Ένα σχέδιο οκτώ σημείων για την αντιμετώπιση της παγκόσμιας προσφυγικής κρίσης προτείνει η Διεθνής Αμνηστία. Η οργάνωση κάνει λόγο για «καταστροφική ηθική αποτυχία» από την πλευρά της Δύσης καθώς «οι πλούσιες χώρες αφήνουν εκατομμύρια πρόσφυγες στη σκληρή και αβέβαιη μοίρα τους». Η Διεθνής Αμνηστία αναφέρει ότι «μόνο το ένα δέκατο των 1,15 εκατομμυρίων από τους πιο ευπαθείς πρόσφυγες έχει μετεγκατασταθεί» ενώ το 86% των προσφύγων φιλοξενούνται σε αναπτυσσόμενες χώρες». Καταγγέλλει τέλος ότι οι εκκλήσεις του ΟΗΕ για το προσφυγικό τυγχάνουν συνεχούς και σοβαρής υποχρηματοδότησης. 

«Η καταστροφική ηθική αποτυχία των παγκόσμιων ηγετών, οι οποίοι αμφιταλαντεύονται και λογομαχούν μεταξύ τους ενώ αφήνουν ανάλγητα εκατομμύρια ανθρώπους να υποφέρουν υπό ολέθριες ανθρωπιστικές συνθήκες, θα καθορίσει την κληρονομιά τους για τις επόμενες γενιές» σημειώνει η Διεθνής Αμνηστία.

«Η φρίκη της βίας στη Συρία, στο Ιράκ, στο Αφγανιστάν και οι πολλαπλές συγκρούσεις στην υποσαχάρια Αφρική και σε άλλα σημεία, έφτασαν τον παγκόσμιο προσφυγικό πληθυσμό σε ιστορικά υψηλά επίπεδα. Εν τω μεταξύ, η «περίοδος πλεύσης» της Νοτιοανατολικής Ασίας ετοιμάζεται και πάλι να ξεκινήσει, με πολλούς περισσότερους πρόσφυγες να αναμένονται να προστεθούν στους χιλιάδες Rohingya οι οποίοι έχουν διαφύγει από τις διώξεις στη Μιανμάρ, μόνο και μόνο για να πέσουν θύματα εμπορίας ανθρώπων και άλλων κακοποιήσεων» τονίζει.

Σύμφωνα με τη Διεθνή Αμνηστία, η ανταπόκριση σε αυτές τις παγκόσμιες προσφυγικές κρίσεις είναι ντροπιαστική, ιδιαίτερα από τις πλουσιότερες χώρες του κόσμου, οι οποίες έχουν αγνοήσει τις εκκλήσεις για ανθρωπιστική βοήθεια και μετεγκατάσταση των ευάλωτων ατόμων. Οι πλούσιες χώρες έχουν προσφέρει θέσεις μετεγκατάστασης μόνο στο ένα δέκατο των 1,15 εκατομμυρίων ανθρώπων που τις χρειάζονται. Την ίδια στιγμή, αναπτυσσόμενες χώρες φιλοξενούν εκατομμύρια πρόσφυγες με σχεδόν μηδενική υποστήριξη.

Η πίεση στις φτωχότερες χώρες

Ενώ η αύξηση στον αριθμό των προσφύγων που φτάνουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει κυριαρχήσει στα πρωτοσέλιδα των τελευταίων μηνών, η πραγματικότητα είναι ότι φτωχότερες χώρες αναγκάζονται να επωμιστούν την πίεση της αντιμετώπισης των πολλαπλών προσφυγικών κρίσεων του πλανήτη. Αναπτυσσόμενες χώρες κυρίως στη Μέση Ανατολή, στην Αφρική και στην Ασία, φιλοξενούν αυτή τη στιγμή το 86% του συνόλου των 19,5 εκατομμυρίων μεταναστών.

Οι πλουσιότερες χώρες δεν κάνουν αρκετά για να μοιραστούν το βάρος. Οι ανθρωπιστικές εκκλήσεις για τις προσφυγικές κρίσεις σταθερά – και συχνά σοβαρά – υποχρηματοδοτούνται. Για παράδειγμα, από τις 2 Οκτωβρίου, η ανθρωπιστική έκκληση του ΟΗΕ για τους Σύρους πρόσφυγες χρηματοδοτήθηκε μόνο κατά 46%, ενώ η έκκληση για τους πρόσφυγες από το Νότιο Σουδάν, έφτασε μόνο ένα θλιβερό 17% του στόχου της. Αυτό έχει καταστροφικές συνέπειες για την πρόσβαση των προσφύγων σε τρόφιμα, φάρμακα και άλλη ανθρωπιστική βοήθεια.

«Όταν οι ηγέτες των G20 συναντηθούν τον επόμενο μήνα στην Τουρκία, δεν θα πρέπει να εγκαταλείψουν την αίθουσα μέχρι να έχουν ένα συγκεκριμένο σχέδιο με σαφή χρονοδιαγράμματα, ώστε να εγγυηθούν πλήρη και βιώσιμη ανθρωπιστική χρηματοδότηση για τις πολλαπλές προσφυγικές κρίσεις του πλανήτη. Οτιδήποτε λιγότερο, θα είναι μια παταγώδης αποτυχία της ηγεσίας», δηλώνει ο Salil Shetty, Γενικός Γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας.

«Αντί να ανταποκριθούν στην πρόκληση αυτής της άνευ προηγουμένου κρίσης, πολλές κυβερνήσεις είναι απασχολημένες με το να σχεδιάζουν τρόπους για να κρατήσουν τους ανθρώπους έξω από τα σύνορά τους, ενώ χιλιάδες πεθαίνουν στη θάλασσα ή υπομένουν άθλιες συνθήκες διαβίωσης δίπλα σε αγκαθωτούς, συρμάτινους φράχτες. Αυτή είναι ηθική χρεοκοπία υψίστου επιπέδου» προσθέτει. 

Σχέδιο οκτώ σημείων

Σε τελική ανάλυση, οι προσφυγικές κρίσεις τελειώνουν όταν οι βαθύτερες αιτίες τους αντιμετωπίζονται. Τα κράτη θα πρέπει να επιδιώκουν τη λήξη των συγκρούσεων και των εκτεταμένων παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά αυτοί οι στόχοι είναι δύσκολο να επιτευχθούν και απαιτείται χρόνος.

Ωστόσο, υπάρχουν πράγματα που οι πλουσιότερες χώρες του κόσμου μπορούν να κάνουν, ώστε να μειώσουν τις καταστροφικές συνέπειες των προσφυγικών κρίσεων. 

Η Διεθνής Αμνηστία καλεί σε συντονισμένη δράση σε οκτώ τομείς προτεραιότητας:   

1. Συνεχής, επαρκής και προβλεπόμενη χρηματοδότηση για τις προσφυγικές κρίσεις: όλες οι ανθρωπιστικές εκκλήσεις σχετικά με προσφυγικές κρίσεις πρέπει να χρηματοδοτούνται πλήρως, πέρα από την παροχή ουσιαστικής οικονομικής στήριξης σε χώρες που φιλοξενούν μεγάλους αριθμούς προσφύγων, ώστε να βοηθηθούν στην παροχή υπηρεσιών στους πρόσφυγες και στις κοινότητες που τους φιλοξενούν. 

2. Εκπλήρωση όλων των αναγκών μετεγκατάστασης, όπως αυτές έχουν αναγνωριστεί από την Υπάτη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες: Αυτή τη στιγμή, 1,15 εκατομμύρια ευάλωτοι πρόσφυγες χρειάζονται επανεγκατάσταση, σύμφωνα με την Ύπατη Αρμοστεία. Η Διεθνής Αμνηστία υπολογίζει ότι αυτός ο αριθμός θα μπορούσε να αυξηθεί σε 1.450.000 μέσα στα επόμενα δύο χρόνια. 

3. Ασφαλείς και νόμιμες δίοδοι για τους πρόσφυγες: οι άνθρωποι δεν θα έπρεπε να ξεκινούν επικίνδυνα ταξίδια για αναζητήσουν το δικαίωμά τους στο άσυλο. Τα κράτη οφείλουν να διευκολύνουν την οικογενειακή επανένωση για τους πρόσφυγες, να θεσπίσουν την ανθρωπιστική βίζα, ώστε να επιτρέψουν σε ευάλωτους πρόσφυγες, που δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για επανεγκατάσταση, να ταξιδέψουν σε αυτά τα κράτη και να αιτηθούν άσυλο, καθώς και να διαθέσουν ένα μέρος από τις εργατικές και τις φοιτητικές βίζες τους σε πρόσφυγες σε άλλες χώρες. 

4. Διάσωση ανθρώπινων ζωών: τα κράτη πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στο να σώσουν ανθρώπους που βρίσκονται σε κίνδυνο, παρά να εφαρμόζουν μεταναστευτικές πολιτικές. Σε περιπτώσεις όπου άνθρωποι βρίσκονται σε θανάσιμο κίνδυνο, συμπεριλαμβανομένων -αλλά όχι μόνο- εκείνων που επιχειρούν να διασχίσουν θαλάσσια περάσματα, τα κράτη θα πρέπει να επενδύουν σε επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης και να κινούνται άμεσα για τη διάσωση ανθρώπων που κινδυνεύουν. 

5. Εξασφάλιση της πρόσβασης στην επικράτεια για τους πρόσφυγες που φτάνουν στα σύνορα: θα πρέπει να επιτρέπεται σε εκείνους που ζητούν άσυλο να εισέρχονται μέσω των επίσημων σημείων διέλευσης των συνόρων, ανεξάρτητα με το αν έχουν ή όχι έγκυρα ταξιδιωτικά έγγραφα. Τα κράτη οφείλουν να απέχουν από τη λήψη μέτρων τα οποία εμποδίζουν ανθρώπους που προσπαθούν να ξεφύγουν από μία χώρα όπου αντιμετωπίζουν διώξεις ή βία. Αυτά τα μέτρα περιλαμβάνουν την άρνηση της εισόδου χωρίς βίζα ή άλλα έγγραφα, απωθήσεις και συνοριακούς φράχτες, που εμποδίζουν τους πρόσφυγες να εισέλθουν στην χώρα ή τους αναγκάζουν να ακολουθήσουν επικίνδυνες διαδρομές. 

6. Καταπολέμηση της ξενοφοβίας και του ρατσισμού: οι ίδιες οι κυβερνήσεις οφείλουν να απέχουν από την ξενοφοβία, και όχι, για παράδειγμα, να υπονοούν ή να ισχυρίζονται ξεκάθαρα ότι οι αιτούντες άσυλο και οι μετανάστες ευθύνονται για τα οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα. Οι κυβερνήσεις πρέπει επίσης να μεταρρυθμίσουν εκείνους τους νόμους ή τις πολιτικές που ρητά ή στην πράξη, οδηγούν σε φυλετικές ή άλλων μορφών διακρίσεις. Οι κυβερνήσεις πρέπει επίσης να διαθέτουν αποτελεσματικές πολιτικές για την αντιμετώπιση της ξενοφοβίας και της ρατσιστικής βίας. 

7. Καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων: τα κράτη πρέπει να λάβουν αποτελεσματικές δράσεις για να διερευνήσουν και να διώξουν τις σπείρες εμπορίας ανθρώπων. Τα κράτη θα πρέπει να προσφέρουν προστασία και βοήθεια σε θύματα εμπορίας και να τους διασφαλίσουν την πρόσβαση σε διαδικασίες καθορισμού του καθεστώτος του πρόσφυγα και/ή σε ευκαιρίες επανεγκατάστασης. Όλες οι προσπάθειες καταπολέμησης της εμπορίας και της παράνομης διακίνησης ανθρώπων πρέπει να θέτουν ως προτεραιότητα την ασφάλεια των ανθρώπων. 

8. Παγκόσμια επικύρωση της Σύμβασης για τους Πρόσφυγες και ανάπτυξη σταθερών εγχώριων συστημάτων για τους πρόσφυγες: τα κράτη πρέπει να αναγνωρίσουν νομικά το δικαίωμα στην αναζήτηση και απόλαυση ασύλου, να έχουν δίκαιες εσωτερικές διαδικασίες για την αξιολόγηση των αιτήσεων ασύλου και πρέπει να εγγυούνται στους πρόσφυγες τα θεμελιώδη δικαιώματα και την πρόσβαση σε υπηρεσίες, όπως η εκπαίδευση και η υγειονομική περίθαλψη.