Μια μικρή εργατούπολη στη Georgia των ΗΠΑ -στον «βαθύ» Αμερικανικό Νότο-  όχι μόνο υποδέχεται χιλιάδες πρόσφυγες κάθε χρόνο, αλλά επιπλέον τους δίνει τη δυνατότητα να γίνουν αναπόσπαστο κομμάτι της ταυτότητας της. 

Το Clarkston έχει υποδεχτεί τα τελευταία 25 χρόνια περισσότερους από 40.000 πρόσφυγες.

Πρόκειται για ανθρώπους που έφτασαν εκεί από κάθε γωνιά του πλανήτη -κυριολεκτικά. Εφέτος, για παράδειγμα, οι Κονγκολέζοι είναι περισσότεροι από τους Σύρους. 

Τα προηγούμενα κύματα έφεραν στην πόλη πρόσφυγες και μετανάστες από την Ερυθραία, την Αιθιοπία, τη Σομαλία, το Σουδάν, τη Λιβερία, το Βιετνάμ, το Μπουτάν. Όλοι αυτοί οι άνθρωποι βρέθηκαν σε μία, όπως γράφει ο Guardian, κατά τα άλλα μέτρια πόλη, με πληθυσμό μόλις 13.000 κατοίκους. 

Πίσω από τα εμπορικά κέντρα, τα συγκροτήματα κατοικιών και τα πάρκα της δεκαετίας του ’70, στο Clarkston βλέπει κανείς εικόνες που σπάνια συναντά αλλού στις ΗΠΑ: Καταστήματα με ταμπέλες στα νεπαλέζικα και στα amharic (τη γλώσσα της Αιθιοπίας) πλάι σε ευφάνταστες αποδόσεις των ονομάτων στα αγγλικά, συνάξεις γυναικών με πολύχρωμα αφρικανικά μαντίλια, ανθρώπους που διασχίζουν τον δρόμο ντυμένοι με παραδοσιακές ασιατικές ενδυμασίες από μετάξι και μακριά μαύρα πλεγμένα μαλλιά. 

Όχι μόνο πρόσφυγες και μετανάστες, αλλά και Αμερικανοί

Ωστόσο, οι ξένοι δεν είναι οι μόνοι μετανάστες στο Clarkston.

Η πόλη που έχει αυτοανακηρυχθεί ως τo «Ellis Island του Nότου» δεν υποδέχεται μόνο πρόσφυγες και φτωχούς μετανάστες. 

Η φήμη του έφερε επίσης, ένα ορμητικό κύμα Αμερικανών της μεσαίας τάξης, οι οποίοι, σύμφωνα με τον 34χρονο δήμαρχο της πόλης Ted Terry «ήρθαν αναζητώντας τα καλά της διαφορετικότητας». 

Ο Terry καλωσόρισε πρόσφατα μία αντιπροσωπεία από τη Μέση Ανατολή, που είχε πάει να δει με ποιόν τρόπο το Clarkston διαχειρίζεται την ποικιλόμορφη προσφυγική αυτή κοινότητα. 

«Δεν έκανα εγώ το μέρος αυτό μια κοινότητα συμπονετικών ανθρώπων- παρότι ναι, εμείς το κατοχυρώσαμε επίσημα. Ήταν μια συμπονετική και φιλόξενη κοινότητα πολύ πριν φτάσω εδώ», λέει ο δήμαρχος. 

Τελικά, η η ιστορία του Clarkston δεν είναι μόνο για το ποιος είναι ευπρόσδεκτος. Είναι επίσης μια ιστορία με πολλά επίπεδα. 

Σε μια γωνιά του δημοτικού πάρκινγκ βρίσκεται ένα κόκκινο φορτηγάκι που πουλάει παραδοσιακό καφέ. Το κομψό μινιμαλιστικό ντιζάιν του παραπέμπει στο Σαν Φρανσίσκο ή τη Νέα Υόρκη -πάντως όχι στον Νότο. Η μικρή καντίνα με την ταμπέλα «Refuge Coffee», όπως γράφει ο Guardian, δημιουργήθηκε πρόσφατα από μία Αμερικανίδα.

Η Kitti Murray, συγγραφέας και γιαγιά οκτώ εγγονιών, αγόρασε το παλιό φορτηγό στο Craigslist για 3.000 δολάρια πριν από δύο χρόνια.

Σκοπός της ήταν να δημιουργήσει έναν χώρο σημείο συνάντησης των μελών της κοινότητας, όπου επιπλέον θα δινόταν η δυνατότητα επαγγελματικής κατάρτισης. Αλλά και ένα σημείο όπου θα μπορούσε να ακουστούν «οι όμορφες ιστορίες των προσφύγων…» όπως λέει. 

Την ώρα που μιλά η Kitti, ο Ahmad σερβίρει εσπρέσο. Ο Σύρος πρόσφυγας που εργάζεται στην καντίνα ως barista στην πατρίδα του ήταν φαρμακοποιός. 

Η πελατεία της Kitti  είναι λευκοί. «Όταν πρωτοξεκινήσαμε έλεγα ότι, θα με στενοχωρούσε πολύ εάν στο τέλος της ημέρας δεν έρχονταν πρόσφυγες. Όμως, εάν δεν ασχοληθούμε με την αμερικανική κοινότητα της πόλης, που έχει χρήματα… θα είχαμε τελειώσει από τους πρώτους έξι μήνες». 

Η Murray δεν είναι υπεράνω. Αποτελεί μία από τις πολλές περιπτώσεις Αμερικανών που μετακόμισαν στο Clarkston ειδικά για να δουλέψουν με τους πρόσφυγες και το πιο σημαντικό, να ζήσουν πλάι τους. 

Η υποδοχή προσφύγων είναι μία χρονοβόρα διαδικασία, που απαιτεί, εκτός των άλλων, πολύωρες επισκέψεις στις κατοικίες των νεοαφιχθέντων και προσπάθεια να υπερβεί κανείς τα περίπλοκα εμπόδια της γλώσσας. Ωστόσο, οι δεσμοί που δημιουργούνται πάνω από ένα φλιτζάνι τσάι είναι συχνά ισχυροί.

Η Arez, πρόσφυγας από τη Συρία που έφτασε μαζί με τον σύζυγό και τα δύο παιδιά της το 2015 μετά από τέσσερα χρόνια στην Τουρκία, μιλάει με ενθουσιασμό για την Αμερικανίδα «αδελφή» της Rebecca που τη βοήθησε να εγκατασταθεί στο Clarkston: «Λατρεύω τις ΗΠΑ! Είμαι τόσο χαρούμενη εδώ. Έχω Αμερικανούς φίλους, με βοηθούν να μάθω αγγλικά, τα παιδιά μου πηγαίνουν στο σχολείο» λέει. 

Ο Brian Bollinger, διευθυντής της τοπικής οργάνωσης Friends of Refugees, λέει ότι τόσο για τους πρόσφυγες, όσο και για τους Αμερικανούς που έρχονται στο Clarkston «η ανάκτηση της αίσθησης ότι είσαι στον τόπο σου είναι ένα εξαιρετικά σημαντικό στοιχείο αυτής της ιστορίας».

Δηλώνει περήφανος για τον τρόπο με τον οποίον η πόλη αγκαλιάζει τους πρόσφυγες, ωστόσο, εξηγεί ότι, θα ήταν ουτοπικό να πούμε ότι αυτό ήταν κατ’ αρχάς το κίνητρο. Η οικονομία ήταν». 

Στο Clarkston, λέει ο Bollinger, υπάρχουν κατοικίες και καλή συγκοινωνιακή σύνδεση. Επίσης, είναι εύκολο να πιάσει κανείς δουλειά στα εργοστάσια που βρίσκονται δύο ώρες βόρεια- πολλοί από τους πρόσφυγες βρίσκουν εκεί για πρώτη φορά μισθωτή απασχόληση, έστω και με χαμηλές αποδοχές. Γι αυτό το Clarkston ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 θεωρήθηκε καλό σημείο για πρόσφυγες και μετανάστες και στη συνέχεια, προσέλκυσε νέους Αμερικανούς. 

Η Betty Cardell και ο Σύρος Heval Mohamed Kelli

Κάτοικοι του Clarkston επισημαίνουν ότι η πόλη δεν ήταν πάντα τόσο φιλόξενη με τους πρόσφυγες.

Η άφιξή τους προκάλεσε αρχικά αγανάκτηση σε πολλούς. Αλλά, το θέμα λύθηκε με τον χρόνο: Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία από όσους αντιδρούσαν στην παρουσία των προσφύγων έφυγαν, ή πέθαναν.

Ο δήμαρχος που εξελέγη το 2013 σε ηλικία μόλις 31 ετών ήταν όπως λέει ο Bollinger «η φυσική ενσάρκωση αυτής της αλλαγής προοπτικής». 

Πάντως, οι γηραιότεροι ντόπιοι που παρέμειναν φαίνονται ικανοποιημένοι με τους γείτονες πρόσφυγες.

Η 93χρονη Betty Cardell, που ζει στην πόλη από το 1950– είχε έρθει για να παντρευτεί από την Καλιφόρνια- λέει: «Λοιπόν, είναι εδώ. Τι να κάνουμε; Άνθρωποι σαν κι εμάς είναι. Ποτέ δεν είχα πρόβλημα. Γιατί να φύγω; Μου αρέσει το Clarkston: Είναι πάντα μια μικρή πόλη». 

Για τους πρόσφυγες το  Clarkston αποτελεί μια πρώτη βάση, μία, τηρουμένων των αναλογιών, πόλη πρώτης υποδοχής. 

Ο Heval Mohamed Kelli, Σύρος πρόσφυγας που έφτασε στις ΗΠΑ τρεις εβδομάδες μετά την 11η Σεπτεμβρίου, μετά από έξι χρόνια στη Γερμανία, αποτελεί παράδειγμα της μετάβασης αυτής: Στην πορεία μετακόμισε στην πλούσια πόλη Lilburn, που βρίσκεται σε απόσταση περίπου 10 μιλίων. Όσο ζούσε στο Clarkston ζούσε πλένοντας πιάτα. Τώρα είναι καρδιολόγος και κάθε Σάββατο κάνει μπάρμπεκιου με τους φίλους του, παλιούς και νέους – Σύρους, Ιρακινούς, Κούρδους, Σουδανούς και Αμερικανούς. 

Τί θυμάται ο Kelli από την ημέρα που έφτασε στο Clarkston; Το καλωσόρισμα, ειδικά σε σύγκριση με την έλλειψη ζεστασιάς που αντιμετώπισε στη Γερμανία. 

«Δύο ημέρες μετά την άφιξή μας είμαστε τρομοκρατημένοι. Και τότε όλοι αυτοί οι άνθρωποι έφθασαν στην πόρτα μας με φαγητό, θέλοντας να μας βοηθήσουν να μάθουμε αγγλικά. Δεν έμοιαζαν καθόλου με εμάς. Όμως, άλλαξαν τη ζωή μας…»

Αισθάνεται τεράστια ευγνωμοσύνη και επιστρέφει τακτικά στο Clarkston, προσφέροντας εθελοντική εργασία στην κλινική και βοηθώντας φοιτητές.

Υπάρχουν αμέτρητες ιστορίες προσφύγων που ξοδεύουν τα δελτία τροφίμων για να αγοράσουν δώρα στους Αμερικανούς γείτονες τους, θέλοντας να τους ευχαριστήσουν για τη ζεστασιά και την καλοσύνη τους. 

Η Heidi Miller από το Τενεσί και υπεύθυνη του προγράμματος Embrace, που παρέχει βοήθεια σε μητέρες πρόσφυγες, γελάει όταν τη ρωτάνε για τη γενναιοδωρία των προσφύγων. «Ναι! Πάντα λέω στους ανθρώπους, εάν νομίζετε ότι έχετε δοκιμάσει τη φιλοξενία του Νότου … πηγαίνετε στο σπίτι ενός πρόσφυγα!».

Η αίσθηση ότι ανήκουν κάπου… 

Το Clarkston επωφελείται επίσης, από τα δίκτυα αλληλεγγύης. Όταν ο Τραμπ εξέδωσε την απαγόρευση εισόδου στις ΗΠΑ πολιτών από επτά μουσουλμανικές χώρες- τον περασμένο Ιανουάριο, οι Friends of Refugees, είδαν οι αιτήσεις εθελοντών αυξήθηκαν σε ποσοστό 400%. Τώρα, οι εθελοντές είναι διπλάσιοι σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια.

Μερικοί παραμένουν επιφυλακτικοί. Πόσο θα συνεχιστεί αυτό; 

Άλλοι ελπίζουν ότι δεν είναι μόνο μια «στιγμή», αλλά η αρχή ενός κινήματος.

Το Clarkston δεν είναι βεβαίως, παράδεισος. Το ποσοστό της φτώχειας ξεπερνάει το 40%.

Μόνο η προοπτική του φθηνότερου ενοικίου υπερβαίνει τους φόβους για την εγκληματικότητα. 

Επίσης, έξω από τα όρια της πόλης, υπάρχει εχθρότητα. Ο κυβερνήτης της Georgia, Nathan Deal, επιχείρησε να εκδώσει εντολή απαγόρευσης εισόδου των Σύρων προσφύγων το 2015 -πολύ πριν τον Τραμπ. 

Στον υπόλοιπο Νότου το Clarkston έχει τη φήμη μίας «φούσκα ελευθερίας». Ενός τόπου φιλελεύθερου, διαφορετικού. 

Ωστόσο, η πραγματικότητα είναι πιο περίπλοκη, πιο ενδιαφέρουσα και απροσδόκητη. 

Οι πρόσφυγες και οι Αμερικανοί γείτονες τους φαίνεται ότι έχουν (ξανα)βρει τη χαμένη αίσθηση ότι ανήκουν κάπου. Κι αυτό, όπως γράφει η δημοσιογράφος Katy Long, είναι κάτι που αναζητούν πολλοί Αμερικανοί σε έναν όλο και πιο πολωμένο, κατακερματισμένο και θυμωμένο κόσμο.

«Στο Clarkston  υπάρχουν πολλές εθνοτικές ομάδες που είχαν σοβαρές διαφορές μεταξύ τους και τώρα είναι γείτονες», λέει ο Miller.

«Μαθαίνουν πώς να αγαπούν ο ένας τον άλλον. Πιστεύω ότι οι πρόσφυγες έχουν πολλά να διδάξουν στους Αμερικανούς για τη συγχώρεση».