Από το 1915 μέχρι και σήμερα, οι κυβερνήσεις και η κοινωνία της Τουρκίας δεν έχουν κατορθώσει να κοιτάξουν την αλήθεια κατάματα για τις σφαγές των Αρμενίων. Κανένας ανοιχτός διάλογος, καμία αυτοκριτική. Ο εθνικισμός και το κράτος-έθνος δεν το επιτρέπουν. Η Άγκυρα συνεχίζει να αρνείται την ευθύνη της Επιτροπής Ένωσης και Προόδου, της νεοτουρκικής οργάνωσης που κυβερνούσε τη χώρα εκείνη την περίοδο. Η Γενοκτονία των Αρμενίων παραμένει ταμπού, παρά τη διαμαρτυρία μιας μικρής μερίδας Τούρκων που επιμένουν να εκφράζουν την αντίθεσή τους στο όνομα της συνείδησης του πολίτη.

Στις 24 Απριλίου, για έβδομη φορά από το 2010, αρκετές εκατοντάδες Τούρκων στην Κωνσταντινούπολη και στην Άγκυρα απέτισαν φόρο τιμής στην Γενοκτονία των Αρμενίων. Οι εκδηλώσεις αυτές, που διοργανώνονται από την αριστερή πλατφόρμα «Πείτε Όχι», αποτελούν διαμαρτυρία έναντι της επίσημης ιδεολογίας που αρνείται εδώ και 102 χρόνια τη «Μεγάλη Καταστροφή».

Συγκεντρωμένοι στο σημείο όπου 102 χρόνια πριν συνελήφθησαν οι Αρμένιοι βουλευτές, συγγραφείς και δημοσιογράφοι, οι διαδηλωτές στάθηκαν εκεί με τα πορτρέτα όλων των επιφανών Αρμένιων που δεν ξαναγύρισαν ποτέ στα σπίτια τους. Πάνω στο μαύρο πανό, τα αιτήματα γραμμένα με άσπρα γράμματα: «Γενοκτονία των Αρμενίων. Αναγνωρίστε. Απολογηθείτε. Αποζημιώστε».

Η δολοφονία του Αρμένιου δημοσιογράφου Χραντ Ντινκ στις 19 και ιδιαίτερα η κηδεία του στις 24 Ιανουαρίου 2007 στην Κωνσταντινούπολη -στην οποία έδωσαν το παρών περισσότεροι από 200 χιλιάδες άνθρωποι- αποτέλεσαν την αφετηρία για να ευαισθητοποιηθούν και να εκφράσουν τη διαφωνία τους, ένα μεγάλο τμήμα των Τούρκων πολιτών, η πλειοψηφία των πολιτών στη Δημοκρατία της Αρμενίας και οι Αρμένιοι της διασποράς. Γιατί την ημέρα εκείνη, χιλιάδες Τούρκοι πολίτες από κάθε ηλικία και κοινωνική τάξη, συγκεντρώθηκαν για να τιμήσουν όχι μόνον έναν Αρμένιο μάρτυρα αλλά κι έναν πολίτη της Δημοκρατίας της Τουρκίας — κάποιον που αγωνίστηκε ειρηνικά για την αναγνώριση της γενοκτονίας και δολοφονήθηκε από έναν πληρωμένο εκτελεστή του παρακράτους. Τα πανό τους έγραφαν, «Είμαστε όλοι Αρμένιοι / Είμαστε όλοι Χραντ!».

Ο Σερζ Αβεντικιάν, Αρμένιος σκηνοθέτης από τη Γαλλία και γνώστης των πραγμάτων στην Τουρκία πριν από το 2007, παρατηρεί, μιλώντας για τη νέα κατάσταση που είχε διαμορφωθεί: «Παντού, ολόκληρη η αρμενική κοινότητα εξεπλάγη ευχάριστα. Ως το 2007, οι Αρμένιοι δεν ταξίδευαν στην Τουρκία για να επισκεφτούν τα χαμένα πατρογονικά τους σπίτια από φόβο πως όλοι οι Τούρκοι είναι απλώς απόγονοι του Ταλαάτ Πασά (ένας εκ των τριών αξιωματούχων που ηγήθηκαν της σφαγής) και θα τους πάρουν το κεφάλι. Τώρα πια, είναι πολλοί που πηγαίνουν στην Τουρκία για να επισκεφθούν τα χωριά των προγόνων τους.».

Αργότερα, τον Σεπτέμβριο του 2008, ο Πρόεδρος της Τουρκικής Δημοκρατίας, Αμπντουλάχ Γκιούλ μετέβη στο Ερεβάν για να παρευρεθεί μαζί με τον Αρμένιο ομόλογό του, Σερζ Σαρκισιάν, σε αγώνα ποδοσφαίρου μεταξύ των εθνικών ομάδων της  Τουρκίας και της Αρμενίας. Καθώς οι δύο χώρες δε διατηρούσαν διπλωματικές σχέσεις, τον Οκτώβριο του 2009, οι ΥΠΕΞ τους συνυπέγραψαν το πρωτόκολλο για τη σύναψή τους, που θα έβαζε τέλος στη σχεδόν ενός αιώνα σύγκρουση μεταξύ Ερεβάν και Άγκυρας. Αμφότερα τα κοινοβούλια των δύο χωρών αρνήθηκαν να το επικυρώσουν.

Αριστεροί διανοούμενοι και πανεπιστημιακοί, όπως οι καθηγητές, Αχμέτ Ινσέλ και Μπασκίν Οράν και ο Δρ Τσενκίζ Ακτάρ, είχαν κυκλοφορήσει ήδη από το Δεκέμβριο του 2008 το ακόλουθο σύντομο γραπτό αίτημα με τίτλο «Ζητώ συγγνώμη»: «Η συνείδησή μου δεν μπορεί να δεχθεί ότι παραμένουμε αδρανείς στη Μεγάλη Καταστροφή που υπέστησαν το 1915 οι Αρμένιοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ότι δεν αποδεχόμαστε την αλήθεια. Καταδικάζω αυτή την αδικία, συμμερίζομαι τα συναισθήματα και τον πόνο των Αρμένιων αδελφών μου και τους ζητώ συγγνώμη.». Το αίτημα, που δημοσιεύθηκε σε δέκα γλώσσες, συμπεριλαμβανομένης, φυσικά, και της αρμενικής, υπογράφηκε από περισσότερους από 30.000 ανθρώπους. Η προσπάθεια των Τούρκων εισαγγελέων να διεξάγουν έρευνα ενάντια σε αυτούς που το συνέταξαν και σε όσους το υπέγραψαν, κατέστη μάταιη.

Στην επίσημη τουρκική ορολογία, η λέξη «Αρμένιος» χρησιμοποιείται ως προσβολή. Για παράδειγμα, το σημερινό τουρκικό κράτος αποκαλεί τους αντάρτες του PKK (Κουρδικό Εργατικό Κόμμα), «αρμένικο απομεινάρι», ενώ, στην οθωμανική εποχή, οι Αρμένιοι αποτελούσαν το «πιστό έθνος». Καλλιτέχνες, διπλωμάτες, μηχανικοί, τεχνίτες… Οι Αρμένιοι ήταν οι αγαπημένοι υποτελείς, που έχαιραν προνομιακής μεταχείρισης από την οθωμανική διοίκηση και την κοινωνία.

Την ίδια στιγμή που μια χούφτα ειδικών, με επικεφαλής τον Τανέρ Ακσάμ, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα (ΗΠΑ) και τον Ραγκίπ Ζαράκολου από τον εκδοτικό οίκο Belge της Κωνσταντινούπολης, δημοσιεύουν βιβλία σχετικά με τη Γενοκτονία των Αρμενίων, η τουρκική κρατική μηχανή παράγει θέσεις και ψευδεπιστημονικές προπαγανδιστικές θεωρίες για να την αρνηθεί. Να σημειωθεί τέλος, ότι ένα μεγάλο τμήμα του τουρκικού πληθυσμού, που περιλαμβάνει τους αριστερούς εθνικιστές (sic), τους κεμαλιστές (φυσικά) και ολόκληρη τη δεξιά και την ακροδεξιά, εξακολουθεί να αρνείται την γενοκτονία του 1915. Εξακολουθεί να αρνείται την αλήθεια.

* 24 Απριλίου 2017, στο Σουλταναχμέτ, το πρώην Βυζαντινό Ιπποδρόμιο, όπου 102 χρόνια πριν συγκεντρώθηκαν δια της βίας οι Αρμένιοι διανοούμενοι και οδηγήθηκαν στο θάνατο.

* 24 Ιανουαρίου 2007 – Έναρξη της πένθιμης πομπής μπροστά από τα γραφεία της εφημερίδας Agos στο Οσμάνμπεϊ της Κωνσταντινούπολης, σημείο  όπου δολοφονήθηκε ο Χραντ Ντινκ.