Σε όλες τις χώρες του κόσμου, οι πρώην πρόεδροι και πρωθυπουργοί γράφουν βιβλία με τα απομνημονεύματα τους. Κάποιοι, δίνουν και συνεντεύξεις. Ολα αυτά τα βιβλία και οι συνεντεύξεις περιέχουν ανέκδοτα περιστατικά και ιστορικές πληροφορίες που τα καθιστούν ενδιαφέροντα και συγχρόνως μεταδίδουν πολύτιμη πείρα στους νεότερους. Και βέβαια περιέχουν και αυτοκριτική.

Ads

Μάλιστα στη περίπτωση του Ολάντ, ο Γάλλος πρόεδρος εξέδωσε πρόσφατα ένα βιβλίο-ποταμό πριν τη λήξη της θητείας του. Και σε αυτό υπήρχαν εκμυστηρεύσεις και παραδοχές λαθών. Η Ελλάδα είναι εξαίρεση: οι πολιτικοί ηγέτες της δεν παραδέχονται σχεδόν ποτέ τα λάθη τους. Είναι ένας από τους λόγους που έχουμε φτάσει ως εδώ. Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι οι ηγέτες της χούντας: παρέδωσαν τη μισή Κύπρο στη χούντα, βίασαν τη δημοκρατία, αλλά τα είχαν όλα καλά καμωμένα. Ούτε τα βασανιστήρια και τις εξορίες δεν παραδέχθηκαν ποτέ.

Οι εκλεγμένοι ηγέτες τα ίδια. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής δεν είπε ποτέ δύο λόγια αυτοκριτικής για τις μαύρες πλευρές της οκταετίας 1955-63, το παρακράτος που είχε θεριέψει και τη δολοφονία του Λαμπράκη. Αλλά τουλάχιστον δεν έγραψε απομνημονεύματα. Ο Καραμανλής ο νεότερος παρέδωσε τη χώρα με ένα γιγαντιαίο χρέος, αλλά μέχρι τώρα δεν έχει ψελλίσει τη παραμικρή αυτοκριτική για αυτό. Αλλά τουλάχιστον δεν έγραψε απομνημονεύματα και δεν δίνει συνεντεύξεις. Ο Παπανδρέου ο νεότερος(ο Ανδρέας ίσως δεν πρόλαβε να το κάνει) το ίδιο, για τον χειρισμό της κρίσης το 2009. Αλλά τουλάχιστον δεν έγραψε βιβλίο.

Μοναδική εξαίρεση στο κανόνα υπήρξε ο Γεώργιος Ράλλης. Ιδίως στο βιβλίο του “Πολιτικές εκμυστηρεύσεις” (1990) ο πρώην πρωθυπουργός της ΝΔ πράγματι περιέγραψε αρκετά παρασκήνια και παραδέχθηκε λάθη του. Γι αυτό και το βιβλίο του σημείωσε επιτυχία και συγκέντρωσε τη προσοχή. Αντίστοιχη με αυτήν που προκάλεσε η τετράτομη ¨Η Κατάθεση Μου”, του προέδρου Γλαύκου Κληρίδη στη Κύπρο.

Ads

Ο Κώστας Σημίτης αποτελεί ξεχωριστό φαινόμενο: και βιβλία πολυσέλιδα βιβλία γράφει για τη θητεία του και δε λέει τίποτα. Γι αυτό και δεν τα αγοράζει σχεδόν κανείς. Για το Χρηματιστήριο, το πάρτι της διαπλοκής ή το γεγονός ότι στενοί συνεργάτες πιάστηκαν στα πράσα-ο ένας μάλιστα σαπίζει στη φυλακή-δεν έχει δώσει τη παραμικρή εξήγηση. Δεν ήξερε, οπότε θα πρέπει να παραδεχθεί ότι δεν κυβέρνησε όπως έπρεπε, ζημιώνοντας τους Ελληνες φορολογούμενους; ‘H μήπως γνώριζε ότι οι γύρω του έκλεβαν ασυστόλως αλλά το θεωρούσε “κοινωνικό φαινόμενο” και αρκέστηκε να το παρατηρεί;

Την ίδια στάση κράτησε και στη προχθεσινή του συνέντευξη. Προφανώς o μόνος στόχος ήταν να προωθήσει το πρόγραμμα του κ. Μητσοτάκη για πρόωρες εκλογές, με άγνωστα ακόμη ανταλλάγματα. Ισως μάθουμε το μυστικό στις επόμενες προεδρικές εκλογές. Αλλά και πάλι, για να είναι αποτελεσματικές αυτές οι παρεμβάσεις, θα πρέπει να συνοδεύονται με κάποια αυτοκριτική. Διαφορετικά λίγο πολιτικό θόρυβο προκαλούν, αλλά απήχηση στους πολίτες δεν έχουν. Αν ο κ. Σημίτης έμπαινε στο κόπο να ρωτήσει τους καμένους του Χρηματιστήρίου, θα το καταλάβαινε.