Πώς αντιμετωπίζει μια πόλη ακραίες καιρικές συνθήκες; Σήμερα, ο πολεοδομικός σχεδιασμός που δεν λαμβάνει υπόψη του την πιθανότητα ενός καταστροφικού καιρικού φαινομένου, κρίνεται ελλιπής. Για τον Κινέζο Kongjian Yu, όμως, έναν από τους κορυφαίους αρχιτέκτονες τοπίου στον κόσμο, η απάντηση στην αντιμετώπισή τους εντοπίζεται στην πραγματικότητα στο παρελθόν.

Ο Yu είναι ο ιδρυτής και κοσμήτορας της σχολής αρχιτεκτονικής τοπίου στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου, ιδρυτικό μέλος της αρχιτεκτονικής εταιρείας Turenscape και παγκοσμίως διάσημος ως ο αρχιτέκτονας που επανέφερε τα αρχαία κινεζικά συστήματα ύδρευσης στο μοντέρνο σχεδιασμό. Μέσω της δουλειάς του, έχει μετατρέψει μερικές από τις πιο βιομηχανοποιημένες πόλεις της Κίνας σε πρότυπο φορέα οικολογικής αρχιτεκτονικής.

Τα σχέδια του Yu αποσκοπούν στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας στις πόλεις που αντιμετωπίζουν αύξηση της στάθμης της θάλασσας, ξηρασίες, πλημμύρες και ακραίες καταιγίδες. Στα 53 του χρόνια, είναι γνωστός για τις «πόλεις-σφουγγάρια» του, οι οποίες χρησιμοποιούν μαλακά και πορώδη υλικά και τα μπαλκόνια των κτιρίων για να συλλέξουν το νερό που στη συνέχεια μπορεί να διοχετευθεί για ποικίλες χρήσεις. Τα υλικά αυτά που χρησιμοποιεί ο αρχιτέκτονας, αντικαθιστούν τα συνηθισμένα υλικά από σκυρόδεμα και χάλυβα που δεν απορροφούν νερό.

Οι ευρωπαϊκές μέθοδοι σχεδιασμού πόλεων περιλαμβάνουν αγωγούς αποστράγγισης, που δεν μπορούν όμως να αντεπεξέλθουν στη βροχή των μουσώνων. Ωστόσο, η κινεζική κυβέρνηση έχει υιοθετήσει πλέον τις πόλεις- σφουγγάρια, ως πρότυπο πολεοδομίας και οικολογικής αρχιτεκτονικής.

Ο Yu μίλησε πρόσφατα στη Μελβούρνη, σε ένα συμπόσιο αφιερωμένο στην αρχιτεκτονική με έμφαση στην οικολογική εκμετάλλευση του νερού, που πραγματοποιήθηκε στο Melbourne DesignWeek, στην Εθνική Πινακοθήκη της Βικτώριας. Μιλώντας στο Guardian Australia πριν από την εμφάνισή του, ο Yu, που εδρεύει στο Πεκίνο, εξήγησε ότι το βασικό όφελος των πόλεων- σφουγγαριών είναι η δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης του νερού. «Το νερό που συλλέγεται από μπορεί να χρησιμοποιηθεί για άρδευση, για διατήρηση σε δεξαμενές, για καθαρισμό του εδάφους και για παραγωγική χρήση», δήλωσε ο Yu.

«Στην Κίνα, διατηρούμε το βρόχινο νερό και το επαναχρησιμοποιούμε. Ακόμα και ως μεμονωμένες οικογένειες και σπίτια, συλλέγουμε νερό από την οροφή και χρησιμοποιούμε το μπαλκόνι μας για να ποτίζουμε μποστάνια με λαχανικά».

Όταν πρόκειται για το νερό, το μότο της πόλης-σφουγγάρι είναι: «Διατήρηση, προσαρμογή, επιβράδυνση και επαναχρησιμοποίηση».

Ο Kongjian Yu.

Η εταιρεία του Yu απασχολεί πλέον 600 υπαλλήλους και εργάζεται σε 200 διαφορετικές πόλεις της Κίνας. Η επιχείρηση έχει ολοκληρώσει περισσότερα από 600 έργα και έχει κερδίσει ένα μεγάλο βραβείο αρχιτεκτονικής και σχεδίου.

Οι στρατηγικές που χρησιμοποιεί ο Yu είναι «βασισμένες στις αγροτικές τεχνικές καλλιέργειας, προσαρμόζοντας τα αγροτικά συστήματα άρδευσης σε αστικά περιβάλλοντα και στην εμπειρία προσαρμογής κτιρίων σε κλίμα με μουσώνες».
Η πρώτη στρατηγική – «βασισμένη σε χιλιάδες χρόνια κινεζικής σοφίας» – είναι να «διατηρείται το νερό, όταν η βροχή πέφτει από τον ουρανό στο έδαφος».

«Στην Κίνα, υπάρχει έλλειψη πόσιμου νερού», λέει ο Yu. «Η Κίνα διαθέτει μόνο το 8% του πόσιμου νερού του πλανήτη και τροφοδοτεί το 20% του πληθυσμού του – έτσι το νερό της βροχής θα πρέπει να διατηρείται στον υδροφόρο ορίζοντα».

Ο Yu, που μεγάλωσε σε ένα αγρόκτημα και αργότερα σπούδασε αρχιτεκτονική στο Χάρβαρντ, κατανοεί την ανάγκη του να έχουμε οικολογική συνείδηση όταν έχουμε να κάνουμε με το νερό. «Η ικανότητα ρύθμισης του νερού καθ ‘όλη τη διάρκεια της περιόδου ξηρασίας είναι μια πολύ κρίσιμη στρατηγική επιβίωσης του ανθρώπου».

«Ένα πράγμα που έμαθα είναι πως πρέπει να επιβραδυνθεί η διαδικασία της αποστράγγισης. Όλες οι σύγχρονες βιομηχανικές τεχνικές και η τεχνική λύση είναι η αποστράγγιση του νερού μετά τη βροχή, όσο το δυνατόν ταχύτερα. Έτσι, η σύγχρονη τεχνολογία είναι να επιταχύνει την αποστράγγιση, όμως η αρχαία σοφία, η οποία έχει προσαρμοστεί στην εποχή των μουσώνων, ήταν να επιβραδύνει την αποστράγγιση, ώστε το νερό να μην είναι πλέον καταστροφικό. Με την επιβράδυνση του νερού μπορεί να ευνοηθούν οι φυσικοί βιότοποι και η βιοποικιλότητα».

Για την Αυστραλία και για χώρους όπου το νερό είναι σπάνιο: «Όταν υπάρχει ξηρασία, κρατήστε το νερό στο έδαφος σε μια δεξαμενή, με τρόπο ώστε να μην εξατμιστεί πολύ».

Η προσαρμογή στις συνθήκες ξηρασίας είναι επίσης σημαντική: χρησιμοποιώντας όσο το δυνατόν λιγότερο νερό και ανακυκλώνοντας αυτό που ήδη υπάρχει.

Όπως λέει ο Yu, είναι σημαντικό να «γίνουμε φίλοι με το νερό». «Δεν χρησιμοποιούμε τσιμέντο ή σκληρή μηχανική, χρησιμοποιούμε τις βεράντες, από την αρχαία αγροτική σοφία. Αρδεύουμε. Τότε η πόλη θα υπάρχει ενδεχόμενο να πλημμυρίσει, αλλά θα επιβιώσει κατά τη διάρκεια της πλημμύρας αυτής. Μπορούμε να αφαιρέσουμε το τσιμέντο και να δημιουργήσουμε ένα βιώσιμο σύστημα προστασίας του νερού».

Απόδοση από το Guardian.