Κατά μήκος των συνόρων μεταξύ Ισπανίας και Μαρόκου, Ελλάδας και Τουρκίας, Ουγγαρίας και Σερβίας, η Ευρωπαϊκή Ένωση αναπτύσσει βίαιες μεθόδους για να κρατήσει μακριά τους πρόσφυγες. Χιλιάδες άνθρωποι, οι οποίοι βάζουν σε κίνδυνο τη ζωή τους για διεκδικήσουν ένα καλύτερο μέλλον στην Ευρώπη καταλήγουν στον θάνατο. Νέο ναυάγιο σήμερα στα ανοιχτά των λιβυκών ακτών. Επιμέλεια: Μαρία Αγγελοπούλου

Η Ευρωπαϊκή συνοριακή δύναμη, Frontex, σαρώνει τα σύνορα της Ευρώπης για να παρεμποδίσει τις εισροές προσφύγων από το 2005. Πλέον ο εμφύλιος της Συρίας έχει δημιουργήσει εκατομμύρια νέους πρόσφυγες ενώ ένα νέο μεγάλο κύμα εξόδου αναμένεται να ξεκινήσει από το Ιράκ εξαιτίας των επιδρομών του Ισλαμικού Κράτους.  

Στη Μεσόγειο η ιταλική ακτοφυλακή συλλαμβάνει απελπισμένους ανθρώπους από ετοιμόρροπες βάρκες σχεδόν κάθε μέρα. Στη Γερμανία, περίπου 20.000 άνθρωποι έχουν κάνει αίτηση για άσυλο μέσα στον Ιούλιο. Πρόκειται για τον μεγαλύτερο αριθμό που καταγράφεται τα τελευταία 20 χρόνια. Περίπου 200.000 πρόσφυγες αναμένεται να φθάσουν στη Γερμανία συνολικά για φέτος. Σύμφωνα με τα Ηνωμένα Έθνη πάνω από 50 εκατομμύρια άνθρωποι εκτοπίστηκαν πέρυσι. Ο αριθμός είναι μεγαλύτερος από αυτόν του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. 

«Με δεδομένους αυτούς τους αριθμούς, τις εικόνες των σκαφών που κοντεύουν να βουλιάξουν από το βάρος των ανθρώπων στη Μεσόγειο, των φραχτών στα σύνορα αλλά και αυτές από τα υπερπλήρη κέντρα πρόσληψης στις πόλεις όλης της Ευρώπης, το ζήτημα της συνοριακής πολιτικής της ΕΕ εξελίσσεται σε ζήτημα αμφισβήτησης του χαρακτήρα και των αξιών της» σημειώνει χαρακτηριστικά το γερμανικό Spiegel.

Δεν υπάρχει σχεδόν κανένας νόμιμος δρόμος για να έρθει ένας πρόσφυγας στην Ευρώπη. Όσοι επιθυμούν να υποβάλλουν αίτηση ασύλου σε κάποια χώρα – μέλος της Ένωσης πρέπει πρώτα να φτάσουν παράνομα δίνοντας μεγάλα χρηματικά ποσά σε διακινητές και διακινδυνεύοντας τη ζωή τους μέσα σε βάρκες ή κρυμμένοι σε λεωφορεία και ταξιδεύοντας με πλαστά διαβατήρια.

Η μετατροπή της ΕΕ σε φρούριο έχει οδηγήσει σε εκατομμύρια θανάτους προσφύγων κατά μήκος των συνόρων. Η κατάσταση επιδεινώθηκε μετά την δημιουργία της Frontex που έχει σφραγίσει  τα χερσαία σύνορα. Έτσι όλο και περισσότεροι πρόσφυγες παίρνουν τον εξαιρετικό επικίνδυνο δρόμο της Μεσογείου για να μπουν στην Ευρώπη.

Ο Γερμανός Klaus Rösler, είναι ο διοικητής της Frontex. «Χρησιμοποιεί φράσεις όπως ‘καταιγίδα στα σύνορα’ και ‘περιοχές κινδύνου’. Το κάνει να ακούγεται σαν η υπηρεσία του να υπερασπίζεται την Ευρώπη εναντίον κάποιου εχθρού» γράφει το Spiegel.

Ο ετήσιος προϋπολογισμός του οργανισμού έχει εκτιναχθεί στα ύψη από περίπου € 6.000.000 το 2005 σε σχεδόν € 90 εκατομμύρια σήμερα. Μόλις τον περασμένο Δεκέμβρη η ΕΕ εγκαινίασε ένα νέο πρόγραμμα € 340 εκ. ευρώ για την παρακολούθηση των συνόρων της με τη βοήθεια των μη επανδρωμένων αεροσκαφών και δορυφόρων.

Η οργάνωση μεταξύ άλλων αναλύει τα δεδομένα που φτάνουν από τους εθνικούς συνοριακούς φορείς, όπως την ισπανική πολιτοφυλακή και την ελληνική ακτοφυλακή που μετρούν τις παράνομες διελεύσεις που γίνονται από τα σύνορα και συλλέγουν πληροφορίες σχετικά με τους διακινητές και τις οδούς μετανάστευσης.

Ένας αριθμός που η Frontex δεν καταγράφει όμως είναι αυτός των ανθρώπων που χάνουν τη ζωή τους πριν καν φτάσουν στα σύνορα της Ευρώπη. Πάνω από 23.000 άνθρωποι χάθηκαν χωρίς να ολοκληρώσουν το ταξίδι τα τελευταία 14 χρόνια.

Από το μέγαρο της Frontex στη Βαρσοβία, το προσωπικό παρακολουθεί όλη τη συνοριακή γραμμή στης ΕΕ. Οι πράσινες κουκίδες συμβολίζουν τους πρόσφυγες που έχουν συλληφθεί. Οι τελείες είναι αραιές στις ακτές της Δυτικής Αφρικής και των Κανάριων Νήσουν. Είναι πολύ πυκνές στο Αιγαίο Πέλαγος. Η θαλάσσια διαδρομή μεταξύ Λιβύης και Ιταλίας είναι σχεδόν εξ’ ολοκλήρου πράσινη.

Ισπανία – Μαρόκο

Το 1998 η ισπανική κυβέρνηση με τη βοήθεια της ΕΕ έχτισε ένα προπύργιο κόστους 30 εκ. ευρώ κατά μήκος των συνόρων της Μελίγια. Αποτελείται από τρεις φράχτες 12 χιλιομέτρων στο μήκος, που έχουν έξι μέτρα ύψος και φρουρούνται από στρατιώτες του Μαρόκο από τη μια πλευρά και από την ισπανική πολιτοφυλακή από την άλλη. Στόχος της κατασκευής ήταν να σφραγίσει τα σύνορα της Ευρώπης από τους «εχθρούς – μετανάστες».

Ο συνοριακός φράχτης έχει γίνει σύμβολο μιας «Ευρώπης – φρούριο». Ωστόσο, αρκετοί μετανάστες έχουν καταφέρει να παραβιάσουν το φράχτη με όπλο την ελπίδα για μια καλύτερη ζωή. Πέρυσι η Frontex ανέφερε σχεδόν 7.000 παράνομες διελεύσεις. 

Ελλάδα – Τουρκία

Μέχρι πρόσφατα οι πρόσφυγες στην περιοχή της ΝΑ Μεσογείου ήταν σε θέση να φθάσουν στην Ευρώπη από τη στεριά. Αυτό σταμάτησε όταν η Ελλάδα έκλεισε τα σύνορα της με την Τουρκία. Το 2012, η ελληνική κυβέρνηση εφάρμοσε το μοντέλο Μελίλια χτίζοντας έναν φράχτη 10,5 χιλιομέτρων στο ποτάμι του Έβρου.

 Το 2011 και το 2012 η Frontex επένδυσε περίπου 37 εκατομμύρια ευρώ στην επιχείρηση ‘Ποσειδώνας’ για να εξασφαλίσει τα ελληνο- τουρκικά σύνορα. Λίγο πιο βόρεια, στην Βουλγαρία, με την υποστήριξη της ΕΕ δημιουργήθηκε ένας μεταλλικός φράκτης 30 χιλιομέτρων κατά μήκος ενός τμήματος των συνόρων.

Με τα παραπάνω δεδομένα όλο και περισσότεροι πρόσφυγες επιλέγουν τη θαλάσσια οδό. Τουλάχιστον 218 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους στο Αιγαίο από τον Αύγουστο του 2012 μέχρι τον Ιούλιο του 2014. Σύμφωνα με την Frontex, το 2013, 24.800 παράνομοι μετανάστες προσπάθησαν να φθάσουν στην ΕΕ από την Τουρκία.

Ουγγαρία – Σερβία

Το 2011, η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες προειδοποίησε ότι στις ουγγρικές φυλακές μεταναστών χρησιμοποιούνταν καταπραϋντικά φάρμακα. Ο Ματέ Ζαμπό, είναι ο υπεύθυνος για τα ανθρώπινα δικαιώματα του ουγγρικού κοινοβουλίου. Αναφέρει ότι 7.800 δισκία Rivotril, μαζί με χιλιάδες άλλα ηρεμιστικά δόθηκαν σε 922 κρατούμενους στη φυλακή Nyirbator μέσα στο διάστημα ενός έτους. Ο Ζαμπό αναφέρει επίσης ότι οι συνθήκες εκεί είναι χειρότερες από αυτές μιας συνηθισμένης φυλακής.

Ο πρωταρχικός σκοπός των φυλακών ασύλου είναι η αποτροπή των προσφύγων. Ο στόχος τους είναι οι μετανάστες να αποφεύγουν την Ουγγαρία και να πηγαίνουν σε χώρες της Δυτικής και τη Βόρειας Ευρώπης.

* Ένθετες φωτογραφίες και πίνακες από το Spiegel