Σύμφωνα με Βρετανούς επιστήμονες είναι εφικτό να αξιοποιήσουμε τα φυτά του φυσικού μας περιβάλλοντος με πολλούς περισσότερους τρόπους από το να τα καταναλώνουμε απλά σαν τροφή. Από τη διασταυρούμενη αναπαραγωγή υπερ-φυτών, μέχρι τα φυτά-πυροσβέστες, ακολουθούν μερικές λειτουργίες της χλωρίδας που μας περιβάλλει, που η ανθρωπότητα θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει προς όφελός της.

Διασταυρούμενη Αναπαραγωγή Υπερ-Φυτών

Τα λαχανικά που καταναλώνει η ανθρωπότητα στα γεύματά της προέρχονται από σπόρους που καλλιεργήθηκαν σε συγκεκριμένες φάρμες και χωράφια. Τα σπαρτά αυτά όμως, διαθέτουν «συγγενείς» που φυτρώνουν ελεύθεροι στη φύση και έχουν αναπτύξει ανθεκτικότητα στα παράσιτα, σε ασθένειες, στην κλιματική αλλαγή και στην περιεκτικότητα του εδάφους σε νάτριο. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο, καλλιεργητές της γης δουλεύουν ώστε να διασταυρώσουν αυτά τα «άγρια» φυτά με τα ελεγχόμενης καλλιέργειας, ώστε να επωφεληθούν από τις ιδιότητές τους, διατηρώντας παράλληλα πλεονεκτήματα της ελεγχόμενης παραγωγής, όπως η υψηλή απόδοσή της.
 
Οι χώρες που έχουν τον μεγαλύτερο αριθμό άγριων φυλλοβόλων φυτών είναι η Βραζιλία, η Κίνα και η Ινδία, ενώ οι χώρες με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση είναι το Αζερμπαϊτζάν, η Πορτογαλία και η Ελλάδα. Τα οφέλη που θα μπορούσε να έχει αυτό το πρόγραμμα αναπαραγωγής, στις αναπτυσσόμενες χώρες ειδικότερα, είναι ιδιαίτερα σημαντικά, καθώς η παγκόσμια αύξηση του πληθυσμού υπερβαίνει τα εννέα δισεκατομμύρια.
 
Ωστόσο, παρά την παγκόσμια εξάπλωση της τακτικής των διασταυρούμενων καλλιεργειών, αυτή απειλείται από ένα ευρύ φάσμα περιβαλλοντικών «ανταγωνιστών». Μερικοί από αυτούς είναι η αλλαγή της χρήσης γης, η υπερθέρμανση του πλανήτη και η ρύπανση, η εντατικοποίηση της γεωργίας, αλλά και ο πόλεμος. Σε αυτό το πλαίσιο, πολλοί οργανισμοί ανά τον κόσμο έχουν αναλάβει τη συλλογή και αποθήκευση σπόρων άγριων φυτών για μελλοντική χρήση τις ελεγχόμενες καλλιέργειες.

Φυτά αντί φαρμάκων

Η χρήση των φυτών για ιατρικούς σκοπούς είναι γνωστή εδώ και χιλιάδες χρόνια. Ωστόσο η ανθρωπότητα φαίνεται πως κινείται με πολύ αργούς ρυθμούς ώστε να πατεντάρει νέες χρήσεις τους για την ιατρική και τη φαρμακευτική. Πάνω από 28.000 είδη φυτών έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα ως φυτά με φαρμακευτική χρήση, αλλά λιγότερα από το 16% αυτών αναφέρονται σε επίσημες ιατρικές δημοσιεύσεις. Μάλιστα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, το 2012, εκτιμούσε ότι η βιομηχανία φυτικών φαρμακευτικών σκευασμάτων ανερχόταν σε 83 δισεκατομμύρια δολάρια παγκοσμίως.
 
Η βιομηχανία αυτή πλέον γίνεται όλο και πιο δημοφιλής. Στη Γερμανία, περίπου το 90% του πληθυσμού χρησιμοποιεί φυτικά φάρμακα. Προκύπτει όμως το σημαντικό πρόβλημα της ρύθμισης του τι εισέρχεται στην αγορά, αφού οι αρμόδιες αρχές συχνά καθυστερούν τους ελέγχους και την εξακρίβωση της γνησιότητας των βοτάνων που χρησιμοποιούνται για αυτά. Η τακτική αυτή έχει σαν αποτέλεσμα πολλές φορές να υπάρχουν ασθενείς οι οποίοι καταναλώνουν ακατάλληλα σκευάσματα, που δημιουργούν περαιτέρω προβλήματα στην υγεία τους.
 
Για να επωφεληθούμε ακόμη περισσότερο από τις ευεργετικές ιδιότητες της χλωρίδας, η ερευνητική κοινότητα προτείνει τα φυτά που θα χρησιμοποιούνται στην παραγωγή φαρμάκων να προέρχονται από αειφόρες καλλιέργειες και φυσικά να υπάρχει ποιοτικός έλεγχος σε όλη τη διάρκεια της διαδικασίας.

Ένα πολύ χρήσιμο είδος μπανάνας
 
Το enset είναι μέλος της οικογένειας της μπανάνας που καλλιεργείται στην Αιθιοπία για δεκάδες χιλιάδες χρόνια. Οι Αιθίοπες μάλιστα έχουν πάνω από 200 διαφορετικά ονόματα γι’ αυτό και το φυτό προσφέρεται για πολλές διαφορετικές χρήσεις. Εκτός από βρώσιμο, το enset μπορεί να μετατραπεί σε σχοινί, φάρμακα, να χρησιμοποιηθεί σαν δομικό υλικό για καταφύγια, να διοχετευθεί σαν ζωοτροφή και να χρησιμοποιηθεί σαν ύφασμα για ρούχα. Αντέχει την ξηρασία, τη δυνατή βροχή και τις πλημμύρες.
 
Οι επιστήμονες αυτή τη στιγμή ερευνούν πού αλλού θα μπορούσε να καλλιεργηθεί το φυτό, ιδίως σε άλλες περιοχές της Αφρικής και σε χώρες που αντιμετωπίζουν λιμούς. Κι αυτό διότι τροφοδοτεί περισσότερους ανθρώπους ανά τετραγωνικό μέτρο καλλιέργειας από ό,τι τα περισσότερα δημητριακά. Το φυτό μπορεί να καταναλωθεί βραστό (σαν πατάτα), σε σούπα και σε μορφή ζύμης με ξινή γεύση.
 
Το πρόβλημα με το enset, όμως, έγκειται στο γεγονός ότι οι καλλιεργητές του δεν γνωρίζουν ακόμα πως γονιμοποιείται και περιορίζονται στο να χρησιμοποιούν κομμένα κομμάτια του φυτού για να πολλαπλασιάσουν την καλλιέργειά του.
 
Φυτά πυρόσβεσης
 
Το γεγονός ότι τα φυτά είναι εξ’ ορισμού εύφλεκτα είναι πολύ σημαντικό, αν αναλογιστεί κανείς τις πυρκαγιές που εκδηλώνονται κάθε χρόνο και τις καταστροφές που προκαλούν οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά. Το φαινόμενο που θέλει τα φυτά να αρπάζουν εύκολα φωτιά μπορεί να συμβαίνει επειδή η ποικιλία των φυτών είναι μικρή, καθώς επίσης και επειδή τα μη-γηγενή φυτά απλώς δεν έχουν προσαρμοστεί εγκαίρως στο κλίμα του νέου τους «σπιτιού».
 
Αλλά η φωτιά είναι μια φυσιολογική, σημαντική διαδικασία σε ορισμένα οικοσυστήματα. Αυτό εξηγείται μέσω της διαδικασίας της σεροτίνης. Η σεροτίνη είναι μια οικολογική προσαρμογή που εκδηλώνεται από μερικά φυτά που διαθέτουν σπόρους, στα οποία η απελευθέρωση αυτών συμβαίνει με μια περιβαλλοντική «πυροδότηση» και όχι αυθόρμητα κατά την ωρίμανση των σπόρων, όπως στα υπόλοιπα φυτά. Η συνηθέστερη και καλύτερα μελετημένη ως τώρα πυροδότηση είναι η εκδήλωση φωτιάς.
 
Οι ερευνητές από τους βοτανικούς κήπους Kew εξετάζουν την αναγνώριση εύφλεκτων οικογενειών φυτών και το σχεδιασμό τοπίων που να μπορούν να είναι πιο ανθεκτικά στις πυρκαγιές. Αυτά τα φυτά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ως φυσικά μέσα πρόκλησης πυρκαγιάς και να μειώσουν έτσι το ποσό των πολύτιμων πόρων που καίγονται υπό άλλες συνθήκες.
 
Τα φυτά που είναι πιθανόν να ανέχονται μελλοντικές αυξήσεις στη συχνότητα των πυρκαγιών είναι εκείνα που διαθέτουν παχύτερο φλοιό, γρήγορη ικανότητα επαναγονιμοποίησης και σεροτονικούς κώνους (οπτικά μοιάζουν με κουκουνάρια). Όταν αυτά πιάνουν φωτιά, απελευθερώνουν από τους κώνους αυτούς σπόρους, οι οποίοι γονιμοποιούνται όταν πέσουν στο έδαφος.