Αν και πέρασαν δέκα οχτώ χρόνια από την διαµόρφωση του σηµερινού συνοριακού χάρτη στα Βαλκάνια, µε την αιµατηρή απόσχιση από την Σερβία και την κήρυξη στη συνέχεια της ανεξαρτησίας, του Κοσόβου – είχαν προηγηθεί οι άλλες Δηµοκρατίες της Γιουγκοσλαβίας- οι εθνικισµοί παραµένουν αναµµένα κάρβουνα κάτω από την χόβολη µιας εύθραυστης ειρήνης απειλώντας να βάλλουν και πάλι φωτιά στην περιοχή.

Θα περίµενε κανείς πως µετά την δηµιουργία εθνικών κρατών, για τα οποία χύθηκαν ποτάµια αίµατος στην Γιουγκοσλαβία, αυτοί οι εθνικισµοί θα είχαν εκτονωθεί και οι λαοί της δυτικής βαλκανικής θα γύριζαν σελίδα, βαδίζοντας µονοιασµένοι προς ένα καλύτερο και σε κάθε περίπτωση ειρηνικό µέλλον.

Αυτό ήταν και το σχέδιο των ιθυνόντων της πολιτικής της Δύσης. Η παγίωση, δηλαδή, της ειρήνης δια της σταδιακής ένταξης των νέων κρατών στην Ευρωπαϊκή Ένωση οπότε τα σύνορα θα έπεφταν, οι εθνικισµοί θα εξαλείφονταν, και οι άνθρωποι θα ζούσαν χωρίς τα τείχη του µίσους για τον αλλοεθνή γείτονα. Ήταν το όνειρο κάθε Βαλκάνιου µετά την κατάρρευση του ανατολικού µπλοκ και της Γιουγκοσλαβίας, να γίνει µια µέρα Ευρωπαίος πολίτης.

Λίγοι όµως τα έχουν καταφέρει µέχρι τώρα, αφού µόνο τέσσερις χώρες (Βουλγαρία, Ρουµανία, Κροατία, Σλοβενία) έχουν γίνει µέλη της ΕΕ ενώ άλλες έξι περιµένουν (Αλβανία, ΠΓΔΜ, Σερβία, Κόσοβο, Βοσνία-Ερζεγοβινη, Μαυροβούνιο) στον προθαλαµο. Και κατά τα φαινόµενα πολύ δύσκολα θα διαβούν την πόρτα του “παραδείσου”. Η οικονοµική κρίση που µαστίζει την Ευρώπη, ο καλπάζων ευρωσκεπτικισµός, και η αυξανόµενη ευρωπαϊκή τάση επιστροφής στα εθνικά κράτη, περιορίζουν, αν δεν εξανεµίζουν πλήρως, τις ελπίδες ενσωµάτωσης των εκτός ΕΕ βαλκανικών χωρών.

Αποτέλεσµα; οι κοινωνίες ολισθαίνουν στην εσωστρέφεια, οι άνθρωποι αναζητουν “διεξόδους” στους εθνικισµούς, τα “φαντάσµατα των Βαλκανίων” ξεπροβάλλουν.

Οι εθνικισμοί στη βαλκανική και κυρίως στην πρώην Γιουγκοσλαβία παραμένουν ζωντανοί. Οι ακραίος ισλαμισμός φουντώνει και το “όνειρο” για ένταξη στην ΕΕ σβήνει, εξαιτίας της οικονομικής κρίσης, του καλπάζοντος ευρωσκεπτικισμού και των πολλών προβλημάτων της Ευρώπης

Οι εστίες έντασης αρχίζουν να ξαναζεσταίνονται τροφοδοτούµενες από τους υφέρποντες εθνικισµούς και το κακό θα ήταν µικρό εάν οι διευθετήσεις εθνικών και συνοριακών εκκρεµοτήτων αφορούσαν σε κάποια άλλη περιοχή της Ευρώπης.

Στα Βαλκάνια όµως, κυρίως στα δυτικά, οποιαδήποτε αλλαγή συνόρων σηµαίνει πόλεµος. Και γι’ αυτό προκάλεσαν έκπληξη και ανατριχίλα οι πρόσφατες δηλώσεις του Αµερικανού βουλευτή και σύµβουλου του προέδρου Τραµπ, Ντανα Ρόχραµπαχερ, ότι το κράτος της ΠΓΔΜ πρέπει να διαλυθεί και να το µοιραστούν η Αλβανία και η Βουλγαρία!

Ας ξεκινήσουµε, λοιπόν, την “περιήγηση” στις επικίνδυνες στο “βαλκανικό ναρκοπέδιο” από την γειτονική µας ΠΓΔΜ και ας δεχθούµε ως υπόθεση εργασίας το (εφιαλτικό) σενάριο που έχει στο µυαλό του ο σύµβουλος του Τραµπ.

Διάλυση της ΠΓΔΜ και προσάρτηση τµηµάτων της στην Αλβανία και τη Βουλγαρία “γεννάει” αυτοµάτως στα βόρεια σύνορα της Ελλάδας, στα δυτικά της Τουρκίας και τα νότια της Σερβίας, δυο ισχυρά κράτη, δηλαδή µια Μεγάλη Βουλγαρία και µια ακόµα µεγαλύτερη Αλβανία δεδοµένου ότι το Κόσοβο κινείται ήδη σε τροχιά ενοποίησης µε τα Τίρανα.

Θα έµενε αδιάφορη η Ελλάδα στη νέα γεωπολιτική πραγµατικότητα που θα διαµορφωνόταν στα σύνορά της και αν έκρινε , όπως είναι φυσικό, ότι τα εθνικά της συµφέροντα επέβαλαν την ενεργό εµπλοκή της στον επανασχεδιασµό του συνοριακού χάρτη της νότιας Βαλκανικής; και τι θα έπρατταν η Τουρκία και η Σερβία βλέποντας να ανατρέπονται οι γεωπολιτικές ισορροπίες στη γειτονιά τους; Ποιος θα µπορούσε να αποκλείσει τον πόλεµο σε µια τέτοια εξέλιξη;

Η άλλη κορυφή του “καυτού τριγώνου” της βαλκανικής (Σκόπια, Τίρανα, Πρίστινα), το Κόσοβο, εξακολουθεί να βρίσκεται σε υπερθέρµανση και να αποτελεί δυνάµει τον αποσταθεροποιητικό “πυροκροτητή” για την ευρύτερη περιοχή.

Η κλιµακούµενη διένεξη µε το Βελιγράδι για την σερβοκρατούµενη ευρύτερη περιοχή της Βόρειας Μητρόβιτσα, συντηρεί επικίνδυνη ένταση.

Και όπως φάνηκε και στην πρόσφατη περίπτωση µε το περιβόητο “τρένο του έθνους” που επιχείρησε να δροµολογήσει προς την Μητρόβιτσα το Βελιγράδι για να απο(δείξει) την σερβική κυριαρχία στο Κόσοβο και την αντίδραση των Αλβανών που ετοιµάστηκαν να το εκτροχιάσουν εάν περνούσε τα σύνορα, τα “αίµατα” µπορεί ν ανάψουν ανά πάσα στιγµή και µε το παραµικρό.

Το µίσος και η καχυποψία µεταξύ Σέρβων και Αλβανών περισσεύουν και τροφοδοτούνται µε θεωρίες, από αλβανικής πλευράς, περί “σεναρίου Κριµαίας”, ότι, δηλαδή, οι Σέρβοι σχεδιάζουν να υφαρπάξουν στρατιωτικά το Βόρειο Κόσοβο!

Την ίδια ώρα πολλοί είναι εκείνοι που θεωρούν ότι παρά την ανεξαρτητοποίηση του Κοσόβου το αλβανικό ζήτηµα δεν έχει κλείσει στα Βαλκάνια.

Επισηµαίνουν, µάλιστα, στοιχεία αλυτρωτισµού στην ρητορική της πολιτικής ελίτ των Τιράνων και προειδοποιούν πως µια τέτοια πολιτική εκ µέρους της Αλβανίας µπορεί να φουντώσει τους εθνικισµούς και να αποσταθεροποιήσει εκ νέου την περιοχή οδηγώντας την σε αιµατηρές συγκρούσεις.

Τα Τίρανα αποφεύγουν επισήµως να µιλούν για την δηµιουργία “Μεγάλης Αλβανίας” µε την ένωση των εδαφών όµορων κρατών (Κόσοβο, Σερβία, ΠΓΔΜ, Μαυροβούνιο, Ελλάδα), καθώς ένας τέτοιος στόχος θα έβαζε φωτιά στην βαλκανική, µια και θα άλλαζε ο συνοριακός χάρτης και µαζί και οι συσχετισµοί δυνάµεων.

Ωστόσο, στη δηµόσια συζήτηση, από την κατάρρευση του καθεστώτος Χότζα και εντεύθεν, το “όραµα” αυτό δεν λείπει από την ατζέντα κανενός πολιτικού κόµµατος, ούτε της πνευµατικής τάξης µε την µορφή της “πολιτικής ενοποίησης” των Αλβανών των Βαλκανίων, ή της “Φυσικής Αλβανίας”.

Το τι σηµαίνει για την βαλκανική η υλοποίηση ενός τέτοιου οράµατος εύκολα µπορεί να φανταστεί κανείς: καχυποψία, αντισυσπειρώσεις από άλλους λαούς (Σλάβους, Έλληνες) και πολέµους αφού κανένα από τα γειτονικά κράτη δεν θα δεχθεί να ακρωτηριαστεί.

Παρά ταύτα και τις υπενθυµίσεις για το που οδήγησαν οι κατά καιρούς βαλκανικοί µικροµεγαλισµοί, η αλβανική “µεγάλη ιδέα” τροφοδοτούµενη από την εθνικιστική ρητορική στα ΜΜΕ, τον κυβερνοχώρο και τα πολιτικά µπαλκόνια, δείχνει να βρίσκει πρόσφορο έδαφος ιδιαίτερα στην αλβανική νεολαία η οποία δεν διστάζει να το επιδεικνύει σε κάθε ευκαιρία και µε καµάρι.

Όπως, π.χ. συνέβη πρόσφατα µε κάποιους νεοσύλλεκτους αλβανικής καταγωγής στο στρατόπεδο εκπαίδευσης του ελληνικού στρατού στο Μεσολόγγι ή πέρυσι στο εθνικό στάδιο του Βελιγραδίου µε την αλβανική σηµαία και τα γνωστά επεισόδια.

Βορειότερα, η Βοσνία-Ερζεγοβίνη παραµένει ένα ετοιµόρροπο κράτος που κρατιέται στη ζωή χάρη στην βοήθεια της διεθνούς κοινότητας, που έτσι και αποχωρήσει θα διαλυθεί την άλλη µέρα..

Είκοσι δυο χρόνια από την συνθήκη του Ντέητον, το Νοέµβριο του 1995, όπου αποφασίστηκε µαζί µε το τέλος του γιουγκοσλαβικού εµφυλίου η δηµιουργία ανεξάρτητου κράτους της Βοσνίας Ερζεγοβίνης, αποτελούµενου από δυο συνιστώσες, την κροατοµουσουλµανική και την σερβική, οι τρεις εθνότητες, Σέρβοι, Βόσνιοι µουσουλµάνοι και Κροάτες, εξακολουθούν να µην “τρώνε το ψωµί γλυκό”.

Οι πληγές του εµφυλίου δεν έχουν επουλωθεί και το κράτος µε την µορφή που συµφωνήθηκε στο Ντέητον δεν λειτουργεί. Ούτε όµως και µπορεί να διαλυθεί, αφού σε µια τέτοια περίπτωση θα συµπαρασύρει και το ασταθές οικοδόµηµα του Ντεητον στην πρώην Γιουγκοσλαβία !

Βόσνιοι και Κροάτες, επιµένουν ότι πρέπει να ενισχυθεί η κεντρική εξουσία ώστε να κυβερνηθεί η χώρα κάτι που προϋποθέτει αλλαγή της συνθήκης του Ντέητον.

Όµως οι Σέρβοι που διαθέτουν µια µορφή προωθηµένης αυτονοµίας εντός του κράτους, και την δική τους δοµή (Σερβική Δηµοκρατία), απειλούν µε απόσχιση σε περίπτωση που επιχειρηθεί αλλαγή του σηµερινού status και ένωσή τους µε την Σερβία. Μια τέτοια εξέλιξη όµως θεωρείται βέβαιο ότι θα προκαλέσει αλυσιδωτές επιπλοκές µε σχεδόν βέβαιη, σε µια τέτοια περίπτωση την προσάρτηση από την Κροατία των εδαφών της Ερζεγοβίνης όπου ζουν Κροάτες..

Μια Μεγάλη Σερβία και µια Μεγάλη Κροατία θα προκύψουν και- αυτό που οι δυτικοί φοβούνται ίσως περισσότερο- στην καρδιά της Ευρώπης θα προκύψει αίφνης ένα αµιγώς µουσουλµανικό ανεξάρτητο κράτος της Βοσνίας, έρµαιο στις ορέξεις του ισλαµιστικού εξτρεµισµού που διατρέχει ήδη το πληθυσµιακά υπέρτερο µουσουλµανικό στοιχείο.

Μπορούν να ενεργοποιηθούν οι βραδυφλεγείς αυτές εθνικιστικές βόµβες της Βαλκανικής και να βάλουν και πάλι µπουρλότο, µπροστά στο οποίο ο γιουγκοσλαβικός εµφύλιος θα µοιάζει µε παιδικό τσακωµό; Κανείς δεν θέλει να το σκέφτεται, ούτε όµως και µπορεί να το αποκλείσει. Και αν η πόρτα της κολάσεως ανοίξει κανείς δεν θα µείνει απ’ έξω, ούτε φυσικά η Ελλάδα και η γειτονική Τουρκία.

Και ενώ η παγκόσµια και περιφερειακή ρευστότητα, η εντεινόµενη σύγκρουση επιρροής των παραδοσιακών ισχυρών γεωπολιτικών παικτών, καθιστούν ευάλωτη την ήδη εύθραυστη µεταπολεµική αρχιτεκτονική ασφάλειας στην Βαλκανική, κυρίως στην δυτική, ένας νέος παράγοντας, ο θρησκευτικός, απειλεί µε διχασµό τους λαούς και αποσταθεροποίηση την µέχρι τώρα αρµονική συµβίωση των πληθυσµών.

Το ριζοσπαστικό ισλάµ κερδίζει ταχύτατα έδαφος στους παραδοσιακά φιλήσυχους µουσουλµανικούς πληθυσµούς, στην Αλβανία, Κόσοβο, ΠΓΔΜ, Σερβία, Βοσνία- Ερζεγοβίνη και ανατολικότερα στην Βουλγαρία.

Χώρες όπως η Σαουδική Αραβία, Υεµένη, Κατάρ, Τουρκία και Αίγυπτος, χρηµατοδοτούν την ανέγερση τεµενών ακόµα και στα πιο ορεινά χωριά, διοχετεύουν άφθονο χρήµα, µοιράζουν υποτροφίες σε νέους, οι οποίοι αντι για γιατροί, µηχανικοί, κ.λ.π, επιστρέφουν…ιµάµηδες για να καταστούν κήρυκες της ακραίας ερµηνείας του Κορανίου σε νόµιµα ή παράνοµα τζαµιά. Ο Ουχαβιτισµός, το πιο εξτρεµιστικό ισλάµ δηλαδή, γοητεύει όλο και περισσότερους φτωχούς νέους που συρρέουν κυρίως σε παράνοµα τζαµιά που λειτουργούν κάτω από την µύτη ή και την ανοχή των αρχών.

Σ’ αυτά εκκολάπτονται και στρατολογούνται επίδοξοι τζιχαντιστές, που φεύγουν για να πολεµήσουν στη Μέση Ανατολή ή φονταµενταλιστές ιεροδιδάσκαλοι που προσηλυτίζουν µικρά παιδιά και µεταλαµπαδεύουν το θρησκευτικό µίσος στους οµόθρησκούς τους στη νοτιοανατολική Ευρώπη, την περιοχή µε τους πιο συµπαγείς µουσουλµανικούς πληθυσµούς στην Γηραιά ‘Ήπειρο.

Συλλήψεις και καταδίκες ιµάµηδων για καλλιέργεια θρησκευτικού µίσους έχουν γίνει σε όλες αυτές τις χώρες απ’ όπου υπολογίζεται ότι περισσότεροι από δυο χιλιάδες νέοι, στρατολογηµένοι από άνθρωπος του Ισλαµικού Κράτους, πολέµησαν ή και εξακολουθούν να µάχονται στη Συρία και το Ιράκ.

Αναλυτές που παρακολουθούν στενά την διείσδυση του ακραίου ισλάµ στην βαλκανική επισηµαίνουν τον κίνδυνο να προκαλέσει η ριζοσπαστικοποίηση των µουσουλµανικών πληθυσµών, την ενστικτώδη αντισυσπείρωση στο χριστιανικό στοιχείο και σε βάθος χρόνου να προκληθεί επικίνδυνο θρησκευτικό χάσµα γεµάτο µίσος. Και η ιστορία µαρτυρεί ότι οι πιο σκληροί, αν υπάρχουν ήπιοι, πόλεµοι ήταν οι θρησκευτικοί.

Από το Πρακτορείο Magazine  / Διαβάστε επίσης το πρώτο μέρος του αφιερώματος: Ο διαμελισμός της Σερβίας… ενηλικιώθηκε