Δεν είναι μύθος, δεν είναι απάτη, δεν είναι συνωμοσία. Αυτό λένε οι επιστήμονες για την κλιματική αλλαγή. Με αφορμή την απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να αποχωρήσουν οι ΗΠΑ από τη συμφωνία για το κλίμα, ας θυμηθούμε τα γεγονότα, που κάνουν την κλιματική αλλαγή, πραγματική απειλή, με οδηγό το National Geographic… 

Ads

1. Ο πλανήτης υπερθερμαίνεται 

Η θερμοκρασία της γης μπορεί να αυξάνεται ή να μειώνεται από χρονιά σε χρονιά αλλά τα τελευταία 50 χρόνια έχει αυξηθεί πάρα πολύ. 

Η ζέστη το 2016 έσπασε το ιστορικό της ρεκόρ. Αυτό ήταν το… 2015. Που με τη σειρά του έσπασε το ρεκόρ του 2014. 

Ads

Την περασμένη χρονιά η παγκόσμια μέση θερμοκρασία στην επιφάνεια της γης – σύμφωνα με μετρήσεις από χιλιάδες μετεωρολογικούς σταθμούς σε όλο τον πλανήτη, σημαδούρες και πλοία – ήταν 1.69 βαθμούς Φαρενάιτ υψηλότερη από το μέσο όρο του 20ου αιώνα. Οι δορυφόροι επίσης κατέγραψαν μια καθαρά αυξητική τάση της θερμοκρασίας. 

image

2. Ευθυνόμαστε εμείς 

Το διοξείδιο του άνθρακα θερμαίνει τον πλανήτη και έχουμε αυξήσει το ποσοστό του στην ατμόσφαιρα περίπου κατά 50% σε σχέση με το 1960. 

Το φαινόμενο Ελ Νίνιο (μεγάλη αύξηση της θερμοκρασίας – έως και 3 βαθμούς Κελσίου – του νερού στον Ειρηνικό Ωκεανό, κοντά στον Ισημερινό, σε έκταση μιας μεγάλης χώρας) συνετέλεσε στην αύξηση της θερμοκρασίας πέρσι, καθώς προσωρινά απελευθέρωνε θερμότητα από τον Ειρηνικό. Αλλά κανένα φυσικό φαινόμενο δεν εξηγεί την αυξητική τάση της θερμοκρασίας κατά τα τελευταία πενήντα χρόνια. 

Η απόδοση του Ήλιου αυξομειώνεται κάθε έντεκα χρόνια, οι σποραδικές εκρήξεις των ηφαιστείων κρυώνουν τον πλανήτη. Μόνο το διοξείδιο του άνθρακα και τα άλλα αέρια που απελευθερώνονται από τις ανθρώπινες δραστηριότητες και συμβάλουν στην ανάπτυξη του φαινομένου του θερμοκηπίου αυξάνονται σταθερά, δημιουργώντας ένα παχύ στρώμα που εγκλωβίζει τη θερμότητα στην επιφάνεια της Γης. 

image

3. Είμαστε σίγουροι 

Περισσότεροι από 9 στους 10 επιστήμονες συμφωνούν: Οι εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα είναι ο βασικός λόγος της υπερθέρμανσης του πλανήτη. 

image

Ξέρουμε για το φαινόμενο του θερμοκηπίου από το 1800. Ο Σουηδός φυσικός Σβάντε Αρχένιους είχε μάλιστα προβλέψει το 1896 ότι το διοξείδιο του άνθρακα από την καύση του κάρβουνου θα θέρμαινε τον πλανήτη. 

Το είδε σαν κάτι θετικό – και το πόσο αρνητικό θα καταλήξει να είναι ακόμη αποτελεί θέμα συζήτησης. Αλλά είναι αληθινό και είναι επικίνδυνο. 

image

4. Ο πάγος λιώνει γρήγορα

Ο πάγος στον Αρκτικό Ωκεανό μειώνεται και οι παγετώνες υποχωρούν σε παγκόσμιο επίπεδο. Η στάθμη των θαλασσών μπορεί να αυξηθεί κατά τρία πόδια ή και περισσότερο μέχρι το 2100. Ο Αρκτικός έχει θερμανθεί περισσότερο από τον υπόλοιπο πλανήτη και ο πάγος του έχει λεπτύνει κι έχει συρρικνωθεί. Τον περασμένο Σεπτέμβρη, στο τέλος της καλοκαιρινής περιόδου του λιωσίματος των πάγων, η έκταση τους ήταν περίπου 825,000 τετραγωνικά μίλια μικρότερη από τον – για πολύ μακρύ διάστημα – μέσο όρο. Μια απώλεια αντίστοιχη με αυτή του μεγέθους της Αλάσκα και της Καλιφόρνια μαζί. Αυτή η απώλεια επιταχύνει την θέρμανση καθώς το φως του ήλιου απορροφάται από τον σκοτεινό ωκεανό αντί να αντανακλάται στο διάστημα από τον πάγο. 

Το λιώσιμο των πάγων της θάλασσας δεν αυξάνει τη στάθμη της – οι πάγοι βρίσκονται ήδη μέσα σε αυτή – αλλά το λιώσιμο των πάγων της ξηράς την αυξάνει. Τα παγόβουνα υποχωρούν σε παγκόσμιο επίπεδο. Η συνολική αύξηση της στάθμης της θάλασσας κατά οκτώ ή εννέα ίντσες από το 1900 έχει συμβάλει σε μια οξεία αύξηση των πλημμυρίδων κατά μήκος των ακτών. Κατά την σούπερ – καταιγίδα Σάντι, για παράδειγμα, οι πλημμύρες και οι άνεμοι προκάλεσαν ζημιές 68 εκατομμυρίων στις ανατολικές ακτές των ΗΠΑ. 

image

Η μεγάλη απειλή είναι τα στρώματα πάγου στην Γροιλανδία και την Ανταρκτική. Κατακρατούν αρκετό πάγο, τόσο που θα μπορούσε να προκαλέσει την αύξηση της στάθμης των θαλασσών κατά 200 πόδια – κι αυτόν τον πάγο τον χάνουν. Όταν η Γη ήταν λίγο θερμότερη, 125,000 χρόνια πριν, η στάθμη της γης ήταν περίπου 20 με 30 πόδια υψηλότερη. Μια τέτοια αύξηση σήμερα θα μπορούσε να πλημμυρίσει τις παραλιακές πόλεις. 

5. Ο καιρός σπέρνει τον όλεθρο

Σε παγκόσμιο επίπεδο, ο αριθμός των καταστροφών που συνδέονται με το κλίμα είναι περισσότερες από τριπλάσιες σε σχέση με το 1980. 

Στο «μπαρμπούτι» που είναι ο καιρός μας, η κλιματική αλλαγή ρίχνει τα ζάρια. Δεν προκαλεί μια συγκεκριμένη ξηρασία ή καταιγίδα, αλλά κάνει αυτά τα φαινόμενα πιο πιθανά ή πιο έντονα – και πολύ περισσότερο στην περίπτωση των κυμάτων ζέστης. Το ασυνήθιστο κύμα ζέστης που σκότωσε περίπου 70,000 ανθρώπους στην Ευρώπη το 2003, θα έπρεπε να είναι φαινόμενο που συμβαίνει μια φορά στα 500 χρόνια. 

image

Στα σημερινά επίπεδα της παγκόσμιας υπερθέρμανσης, έχει γίνει ένα φαινόμενο που συμβαίνει μια φορά στα 40 χρόνια, σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε πέρσι. Μόνο στο Παρίσι, σύμφωνα με την εν λόγω μελέτη, η κλιματική αλλαγή προκάλεσε 506 υπερβολικούς θανάτους. Μια άλλη πρόσφατη μελέτη υποστηρίζει ότι αν αυτό συνεχιστεί ανεξέλεγκτα, στα τέλη του αιώνα, οι άνθρωποι που ζουν κατά μήκος του Περσικού Κόλπου, μπορεί να αντιμετωπίσουν πολλές ημέρες τόσο ζεστές που θα είναι επικίνδυνο να βγουν στο δρόμο. 

image

Και δεν είναι μόνο η ζέστη: Η υπερθέρμανση του πλανήτη δημιουργεί πρόσθετη υγρασία στην ατμόσφαιρα. Την αφαιρεί από την γη και τους ωκεανούς. Έτσι όπου δεν βρέχει, η ξηρασία γίνεται χειρότερη. Όταν βρέχει ή χιονίζει, είναι πιο πιθανό τα φαινόμενα να είναι ακραία. Θυμηθείτε τις πλημμύρες του 2016 στο Παρίσι ή το Χιούστον. Το πως η κλιματική αλλαγή επηρεάζει τους τυφώνες και τους άλλους τροπικούς κυκλώνες δεν είναι τόσο βέβαιο. Αλλά με την υπερθέρμανση των ωκεανών – που είναι η ενεργειακή πηγή των καταιγίδων – μπορεί αυτά τα φαινόμενα να γίνουν πιο ακραία, ακόμη κι αν είναι πιο σπάνια. 

6. Τα είδη διαταράσσονται 

Τα ζώα και τα φυτά ήδη εξαφανίζονται από τις εκτάσεις που ζουν οι οποίες είναι πλέον πολύ θερμές. Οι εξαφανίσεις ειδών θα ακολουθήσουν. 

Το 2016 οι επιστήμονες ανακοίνωσαν ότι ένα συγκεκριμένο είδος ποντικιού (Bramble Cay melomys) που συναντούσαμε σε ένα χαμηλό νησί της Αυστραλίας, εξαφανίστηκε. Ήταν θύμα κλιματικών φαινομένων, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης της στάθμης της θάλασσας. Αυτή θεωρείται η πρώτη τεκμηριωμένη υπόθεση εξαφάνισης θηλαστικού που προκλήθηκε από την κλιματική αλλαγή. Σίγουρα θα ακολουθήσουν κι άλλες. 

image

Οι αυξημένες θερμοκρασίες καταπιέζουν μερικούς πληθυσμούς ζώων και φυτών, και οδηγούν τα είδη προς τους πόλους, αλλάζοντας τις συνήθειες μετανάστευσης και συμπεριφοράς. Πληθυσμοί πιγκουίνων Αντελιέ της Ανταρκτικής μειώνονται με γρήγορους ρυθμούς. Το ίδιο κι ένα πουλί του Αρκτικού που είναι γνωστό ως «κόκκινος κόμπος». Η μείωση των πάγων εξαναγκάζει τους θαλάσσιους ίππους κατά χιλιάδες να μετακινηθούν προς τη γη της Αλάσκας. 

image

Ολόκληρες περιοχές μεταλλάσσονται: αλπικά οικοσυστήματα από τα Βραχώδη Όρη έως και τις Ελβετικές Άλπεις χάνουν τις βουνοκορφές τους. Η υπερθέρμανση των ωκεανών τα περασμένα χρόνια προκάλεσε τη λεύκανση και το θάνατο πολλών κοραλλιογενών υφάλων ανά τον κόσμο. 

Θα υπάρξουν νικητές. Για τώρα, οι μεγάπτερες ή καμπούρες φάλαινες ευημερούν στο νέο, χωρίς πάγους, υδάτινο περιβάλλον της Ανταρκτικής. Οι αχινοί επίσης αποδεικνύονται ανθεκτικοί. Αλλά η κλιματική αλλαγή δεν είναι η μόνη απειλή που οι ανθρώπινοί πληθυσμοί δημιουργούν για τα άλλα είδη. Επίσης καταστρέφουμε τους φυσικούς οικότοπους. Κάποιοι πληθυσμοί θα προσαρμοστούν στις ενοχλητικές αλλαγές που συμβαίνουν στον κόσμο τους, αλλά πόσοι και για πόσο; 

7. Μπορούμε να κάνουμε κάτι γι’ αυτό 

Οι ανανεώσιμες, είναι οι πιο γρήγορα αναπτυσσόμενες πηγές ενέργειας. Είναι προγραμματισμένο να τριπλασιαστούν έως το 2040. 

Αν, η κλιματική αλλαγή δεν ήταν ένας σοβαρός κίνδυνος, θα υπέγραφαν 195 χώρες τη Συμφωνία του Παρισιού, δεσμευόμενες να προσπαθήσουν να συγκρατήσουν την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κάτω από τους 2 βαθμούς Κελσίου; Παρότι επισκιάστηκε από την απειλή της νέας κυβέρνησης των ΗΠΑ να αποσυρθεί από αυτή, η συμφωνία συνεχίζει να υπάρχει κι αυτό είναι ένα ελπιδοφόρο σημάδι. 

Το γράφημα που ακολουθεί είναι άλλο ένα: το κόστος της ηλιακής ενέργειας πέφτει γρήγορα. Ακόμη και χωρίς το φόρο του άνθρακα οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σύντομα θα είναι οι φθηνότερες. Σε παγκόσμιο επίπεδο υπολογίζεται ότι αποτελούν περισσότερο από το μισό του νέου δυναμικού παραγωγής το 2015. Στις ΗΠΑ, η ηλιακή ενέργεια απασχολεί περισσότερο ανθρώπινο δυναμικό από τον άνθρακα, το πετρέλαιο και το αέριο μαζί. 

image

Όμως η αλλαγή από τα ορυκτά καύσιμα βρίσκεται ακόμη στην αρχή. Αλλά ακόμη κι αυτό μετράει. Ένας τόνος διοξειδίου που εκπέμπουμε λιώνει 32 τετραγωνικά του αρκτικού πάγου, σύμφωνα με μια μελέτη του 2016. Πράγμα που σημαίνει ότι ο μέσος Αμερικάνος, για παράδειγμα, ευθύνεται για το λιώσιμο 525 τετραγωνικών το χρόνο. Κάθε ενεργειακό κτίριο και κάθε στρέμμα δάσους που σώζεται βοηθάει, αλλά τίποτα δεν θα βοηθήσει αρκετά αν ο κόσμος δεν στραφεί σε μια ενέργεια καθαρή από άνθρακα γρήγορα.