Η Ένωση Προφορικής Ιστορίας και το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών διοργανώνουν από την Πέμπτη 6 έως το Σάββατο 8 Μαρτίου 2014 το 2ο διεθνές συνέδριο Προφορικής Ιστορίας με θέμα «Η μνήμη αφηγείται την πόλη… Προφορικές μαρτυρίες για το παρελθόν και το παρόν του αστικού χώρου». Το συνέδριο θα πραγματοποιηθεί στο Αμφιθέατρο «Άλκης Αργυριάδης» στο Κεντρικό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών στα Προπύλαια. Γράφει ο Γιώργος Τσιώλης[1]

Ads

Στο πυκνό πρόγραμμα των ανακοινώσεων του συνεδρίου θα αναδειχθούν μια σειρά από ενδιαφέροντα ζητήματα όπως:

  • η αμφίδρομη σχέση της μνήμης και της συγκρότησης των εικόνων της πόλης, όπου οι διαφορετικές μνημονικές αποκρυσταλλώσεις κατασκευάζουν ετερόκλιτες εικόνες της πόλης αλλά και η συλλογική αστική μνήμη προσδιορίζει τις προσωπικές μνήμες άλλοτε με όρους συμφωνίας προς αυτήν και άλλοτε με όρους αντιπαράθεσης∙
  • οι διαφορετικές εκδοχές κοινωνικότητας, οι οποίες αναπτύσσονται στην πόλη, προσδιορίζοντας δέσμες βιωμένων εμπειριών και τύπους κοινωνικών σχέσεων που αντιστοιχούν σε διαφορετικές κοινωνικές ομάδες∙ 
  • αντιπαραθέσεις, διαμάχες και συγκρούσεις ανάμεσα σε μνημονικές κοινότητες σχετικά με τις σημασίες που επενδύονται στον τόπο και τους τρόπους συγκρότησης της τοπικότητας∙
  • οι τρόποι με τους οποίους σημεία της πόλης αναδεικνύονται σε ιστορικά μνημεία συμβάλλοντας στην κατασκευή των ταυτοτήτων της πόλης.

Οι ανακοινώσεις του συνεδρίου φωτίζουν τις «ετεροτοπίες» του αστικού χώρου. Η πόλη δεν εκλαμβάνεται ως ενιαίος και ομοιογενής χώρος αλλά ως πεδίο αντιπαραθέσεων και διεκδικήσεων, ως χώρος που εμπεριέχει τις μνήμες και τις σημασίες των «άλλων».

Αναφέρονται, επίσης, στις μετακινήσεις στο χώρο: σε εμπειρίες διάρρηξης της τοπικότητας, ξεριζωμού, επανοικειοποίηση  του τόπου, πολιτισμικών και κοινωνικών μεταβιβάσεων, φαντασιακών επενδύσεων και μνημονικών ανακλήσεων σε περιπτώσεις όπως η μετανάστευση ή η προσφυγιά.

Ads

Ο αστικός χώρος σηματοδοτείται, επίσης, σε σχέση με τις εντάξεις, τις πρακτικές συμπερίληψης, τις συλλογικές ταυτότητες, το αίσθημα του συνανήκειν από τη μια, καθώς και τις διαφοροποιήσεις, τους αποκλεισμούς, τους οικονομικούς, ταξικούς και πολιτισμικούς διαχωρισμούς από την άλλη.

Μια ιδιαίτερη παράμετρο των προβληματισμών που θα εκτεθούν στο συνέδριο αποτελεί η συζήτηση για τους τρόπους και τις διαδικασίες με τις οποίες τα μνημονικά ίχνη και οι προφορικές μαρτυρίες καταγράφονται, οπτικοποιούνται  και παρουσιάζονται ως εκθέματα σε μουσειακούς χώρους της πόλης, συμβάλλοντας τόσο στην κατασκευή τοπικών ταυτοτήτων όσο και στον αναστοχασμό των κατοίκων σχετικά με όψεις της τοπικής ιστορίας.      

Στο συνέδριο περιλαμβάνεται, επίσης, εκδήλωση με θέμα: Η προφορική ιστορία στην πόλη. Επιτέλεση και συμμετοχή, που θα λάβει χώρα την Κυριακή 9 Μαρτίου 2014 (10:30 – 15:30) στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης. Στην εν λόγω εκδήλωση θα αναδειχθούν δράσεις και παρεμβάσεις που συνδέουν την προφορική ιστορία με το θέατρο, τον πολεοδομικό σχεδιασμό και τις πρωτοβουλίες πολιτών. Ειδικότερα θα μιλήσουν συντελεστές τριών θεατρικών παραστάσεων, οι οποίες βασίστηκαν σε προφορικές αφηγήσεις.

Θα παρουσιαστούν δύο αρχιτεκτονικά / πολεοδομικά προγράμματα, τα οποία μέσα από τη συλλογή και την επεξεργασία αφηγήσεων της πόλης επαν-ενεργοποιούν κατοίκους της Αθήνας.

Επίσης, μια συνιστώσα της Ομάδας Προφορικής Ιστορίας της Κυψέλης (πρωτοβουλία πολιτών που συστάθηκε με σκοπό την ανασύνθεση της τοπικής ιστορίας της Κυψέλης μέσα από προφορικές μαρτυρίες και βιοαφηγήσεις) θα πραγματευτεί το θέμα «Ζώντας την κρίση και συλλέγοντας προφορικές μαρτυρίες γι΄ αυτήν».

Το συνέδριο θα αποτελέσει χώρο απολογισμού των δύο πρώτων χρόνων ζωής της Ένωσης Προφορικής Ιστορίας. Η Ένωση, στο διάστημα που μεσολάβησε από την ίδρυσή της στον Βόλο την Άνοιξη του 2012 μέχρι σήμερα, αποτέλεσε σημείο αναφοράς για ατομικές και συλλογικές πρωτοβουλίες που είχαν ως κοινό παρανομαστή το ενδιαφέρον για τις ιστορίες ζωής, τις βιοαφηγήσεις και τις προφορικές μαρτυρίες.

Ο δικτυακός χώρος συζήτησης ([email protected]), που δημιουργήθηκε και εγγράφηκαν σε αυτόν 200 περίπου συνομιλητές/τριες, έδωσε τη δυνατότητα ανταλλαγής πληροφοριών, ιδεών και απόψεων για ζητήματα κοινού ενδιαφέροντος.

Επίσης, πρόσφατα κατασκευάστηκε ιστοσελίδα (ελεύθερης πρόσβασης) της Ένωσης Προφορικής Ιστορίας (https://www.epi.uth.gr/) στην οποία περιλαμβάνονται πληροφορίες και στοιχεία για την προφορική ιστορία και τη βιογραφική έρευνα (βιβλιογραφία, πρακτικές οδηγίες, εκδηλώσεις, σύνδεσμοι).

Από την ιστοσελίδα διατίθενται σε ηλεκτρονική μορφή τα πρακτικά του πρώτου διεθνούς συνεδρίου Προφορικής Ιστορίας (Βόλος 25-27 Μαϊου 2012) με τίτλο «Γεφυρώνοντας τις γενιές: διεπιστημονικότητα και αφηγήσεις ζωής στον 21ο αιώνα. Προφορική ιστορία και άλλες βιο-ιστορίες» (Επιμέλεια: Ρ. Βαν Μπουσχοτεν, Τ. Βερβενιώτη, Κ. Μπάδα, Ε. Νάκου, Π. Πανταζής, Π. Χαντζαρούλα).

Η Ένωση Προφορικής Ιστορίας στα σχεδόν δύο χρόνια της ζωής της διοργάνωσε πλήθος εκπαιδευτικών σεμιναρίων και προγραμμάτων, ανταποκρινόμενη σε αιτήματα κατοίκων διαφόρων περιοχών που επιθυμούσαν να συγκροτήσουν τοπικές ομάδες προφορικής ιστορίας.

Ετοιμάζει, δε, μια δεύτερη έκδοση (σε συνεργασία με τις εκδόσεις Νήσος) με τίτλο «Προφορική ιστορία, μουσεία και εκπαίδευση» (επιμέλεια: Ειρήνη Νάκου & Ανδρομάχη Γκαζή).

Το Σάββατο 8 Μαρτίου (15.00) θα πραγματοποιηθεί στο χώρο του συνεδρίου η Γενική Συνέλευση της Ένωσης Προφορικής Ιστορίας και θα εκλεγεί το νέο διοικητικό συμβούλιο.

image

Ακολουθεί το πρόγραμμα του συνεδρίου:

Δεύτερο Διεθνές Συνέδριο Προφορικής Ιστορίας: “Η μνήμη αφηγείται την πόλη… Προφορικές μαρτυρίες για το παρελθόν και το παρόν του αστικού χώρου“

  • Αθήνα, 6-8 Μαρτίου 2014, Αμφιθέατρο «Άλκης Αργυριάδης», Προπύλαια, Πανεπιστημίου 30
  • Κυριακή 9 Μαρτίου 2014, Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, Πειραιώς 206

Διοργάνωση:

  • Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας Ε.Κ.Π.Α.
  • Ένωση Προφορικής Ιστορίας (Ε.Π.Ι.)

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ:

Πέμπτη 6 Μαρτίου 2014

  • 09:30-10:30: Εγγραφή Συνέδρων–Χαιρετισμοί–Εναρκτήρια Ομιλία

Χαιρετισμοί: Αναστασία Παπαδία-Λάλα, Πρόεδρος Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας ΕΚΠΑ, Ρίκη Βαν Μπούσχοτεν, Πρόεδρος Ένωσης Προφορικής Ιστορίας
Εναρκτήρια Ομιλία: Δήμητρα Λαμπροπούλου

  • 10:30-12:00: Στρωματογραφίες της αστικής μνήμης

Συντονιστής: Αντώνης Λιάκος

Ειρήνη Νάκου, Μνήμη και συγκρότηση της πόλης. Πόλη και συγκρότηση της μνήμης
Ελένη Μπεζέ, Διαδρομές της μνήμης στις αφηγήσεις των Εβραίων της Θεσσαλονίκης
Ανδρομάχη Οικονόμου, «Θρυμματισμένη μνήμη». Ανασυγκροτώντας τη σύγχρονη εικόνα και την ταυτότητα της πόλης των Θηβών μέσα από τον προφορικό αφηγηματικό λόγο

  • 12:00-12:15: Διάλειμμα
  • 12:15-14:15: Μορφές κοινωνικότητας και εκδοχές του δημόσιου χώρουΣυντονίστρια: Κατερίνα Γαρδίκα

Ευαγγελία Μπαφούνη, Το Νέο Φάληρο και οι αναπαραστάσεις του αστικού τοπίου μέσα από τις αφηγήσεις του Χρήστου Πανάγου και του Γιάννη Σκουνάκη
Παναγιώτης Πούλος, Στον Οίκο του Κεμάλ (Dârul’l-Kemâl). Απόηχοι της οθωμανικής πόλης στα καλλιτεχνικά σαλόνια της σύγχρονης Κωνσταντινούπολης, 1923-1957
Κατερίνα Αναγνωστάκη, Πόλεις σε τροχιά δημόσιας σφαίρας
Αλεξάνδρα Σιώτου, Χαρτογραφώντας τις συναισθηματικές καθημερινότητες των βουλγάρων μεταναστριών στο Βόλο

  • 14:15-16:00: Διάλειμμα
  • 16:00-18:00: Ιερές μνήμες-μνήμες του ιερού.

Τόποι μαρτυρίου και λατρείας στον αστικό χώρο
Συντονίστρια: Ποθητή Χαντζαρούλα

Άννα-Μαρία Δρουμπούκη, Μνήμη της Αντίστασης (1941-1944). Μνημονικοί τόποι και συγκρότηση ταυτοτήτων στην κατοχική Ελλάδα
Μαρία Φιλοσόφου, Καλάβρυτα, οι μνήμες της πόλης
Κατερίνα Μάρκου, Μνημεία, δημόσιοι και λατρευτικοί χώροι της Ξάνθης στις μνήμες «μουσουλμάνων» και χριστιανών και η βιωματική εμπειρία της πόλης
Νικόλαος Γραίκος, Ιστορία της τέχνης και προφορικές μαρτυρίες
 

  • 18:00-18:15: Διάλειμμα
  • 18:15-20:15: Σχεδιάζοντας το Μουσείο Πόλης του Βόλου.

Ο χώρος, η μνήμη και οι άνθρωποι
Συντονίστρια: Μάρλεν Μούλιου

Ιουλία Πεντάζου & Ρίκη Βαν Μπούσχοτεν, Η πόλη με τα μάτια των παιδιών. Μεταφέροντας τις προφορικές μαρτυρίες σε ένα μουσείο πόλης
Ελένη Σιδέρη, Οι «πόλεις» του Βόλου. Μνήμη, διατοπικότητα και κινητικότητα
Βασιλική Λάζου, Ο Βόλος στη δεκαετία του 1940. Χαρτογραφώντας μία πόλη σε κρίση
Μαρία Καραστεργίου, «Εμείς οι πρόσφυγες φέραμε το ποδόσφαιρο στο Βόλο…». Το γήπεδο της Νίκης ως τόπος μνήμης, ταυτότητας και ιστορίας των προσφύγων της Νέας Ιωνίας Βόλου
 

  • 20:15-21:15: Κεντρική ομιλία

Michaela Köttig, A biographical and family-historical perspective on female right-wing-extremism in Germany
συντονιστές: Γιώργος Τσιώλης & Ρίκη Βαν Μπούσχοτεν

Παρασκευή 7 Μαρτίου  2014

  • 09:30-11:30: Οι πόλεις της μνήμης.

Ο βιωμένος χώρος στις μαζικές μετακινήσεις του 20ού αιώνα
Συντονίστρια: Κωνσταντίνα Μπάδα

Αιμιλία Σαλβάνου, Η μνήμη των μικρασιατών προσφύγων. Προφορικές μαρτυρίες, τοπικότητα και ενσωμάτωση
Ειρήνη Ηλιοπούλου, Ο κοινωνικός χώρος της σύγκρουσης. Ορατά και αόρατα τείχη στο παράδειγμα της παλιάς πόλης της Λευκωσίας
Νικολέττα Χριστοδούλου, Η μνήμη αφηγείται την πόλη. Προσωπικές αφηγήσεις για την Λάπηθο μέχρι το 1974
Βενετία Ευεργέτη & Πάνος Χατζηπροκοπίου, Αντίληψη του αστικού χώρου στις αφηγήσεις μουσουλμάνων μεταναστών στην Αθήνα
 

  • 11:30-13:00: Πόλεις μέσα στην πόλη.

Οι μνήμες των «άλλων» πολιτισμών
Συντονιστής: Γιάννης Γιαννιτσιώτης

Μαρκέλλα Τζαχρίστα, Οι χώροι του ρεμπέτικου. Από τη Σμύρνη των αρχών του 20ού αιώνα στον Πειραιά του Μεσοπολέμου
Μαρία Κουμαριανού, Η διαχείριση του χώρου στην Τρούμπα Πειραιά. Συλλογική μνήμη, λήθη, ταυτότητα και ιστορία του χώρου
Γιάννης Κολοβός, Νεανικές υποκουλτούρες, αστικοί νομαδισμοί… Η πορεία της σκηνής πανκ στην Αθήνα από το 1979 έως σήμερα
 

  • 13:00-13:15: Διάλειμμα
  • 13:00-14:30: Δραματοποιώντας την πόλη

Συντονίστρια: Ιωάννα Λαλιώτου

Κωστής Κορνέτης, Οπτικοποιώντας τη σιωπή: τρία ντοκιμαντέρ για το εβραϊκό παρελθόν της Θεσσαλονίκης
Ιωάννης Κατσίκης, Πόλεις της μνήμης. Η χωρική επιτέλεση
Ελένη Καλλιμοπούλου, Αισθητηριακή ιστορία και προφορικές μαρτυρίες στη Θεσσαλονίκη των προσφύγων
 

  • 14:30-16:00: Διάλειμμα
  • 16:00-18:00: Συμμετοχικές βιογραφίες της πόλης

Συντονίστρια: Ειρήνη Νάκου

Αίγλη Μπρούσκου, «Είστε κι εσείς από την Δράμα; Θυμάστε εκείνη την ανηφορίτσα;». Ασκήσεις μνήμης γύρω από την πόλη και τη ζωή σε ένα εργαστήριο αφήγησης στο γηροκομείο
Ομάδα Προφορικής Ιστορίας «Ετερότητα», Οι «άλλοι» στην πόλη. Τακτικές «αυτοδιαφοροποίησης»
Παναγιώτης Ζεστανάκης, «Οι μαρτυρίες που έψαχνες βρίσκονταν λίγα κλικ μακριά». Αξιοποιώντας το διαδίκτυο ως πηγή στη μελέτη της Αθήνας του 1980
Μάρλεν Μούλιου, Η δική μου/μας πόλη… Συμμετοχικές πρακτικές για τη συλλογή της μνήμης του αστικού χώρου και η συμβολή των μουσείων πόλεων
 

  • 18:00-18:15: Διάλειμμα
  • 18:15-19:45: Μνημονικές αλληλουχίες.

Ανασυγκροτώντας την εικόνα της πόλης
Συντονίστρια: Μαρία Παπαθανασίου

Ειρήνη Χρυσοχέρη, Αλεξάνδρεια: εικόνες μιας πόλης
Βασιλική Χρυσανθοπούλου, Συγκροτώντας την εθνοτική ιστορία και τον συλλογικό μύθο μιας διασπορικής ομάδας. Καστελλοριζιώτικες αναμνήσεις και αφηγήσεις στον αστικό χώρο του Περθ Αυστραλίας
Κωνσταντίνα Μπάδα, Σιωπές και μνήμες της πόλης  των Ιωαννίνων για τη δεκαετία του ’40
 

  • 19:45-20:45: Κεντρική ομιλία

Rob Perks, Oral history in business and corporate contexts. Case studies from the British Library
συντονίστρια: Ρίκη Βαν Μπούσχοτεν

Σάββατο 8 Μαρτίου 2014

10:00-12:00: Η μεταπολεμική πόλη με τα μάτια της μνήμης
Συντονιστής: Δημήτρης Πλάντζος

Εύη Καπώλη, Bαδίζοντας στα χνάρια των εσωτερικών μεταναστών στη μεταπολεμική Αθήνα: η σημασία των ενδοαστικών μετακινήσεων για την εξέλιξη της σχέσης χώρου και ανθρώπου
Μαρία Θανοπούλου & Χρυσάνθη Ζάχου, Οι «πόλεις» της προφορικής μνήμης. Χωρικά κοινωνικά πλαίσια και προφορική μνήμη
Ιωάννης Καρακατσιάνης, Πώς επιβιώνουν οι πόλεις μετά την κρίση; Στοιχεία για μια κοινωνική ιστορία της μετεμφυλιακής ελληνικής επαρχιακής πόλης
Μαρίνα Λαθούρη, Homo Ludens. Βιωματικές αφηγήσεις της μεταπολεμικής πόλης
 

  • 12:00-14:00: Κοινωνικές πρακτικές συμπερίληψης και αποκλεισμού

Συντονιστής: Κώστας Γιαννακόπουλος

Αγγελίνα Αποστόλου & Κ. Σταμουλίδης, Χάνια στα Γιάννενα. Ένα αστικό δίκτυο μνήμης
Ρεγγίνα Κασιμάτη, «O κύριος με τον οποίο μιλούσατε δεν είναι ντόπιος». Η ιθαγένεια και οι ταξικοί καθορισμοί σε μια «ελληνόφωνη» κοινότητα της Calabria
Γεώργιος Βοζίκας, Η φύση στην πόλη. Ανάμνηση και διαχείριση του φυσικού τοπίου στην Ηλιούπολη
 

  • 14:00-15:00: Διάλειμμα
  • 15:00-19:30:  Ένωση Προφορικής Ιστορίας (Ε.Π.Ι.)

Γενική συνέλευση
Απολογισμός, εκλογή Δ.Σ.

Κυριακή 9 Μαρτίου 2014 (Ίδρυμα Μιχάλη Κακογιάννης, Πειραιώς 206) – Η προφορική ιστορία στην πόλη. Επιτέλεση και συμμετοχή

  • 10.30-11:00: Εναρκτήρια Ομιλία

Αντώνης Λιάκος, Η προφορική ιστορία κυκλοφορεί στην πόλη
 

  • 11:00-13:00: Οι προφορικές αφηγήσεις στη θεατρική σκηνή

Συντονίστρια: Τασούλα Βερβενιώτη

Ελένη Ουζουνίδου (ηθοποιός), Μαρία Παπαλέξη (θεατρολόγος), Για την παράσταση «Κοινός Λόγος» από το Θέατρο του Νέου Κόσμου (σκηνοθεσία: Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος)
Γιώργος Γλάστρας, Γιάννης Καλαβριανός, Αλεξία Μπεζίκη, Για την παράσταση «Γιοι και κόρες, μια παράσταση για την αναζήτηση της ευτυχίας», από την Εταιρεία Θεάτρου Sforaris (σκηνοθεσία: Γιάννης Καλαβριανός)
Μπακάρ Χουσεΐν Αλ Μπακάρ, Ευαγγελία Αραχωβίτη, Κυριακή Καζελίδου,  Άνια Λουκά, Βασίλης Παγανόπουλος, Σβιτλάνα Παραμόνοβα, Λουίζα Πορφύρη, Ηλίας Κιάμα Τζογόνας, Για την παράσταση «That’s Life», από τη Θεατρική Ομάδα Vice Versa (σκηνοθεσία: Αγγελική Γκιργκινούδη)
 

  • 13:00-13:30: Διάλειμμα
  • 13:30-15:30: Μαρτυρίες για τους τόπους και τους ανθρώπους της πόλης

Συντονίστρια: Λίνα Λιάκου

Κλέλια Θερμού, Λίνα Λιάκου, Ιωάννα Πόθου (αρχιτέκτονες-πολεοδόμοι), Reactivate Athens/και τα αφηγήματα της πόλης. Επανα-ενεργοποιώντας τους κατοίκους και την πόλη της Αθήνας
Γεωργία Γκουμοπούλου (αρχιτέκτονας-πολεοδόμος), Για το πρόγραμμα Monumenta: Καταγραφή και ανάδειξη των κτηρίων του 19ου και 20ού αιώνα στην Αθήνα
Ομάδα Προφορικής Ιστορίας Κυψέλης, Ομάδα για την Κρίση, Ζώντας την κρίση και συλλέγοντας προφορικές μαρτυρίες γι’ αυτήν

Οργανωτική Επιτροπή

Χορηγοί

  • Ε.Κ.Π.Α.
  • Ένωση Προφορικής Ιστορίας (Ε.Π.Ι.)
  • Εκδόσεις Πλέθρον

[1] Ο Γιώργος Τσιώλης διδάσκει στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και είναι μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου της Ένωσης Προφορικής Ιστορίας. Email: [email protected]

Διαβάστε επίσης στο tvxs: