Η επιστολή των 100 Γαλλίδων καταφέρεται επί της ουσίας κατά της δράσης #MeToo που οδήγησε στην πρακτική της «συνοπτικής απόδοσης δικαιοσύνης» με ή χωρίς αποδείξεις και υπερασπίζεται την ελευθερία των ανδρών «να ενοχλούν».

«Ο βιασμός είναι έγκλημα. Όμως η προσπάθεια για φλερτ, έστω επίμονο ή αδέξιο, δεν είναι αδίκημα, ούτε η αβρότητα φαλοκρατική επίθεση» αναφέρεται στην επιστολή που συνυπογράφουν οι 100 γυναίκες -ηθοποιοί, συγγραφείς, ερευνήτριες, πανεπιστημιακοί, δημοσιογράφοι.

«Άνδρες τιμωρήθηκαν με συνοπτικές διαδικασίες ή αποπέμφθηκαν από την εργασία τους μόνον και μόνον επειδή άγγιξαν ένα γόνατο ή προσπάθησαν να κλέψουν ένα φιλί».

Επισημαίνουν ότι ενώ είναι νόμιμο και αναγκαίο να μιλήσει κανείς κατά της κατάχρησης εξουσίας από ορισμένους άνδρες, οι συνεχείς καταγγελίες οδηγούν την κατάσταση εκτός ελέγχου. Σύμφωνα με τις συντάκτριες της επιστολής, η τακτική αυτή ενισχύει το κοινό αίσθημα ότι οι γυναίκες θεωρούνται ανίσχυρες και τις κάνει να φαίνονται ως να είναι αιώνια θύματα.

Διαβάστε επιπλέον: «Σεξουαλικός προσανατολισμός και ταυτότητα φύλου» του π. Βασίλειου Θερμού

«Ως γυναίκες δεν αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας σε αυτού του είδους τον φεμινισμό, ο οποίος πέρα από την καταδίκη της κατάχρησης εξουσίας, δημιουργεί εμπάθεια εναντίον των ανδρών, αλλά και της σεξουαλικότητας».

Η 74χρονη Ντενέβ -η ντίβα που έκανε το ντεμπούτο της το 1957 και πρωταγωνίστησε σε 100 ταινίες, μερικές από τις οποίες κοσμούν το πάνθεον του παγκόσμιου κινηματογράφου- δεν έχει τη φήμη της ακτιβίστριας. Ωστόσο, πριν από έναν χρόνο εκφράστηκε δημόσια κατά των εκστρατειών που γίνονται μέσω των social media με στόχο τη διαπόμπευση ανδρών οι οποίοι παρενοχλούν γυναίκες.

Η Ντενέβ -και ίσως, η υπενθύμιση έχει τη σημασία της- υπήρξε πριν από δεκαετίες η απόλυτη ενσάρκωση της θηλυκότητας και του αισθησιασμού, είτε ως Belle De Jour («Ωραία της ημέρας», 1967), του Λουίς Μπονιουέλ, είτε ως 17χρονη Ζενεβιέβ στις «Ομπρέλες του Χερβούργου» (1964) του Ζακ Ντεμί.

Η ανοικτή επιστολή τροφοδότησε στη Γαλλία ένα debate και όπως γράφουν τα διεθνή ΜΜΕ στη Γαλλία το  #MeToo έγινε #PasMoi (Όχι Εγώ).

Σημειώνεται ότι η γαλλική εκδοχή του #Metoo στο twitter είναι #Balancetonporc (το δημιούργησε μία δημοσιογράφος) και έχει στόχο να ενθαρρύνει τις γυναίκες να κατονομάσουν τους άνδρες που τις έχουν παρενοχλήσει.

Η σκληρή απάντηση 

Τριάντα φεμινίστριες αντέδρασαν στην ανοικτή επιστολή, σύμφωνα με το BBC, κατηγορώντας με ένα σκληρό κείμενο που δημοσιεύθηκε στον ιστότοπο francetvinfo, τις υπογράφουσες ότι υποτιμούν τη σεξουαλική βία, επιδιώκουν να κλείσουν το τεράστιο κεφάλαιο που άνοιξε μετά τις αποκαλύψεις του σκανδάλου Γουαϊνστάιν και στοχεύουν στον εκφοβισμό των θυμάτων σεξουαλικής βίας. «Στη Γαλλία, καθημερινά, εκατοντάδες χιλιάδες γυναίκες πέφτουν θύματα παρενόχλησης. Δεκάδες χιλιάδες σεξουαλικών επιθέσεων. Και εκατοντάδες βιασμών» αναφέρουν μεταξύ άλλων. 

«Με το κείμενο αυτό, προσπαθούν να επιβάλουν ξανά τη σιωπή που αρχίσαμε να σπάμε. Δεν θα τα καταφέρουν», αναφέρουν στο κείμενο και με αφορμή το διάσημο hashtag #BalanceTonPorc, καταλήγουν: «Τα γουρούνια και οι σύμμαχοί τους εύλογα ανησυχούν. Ο παλιός τους κόσμος εξαφανίζεται».

Στα γαλλικά social media αρκετοί ήταν εκείνοι που εξέφρασαν θυμό ή, λύπη για την ανοικτή επιστολή που υπογράφει και η Ντενέβ, ενώ χρήστης του Twitter έγραψε για την αδυναμία των γυναικών να μιλήσουν «με μία φωνή» σημειώνοντας ότι «δεν κατάφεραν να συμφωνήσουν». Πάντως, οι αντιδράσεις στην επιστολή δεν έγιναν «πρώτη είδηση» στη Γαλλία.

Οι αναμνήσεις της σεξουαλικής απελευθέρωσης 

Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι, ειδικά στη Γαλλία, εκστρατείες του τύπου #Metoo, θεωρούνται κυρίως, από τους μεγαλύτερους σε ηλικία Γάλλους ένα είδος απειλής για τη σεξουαλική απελευθέρωση που κατακτήθηκε τη δεκαετία του 1960.

Σύμφωνα με το theatlantic.com, υπάρχει όντως ένα χάσμα γενεών. Οι μεγαλύτερης ηλικίας φεμινίστριες ανακαλούν την Helen Gurley Brown, διευθύντρια του περιοδικού Cosmopolitan επί 32 χρόνια και συγγραφέα του μπεστ σέλερ «Sex and the Single Girl», το μακρινό 1962, η οποία παρότρυνε τις γυναίκες να φλερτάρουν με το αφεντικό τους ως έναν τρόπο ενδυνάμωσης. Από την άλλη, οι νεαρές φεμινίστριες παρά το γεγονός ότι κάνουν «sexting» ήδη από τα χρόνια του γυμνασίου, έχουν μια διαφορετική, πολύ πιο ανεπτυγμένη αίσθηση των ορίων στον χώρο εργασίας και στο τι συνιστά σεξουαλική παρενόχληση.

Η υπόθεση Γουαϊνστάιν άνοιξε τη δημόσια συζήτηση και στη Γαλλία και έφερε στο φως περιπτώσεις σεξουαλικής παρενόχλησης σε γραφεία, επιχειρήσεις, ακόμη και σχολεία, αλλά τα tabloids  ήταν περισσότερα πρόθυμα να παρακολουθήσουν τα γεγονότα στο Χόλιγουντ, παρά στα παρασκήνια του γαλλικού κινηματογράφου. Εξού και στη Γαλλία, ουδείς έχει εκπέσει -μιλώντας τουλάχιστον, για δημόσια πρόσωπα.

«Ίσως δεν υπάρχει Γάλλος Γουαϊνστάιν» σχολιάζει η Isabelle Giordano, διευθύντρια στη Unifrance, την εθνική εταιρεία παραγωγής και διανομής ταινιών της Γαλλίας. «Υπάρχει μια διαφορετική κουλτούρα εδώ. Δεν χρειάζεται να πείτε μέσω διαδικτύου ‘το αφεντικό μου έκανε αυτό και εκείνο’. Πρέπει να πάτε στα δικαστήρια ή στην αστυνομία» σημειώνει.

Η επιστολή των 100 Γαλλίδων, σύμφωνα με το δημοσίευμα είναι ένα χρήσιμο reality check , εν μέσω της θύελλας. Αλλά προέρχεται επίσης από μια κουλτούρα είτε συγκαλυμμένου, είτε εμφανούς σεξισμού.

‘It’s all very well for Catherine Deneuve to say this – she’s a powerful woman – #MeToo is about women in unequal positions who feel they have to go along with [sexual advances] or they’ll lose out in their jobs.’

‘Men have a right to hit on women’ >> https://t.co/LwtKNQwYTT pic.twitter.com/GcF1Lzd1w8

— Victoria Derbyshire (@VictoriaLIVE) January 10, 2018

Στις ΗΠΑ και στη Βρετανία πολλές γυναίκες αισθάνονται ότι είναι ασφαλές να βγουν και να μιλήσουν δημόσια. Στη Γαλλία υπάρχει ο φόβος ότι εάν βγει κάποιος και κατονομάσει πρόσωπα θα αντιμετωπιστεί περίπου ως προδότης.

Είναι χαρακτηριστικό ότι ενώ στις Η.Π.Α., η Ιταλίδα ηθοποιός Asia Argento αντιμετωπίζεται σαν ηρωίδα επειδή μίλησε δημόσια για την εμπειρία της με τον Γουαϊνστάιν, στην Ιταλία έχει γελοιοποιηθεί και επικριθεί -από γυναίκες και άνδρες- που την έχουν χαρακτηρίσει οπορτουνίστρια (και αυτό είναι το λιγότερο σκληρό από όσα έχουν αναφερθεί).